دستاوردي كه برلين و پاريس مي‌خواهند مسكوت بماند
آغاز دوباره تلاش‌ها براي تصويب توافق سرمايه‌گذاري با چين
محمدحسين لطف‌الهي
دولت چين مي‌گويد آنگلا مركل، صدراعظم آلمان و امانوئل مكرون رييس‌جمهور فرانسه دوشنبه شب پذيرفته‌اند از احياي روند تصويب توافقنامه چين و اتحاديه اروپا براي سرمايه‌گذاري متقابل حمايت كنند؛ اما در بيانيه‌هايي كه از سوي برلين و پاريس درخصوص نشست مجازي با رييس‌جمهور چين صادر شده هيچ اشاره مشخصي به حمايت مركل و مكرون از اين توافق سرمايه‌گذاري وجود ندارد و اين دو كشور اروپايي تنها اشاره كرده‌اند كه تجارت اتحاديه اروپا و چين يكي از موضوعات مورد گفت‌وگو بوده است.
تلاش‌ها براي تصويب توافقنامه چين و اتحاديه اروپا براي سرمايه‌گذاري متقابل در پي افزايش تنش ميان پكن و بروكسل در ماه مه به حالت تعليق در آمد و در نتيجه اجراي آن به تعويق افتاد. توافق مذكور كه در دسامبر سال گذشته ميلادي نهايي شد، هنوز به تاييد نهادهاي اروپايي از جمله پارلمان اروپا نرسيده و اجراي آن مشروط به تصويب در اين نهادهاست. كميسيون اروپا در ماه مه اعلام كرد كه تلاش‌ها براي تصويب توافق سرمايه‌گذاري ميان چين و اروپا به دليل تحريم‌هايي كه از سوي اتحاديه اروپا عليه پكن اعلام شده و واكنش متقابل پكن به حالت تعليق
در مي‌آيد. در آن زمان، والديس دومبروفسكيس، معاون اجرايي كميسيون اروپا در امور اقتصادي و تجاري در اين خصوص اعلام كرد: «ما بخشي از اين تلاش‌ها از سوي كميسيون را به حالت تعليق درآورده‌ايم زيرا روشن است كه در شرايط كنوني و با تحريم‌هاي وضع شده از سوي اتحاديه اروپا عليه چين و واكنش متقابل چين عليه اين اتحاديه و اعضاي پارلمان اروپا، شرايط براي تصويب اين توافقنامه مساعد نيست.» او همزمان در دفاع از اين توافق گفت: «ما نمي‌توانيم روابط گسترده چين با كشورهاي عضو اتحاديه اروپا را ناديده بگيريم و دلايلي كه منجر به تهيه چنين توافقي شد همچنان حاضر و مشهود هستند. هميشه در روابط با چين يك عدم تقارن وجود داشته است و اين توافق حاصل شده تا اين عدم تقارن را برطرف كند.»
به گزارش واشنگتن‌پست، اتحاديه اروپا در ماه مارس سال جاري ميلادي براي اولين‌بار در ۳۰ سال اخير، مجموعه‌اي از تحريم‌ها را عليه چين به اجرا گذاشت و بر اين اساس، در هماهنگي با متحدان غربي اين اتحاديه، چهار مقام چيني و يك نهاد دولتي كه گفته مي‌شود در نقض حقوق بشر اقليت مسلمان اويغور در استان سين كيانگ چين دخالت داشته را تحريم كرد. چين نيز در واكنش ۱۰ شخصيت حقيقي اروپايي از جمله پنج عضو پارلمان اروپا و چهار نهاد از جمله كميته حقوق بشر پارلمان اروپا را تحريم كرد. پكن همچنين شماري از مقامات بريتانيا، ايالات متحده و كانادا را در فهرست سياه قرار داد و در مجموع بيش از ۳۰ فرد و نهاد را تحريم كرد. در پي وضع اين تحريم‌ها، سه گروه اصلي در پارلمان اروپا يعني اتحاد پيشرو سوسياليست‌ها و دموكرات‌ها، حزب تجديد اروپا و سبزهاي پارلمان كه در مجموع ۴۵درصد از كرسي‌ها را دراختيار دارند، اعلام كردند تا زماني كه تحريم‌ها برقرار باشد، پارلمان حتي بحث درباره اين توافق را آغاز نخواهد كرد. براساس روايتي كه پكن از ويديو كنفرانس رهبران سه كشور چين، آلمان و فرانسه در دوشنبه شب منتشر كرده، آنگلا مركل ابراز اميدواري كرده توافقنامه چين و اتحاديه اروپا براي سرمايه‌گذاري متقابل «در سريع‌ترين زمان ممكن» از سوي نهادهاي اروپايي تاييد شود و امانوئل مكرون نيز گفته از «به نتيجه رساندن توافق جامع سرمايه‌گذاري» حمايت مي‌كند.
روايت متفاوت اروپايي‌ها
به گزارش «اعتماد»، غيرمعمول نيست كه در بيانيه‌هايي كه پس از تماس ميان رهبران كشورهاي دنيا صادر مي‌شود روي موضوعات متفاوتي تاكيد شده باشد و هر كشوري براساس اولويت‌هاي خود به چينش و وزن دادن به مسائل مطرح شده بپردازد اما در اين مساله تفاوت‌هايي كه ميان روايت آلمان و فرانسه از مذاكرات وجود دارد، بسيار بيشتر از آن است كه ناديده گرفته شود. دولت آلمان در بيانيه‌اي كه فقط يك پاراگراف دارد، تنها به اين موضوع اشاره كرده كه رهبران سه كشور پيرامون «روابط اتحاديه اروپا و چين» و «تجارت بين‌المللي» تبادل‌نظر كرده‌اند. در روايتي كه كاخ اليزه در توييتر مطرح كرده نيز آمده است كه «آلمان و فرانسه درخواست‌ها براي دسترسي دوباره اروپا به بازار چين را تاييد كرده‌اند.» در روايت فرانسه به ساير موضوعات مورد بحث، از جمله محيط‌زيست و كمك به آفريقا نيز اشاره شده است اما درخصوص اينكه مشخصا آيا توافق سرمايه‌گذاري چين و اتحاديه اروپا هم از موضوعات بحث بوده و برلين و پاريس چه موضعي در اين خصوص گرفته بودند، اشاره نشده است. در بيانيه كاخ اليزه تاكيد شده كه مركل و مكرون در گفت‌وگوي ويدويي با شي جين پينگ عليه نقض حقوق بشر در چين نيز موضع گرفته‌اند كه اين موضوع در بيانيه دولت چين جايي نداشت. براساس بيانيه كاخ اليزه «رييس‌جمهوري [فرانسه] و صدراعظم آلمان نگراني‌هاي جدي خود را درخصوص وضعيت حقوق بشر در چين ابراز داشتند و بار ديگر خواسته‌هاي خود را پيرامون مبارزه با كار اجباري تكرار كردند.» ايان جا چونگ، استاد روابط بين‌الملل در دانشگاه سنگاپور در اين خصوص مي‌گويد: «ممكن است آنگلا مركل كه امسال قدرت را تحويل خواهد داد و مكرون كه قرار است سال آينده در انتخابات شركت كند، به دليل هراس از واكنش‌هاي تندي كه ممكن است نشان داده شود، تمايل نداشته باشند تا علنا درباره توافق با چين پيرامون آغاز دوباره تلاش‌ها براي تصويب توافق سرمايه‌گذاري سخن بگويند.»
توافقي كه به نفع اروپاست
به گزارش «اعتماد»، كشورهاي اروپايي سال‌ها تلاش كردند تا سهم بيشتري از اقتصاد كنترل شده چين را از آن خود كنند. به گفته مقامات اين كشورها، چين توانسته بود سهم بيشتري از اقتصاد اروپا را از آن خود كند اما در مقابل اجازه افزايش مشاركت كشورهاي اروپايي در اقتصاد خود را صادر نمي‌كرد. اروپا كه خواهان ايجاد تغيير در اين شرايط بود از سال ۲۰۱۴ مذاكراتي را با پكن آغاز كرد؛ در ابتدا پيشرفت اين مذاكرات بسيار كند بود و به همين دليل هم نزديك به ۶ سال به طول انجاميد اما درنهايت با آغاز رياست دوره‌اي آلمان بر اتحاديه اروپا مذاكرات سرعت گرفت و برلين به ديگر كشورها فشار آورد تا هر چه سريع‌تر اين توافق به نتيجه برسد. براساس پيش‌نويس اين توافق، قرار بود در چارچوب آن روابط تجاري متوازن‌تري ميان چين و اتحاديه اروپا برقرار شود. اين توافق همچنين چين را متعهد مي‌كرد كه دسترسي سرمايه‌گذاران اروپايي به بازارهاي خود را افزايش دهد و رفتار عادلانه‌اي با شركت‌هاي اروپايي داشته باشد؛ چيزي كه از سوي كميسيون اروپا «شرايط بازي برابر» خوانده مي‌شود. در اين توافق درباره مقررات حاكم بر فعاليت شركت‌هاي دولتي و يارانه‌ها نيز صحبت شده بود و براساس اعلام كميسيون اروپا حتي «براي اولين‌بار چين پذيرفته بود تا مقررات مرتبط با توسعه پايدار همچنين تعهدات در قبال نيروي كار در چارچوب كنوانسيون‌هاي اساسي سازمان بين‌المللي كار را بپذيرد.» براساس برآوردهاي كميسيون اروپا، سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي از اتحاديه اروپا به چين طي ۲۰ سال گذشته بيش از ۱۴۰ ميليارد يورو و در همين مدت سرمايه‌گذاري چين در اتحاديه اروپا تقريبا ۱۲۰ ميليارد يورو بوده است.