آغاز تحريم‌هاي بلاروس
محمود فاضلي
يك ماه پس از ربودن هواپيماي اروپايي براي دستگيري يك مخالف بلاروس، غربي‌ها با يكديگر هماهنگ شده كه از طريق تحريم‌هاي فردي و اقتصادي بر رييس‌جمهور لوكاشنكو فشار وارد كنند. اتحاديه اروپا، امريكا، انگلستان و كانادا تصميم گرفتند ده‌ها شخصيت و شركت مرتبط با قدرت موجود در مينسك را مجازات كنند. بيست و هفت كشور نيز در جلسه لوكزامبورگ توافق كردند كه منابع مهم درآمد بلاروس را قطع كنند. به اعتقاد آنتوني بلينكن، وزير امور خارجه امريكا «تحريم‌هاي جديد عليه بلاروس در واكنش به فرود اجباري هواپيماي Ryanair و دستگيري پروتاسويچ روزنامه‌نگار اعمال شد. اين تحريم‌ها پاسخي به ادامه سركوب‌ها در بلاروس بود.»
ژوزف بورل، رييس ديپلماسي اروپا مدعي شد اين تصميم پس از نشست اتحاديه اروپا «سريع» تاييد مي‌شود. وزراي خارجه اروپا او را از تصميمات خود آگاه كردند و او ليستي از شركت‌هاي دولتي را دراختيار آنها قرار داد تا در صورت نياز به بسته جديدي اقدامات را تحريم كنند. وزرا تصويب كردند كه 78 شخصيت و 8 نهاد به فهرست مقامات بلاروسي را كه به علت سركوب مخالفت مجازات شده‌اند، اضافه كنند. هفت نفر از جمله وزيران دفاع و حمل و نقل بلاروس كه مستقيما در تغيير مسير پرواز Ryanair در 23 مه براي دستگيري دو نفر از مسافران آن نقش داشتند، مجازات مي‌شوند. اروپا همچنين دارايي هفت شركت را كه توسط خانواده و نزديكان لوكاشنكو اداره مي‌شد، مسدود كرد.
وزراي اتحاديه اروپا سپس به اتفاق آرا تحريم هفت بخش اقتصادي بلاروس را تاييد كردند. ژان آسلبورن رييس ديپلماسي لوكزامبورگ مدعي است: ما تحريم‌هايي داريم كه اشخاص خاص را هدف قرار مي‌دهد. ما هفت بخش اقتصادي، از سلاح گرفته تا تنباكو را نيز مجازات خواهيم كرد. به گفته هايكو ماس، وزير خارجه آلمان اين تحريم‌ها اقداماتي است كه به طور گسترده درآمد بلاروس را تحت تاثير قرار مي‌دهد.
طبق اين تحريم‌ها واردات فرآورده‌هاي نفتي تصفيه شده مانند گازوييل در بلاروس يا صادرات مجدد آن متوقف شود. محصولات كارخانه‌هاي دخانيات نيز صادر نمي‌شوند. همچنين هرگونه وام بانكي جديد به دولت، بانك مركزي و ساير بانك‌ها و نهادهاي دولتي را ممنوع مي‌كند. فروش برخي محصولات مالي ازجمله اوراق بهادار، خدمات سرمايه‌‌گذاري و محصولات بيمه ممنوع خواهد بود. اتحاديه همچنين تحريم تسليحاتي خود را شامل اسلحه براي شكار و ورزش را تقويت كرده و فروش كالاهاي دو منظوره و تجهيزات نظارتي را ممنوع مي‌كند.
به دنبال تحريم‌هاي جديد بلاروس از سوي اروپا و امريكا، بلاروس نيز در پاسخ به تحريم‌هاي امريكا، شمار كاركنان سفارت اين كشور در مينسك را كاهش و مراحل صدور رواديد براي كاركنان اين مركز ديپلماتيك را سخت‌تر و فعاليت متخصصان امريكايي را محدود كرد. لوكاشنكو، رييس‌جمهور بلاروس اعلام كرد تحريم‌هاي عليه بلاروس از سوي غرب حكايت از ناتوانايي آنها دارد. هيچ واحد اقتصادي نبايد به خاطر تحريم‌ها دچار ركود شود. ما بايد به اين افراد شرور در آن طرف مرز نشان دهيم كه تحريم‌هاي آنها نشان‌دهنده ناتواني آنهاست و ما اين كار را خواهيم كرد. وضع تحريم‌ها عليه بلاروس موضوع تنوع بخشيدن به اقتصاد كشور را بيش از پيش ضروري مي‌كند. نبايد نگران بود كه جايي براي فروش محصولات نداريم. بازارهايي هستند كه مي‌توانيم با آنها كار كنيم.
از ديدگاه لوكاشنكو، اروپا در تلاش است بلاروس را نابود كند، اما از آن انتظار حفاظت از منافع ژئوپليتيك را دارد. كشورهاي اروپايي اكنون در مبارزه با مهاجرت غيرقانوني منتظر كمك بلاروس هستند. علاوه بر اين، شهروندان آن كشورهايي كه خود غرب آنها را نابود كرده است، اكنون به اروپا فرار مي‌كنند. اگر اروپا از بلاروس در اين زمينه‌ها كمك مي‌خواهد، بايد براي آن گامي رو به جلو بردارد و نه اينكه سعي كند كشور ما را خفه كند. بلاروس كشوري مستقل است و در آينده نيز خواهد بود. در روزهاي اخير «ويكتور خرنين» وزير دفاع بلاروس ادعاي جديدي را مطرح كرده است. شواهد انكارناپذيري مبني بر دخالت ساختارهاي امريكا در تلاش براي سوءقصد به لوكاشنكو، رييس‌جمهور بلاروس كشف شد. عدم وجود سيستم كنترل و توازن، منجر به اين واقعيت شده است كه قدرتمندان اين جهان با احساس مصونيت از مجازات، از خطوط قرمز سنتي عبور مي‌كنند. به گفته او اولين نشانه چنين پديده‌اي ترور ژنرال ايراني قاسم سليماني توسط امريكايي‌ها بود. بلاروس نيز با پديده‌اي مشابه روبه‌رو بود. در جريان عمليات مشترك سرويس‌هاي ويژه بلاروس و روسيه، آماده‌سازي براي يك شورش با حذف فيزيكي رييس دولت بلاروس و اعضاي خانواده‌اش سركوب شد. ميخاييل اوليانوف، نماينده روسيه در سازمان‌هاي بين‌المللي در وين به اقدام اتحاديه اروپا براي تحريم‌ها عليه بلاروس واكنش نشان داد و يادآور شد كه اهداف طراحان تحريم ديگر كشورها به ندرت محقق شده است. ماريا زاخاروا، نماينده وزارت امور خارجه روسيه اعتقاد دارد روسيه متعهد به روابط اتحاد با بلاروس برادر است و به منظور تقويت حاكميت دولت‌ها، اطمينان از امنيت ملي كشورها براساس توافقنامه‌هاي حقوقي بين‌المللي، به تلاش‌هاي خود ادامه خواهيم داد و مقاومت جمعي خود را در برابر فشارهاي خارجي تقويت مي‌كنيم. يوگني لوكيانوف، سفير روسيه در بلاروس نيز تاكيد دارد مسكو پس از تحريم‌هاي اتحاديه اروپا از مينسك پشتيباني خواهد كرد. ما بلاروس را رها نخواهيم كرد، روسيه در بحراني‌ترين شرايط از بلاروس پشتيباني خواهد كرد. ديميتري پانتوس، رييس كميته نظامي-صنعتي بلاروس پس از مراسم افتتاحيه نمايشگاه بين‌المللي تسليحات و تجهيزات نظامي 2021 MILEX رسما اعلام كرد بلاروس هر ساله محصولات نظامي خود را به ارزش 300-250 ميليون دلار به روسيه صادر مي‌كند. شركت‌هاي ما در شرايطي نسبتا نابرابر در مناقصات دفاعي و نظامي روسيه شركت مي‌كنند، اما طيف گسترده‌اي از محصولات مختلف، تجهيزات و قطعات به شركت‌هاي دفاعي روسيه تحويل داده مي‌شود. اميدواريم كه اين همكاري گسترش پيدا كند.