برداشت‌هاي متفاوت رسانه‌ها از صحبت‌هاي رييس‌جمهور جديد ايران در مراسم تحليف
معماي دولت سيزدهم
محمدحسين لطف‌الهي
مراسم تحليف ابراهيم رييسي روز گذشته در حالي با حضور مقامات 73 كشور برگزار شد كه جهان منتظر بود براي اولين‌بار از زبان رييس‌جمهور جديد ايران بشنود كه جمهوري اسلامي چه رويكردي را در قبال مسائل مهم جهاني در پيش خواهد گرفت و سرنوشت پرونده‌هاي مهمي نظير احياي برجام و گفت‌وگوهاي منطقه‌اي به كجا خواهد رسيد. در اين مراسم كه ۱۱۵مقام رسمي از ۷۳ كشور جهان شامل ۱۰ نفر از سران كشورها، ۲۰ رييس مجلس، ۱۱ وزير خارجه و نمايندگاني از سوي دولت‌ها و همچنين نهاد‌هاي بين‌المللي و منطقه‌اي از جمله سازمان ملل، اتحاديه اروپا و اوپك حضور داشتند، رييس‌جمهور ايران با اعلام اين موضوع كه «تحريم‌ها بايد برداشته شود»، تاكيد كرد: ايران «از هر طرح ديپلماتيك» كه رفع تحريم‌ها را در پي داشته باشد، استقبال مي‌كند. ابراهيم رييسي گفت: تهران از «حقوق هسته‌اي» خود دست نخواهد كشيد و اين پيام را به كشورهاي غربي مخابره كرد كه ايران علاوه بر اينكه آمادگي لازم براي گفت‌وگو را داراست، شروطي براي رسيدن به توافق دارد. او همچنين افزود: «سياست فشار و تحريم، موجب انصراف ملت ايران از پيگيري حقوق قانوني خود از جمله حق توسعه نخواهد شد.» اين مراسم و اين پيام‌ها با واكنش‌هايي در سطح بين‌المللي همراه شد.
بازگشت به ديپلماسي يا حاكم شدن
نگاه امنيتي؟
هرچند كه در سخنان رييس‌جمهور جديد تاكيد بر ديپلماسي وجود داشت، اما از نگاه برخي تحليلگران سياست‌هاي جمهوري اسلامي در اين دوره متاثر از نگاه‌هاي متفاوتي خواهد بود. نادر هاشمي، مدير مركز مطالعات خاورميانه در دانشگاه دنور در تحليل صحبت‌ها و مراسم تحليف سيدابراهيم رييسي به نيويورك‌تايمز گفته است: «رياست‌جمهوري او به معناي كاهش نفوذ ميانه‌روها و سياستمداران تكنوكرات است.»فارن افرز معتقد است رويكرد دولت جديد به سياست خارجي با رويكرد سنتي محافظه‌كاران در ايران متفاوت است. اين نشريه مي‌نويسد: «تاكيد رييسي بر حمايت از تعامل با جهان نشان‌دهنده تغييري قابل در رويكرد تقابل‌جويانه‌اي است كه محافظه‌كاران به‌طور سنتي در پيش مي‌گرفتند. او [رييسي] همچنين تصريح كرده است كه با توافق هسته‌اي مخالف نيست، بلكه تنها به جنبه‌هاي خاصي از اين توافق كه به ايالات متحده اجازه مي‌دهد بدون مجازات بار ديگر آن را نقض كند، اعتراض دارد. شگفت‌انگيزترين تغيير در بين حاميان محافظه‌كار رييسي رخ داده است كه تا چند هفته قبل از شروع مبارزات انتخاباتي وي با برجام مخالف بودند، اما پس از پيروزي در انتخابات با چرخش مجدد، خود را متعهد به رعايت توافق در صورت عملي شدن شروط ايران مي‌نامند. مجتبي ذوالنوري، نماينده پارلمان و عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي پيش‌تر يك‌بار گروهي از محافظه‌كاران را در پارلمان گرد هم آورد و آنها پس از خروج ترامپ از توافقنامه هسته‌اي، يك نسخه از برجام را آتش زدند. او اكنون پس از سال‌ها انتقاد از برجام گفته است كه از پايبندي رييسي به آن حمايت مي‌كند، تا زماني كه ايالات متحده به تعهدات خود عمل كند».دولت ايالات متحده اما از رويكرد اعلامي رييس‌جمهور جديد ايران استقبال كرد. پنجشنبه شب، ند پرايس سخنگوي وزارت خارجه امريكا بعد از مراسم تحليف رييس‌جمهور جديد ايران گفت اميدوار است تهران اكنون از فرصت‌ها براي پيشبرد راه‌حل‌هاي ديپلماتيك استفاده كند. سخنگوي وزارت خارجه امريكا در اين نشست خبري بازگشت به برجام را يكي از اولويت‌هاي دولت امريكا خواند اما گفت مذاكرات وين درباره برجام نمي‌تواند «براي مدت نامحدود» ادامه داشته باشد. پرايس افزود: «ما از ايران مي‌خواهيم به زودي به مذاكرات برگردد. اين مذاكرات براي ما جزو اولويت‌هاي فوري است. اگر رييس‌جمهور رييسي در عزم خود براي رفع تحريم‌ها راستين است، اين دقيقا همان چيزي است كه در وين روي ميز قرار دارد.» او تصريح كرد: «فرصت براي رسيدن به پايبندي دوجانبه به برجام تا ابد ادامه نخواهد داشت.»سخنگوي كاخ سفيد نيز به اظهارات ابراهيم رييسي واكنش نشان داد.
جنيفر ساكي بامداد جمعه به وقت تهران گفت: «رييس‌جمهور بايدن معتقد است كه دنبال كردن مسير ديپلماتيك به سود ماست، زيرا با اينكه نگراني‌هايي جدي در خصوص برخي فعاليت‌هاي مشكل‌زاي ايران در جامعه جهاني داريم و آنها را تاييد نمي‌كنيم، شفافيت هسته‌اي ايران جزو منافع ملي ماست.» او افزود: «برنامه زماني مذاكرات نامحدود نيست و مي‌دانيم كه وزير امور خارجه اين مساله را به روشني تاييد كرده است. اكنون ما براي دور هفتم مذاكرات آمادگي داريم و امروز مراسم تحليف [رييس‌جمهور جديد ايران] بود. بنابراين بايد ببينيم از اين به بعد چه رخ مي‌دهد.»
واشنگتن‌پست: او به مهم‌ترين بحران
اشاره نكرد
واشنگتن‌پست از دو منظر متفاوت به صحبت‌هاي ابراهيم رييسي در مراسم تحليف پرداخت. از نگاه اين روزنامه امريكايي در شرايطي كه روزانه تعداد زيادي از شهروندان ايراني بر اثر همه‌گيري ويروس كرونا جان خود را از دست مي‌دهند جاي تعجب داشت كه هيچ اشاره‌اي به اين موضوع در صحبت‌هاي رييس‌جمهور جديد وجود نداشت. اين روزنامه مي‌نويسد: «او تنها اشاره‌اي گذرا به يكي از اصلي‌ترين بحران‌هاي امروز ايران داشت: همه‌گيري ويروس كرونا كه بر اساس آمارهاي اعلامي وزارت بهداشت ايران روزانه نزديك به 400 نفر بر اثر ابتلا به آن كشته مي‌شوند.» در اين تحليل آمده است: «اين بحران در حالي ناديده گرفته شده كه عدم دسترسي مردم ايران به واكسن آنها را به سوي بازار سياه يا سفر به كشورهاي خارجي نظير ارمنستان فرستاده تا واكسن تزريق كنند.»اسفنديار باتمانقليچ، كارشناس اقتصادي به واشنگتن‌پست مي‌گويد: «وضع اقتصادي ايران در حال بهتر شدن است اما شكست در بهبود وضعيت تجارت با جهان، بي‌اعتمادي مردم به ارز ملي يا نگراني در خصوص كسري بودجه دولت مي‌تواند بار ديگر اقتصاد ايران را به وضعيت بحراني سه سال قبل بازگرداند.» او با اشاره به وعده‌هاي اقتصادي ابراهيم رييسي معتقد است: «لغو تحريم‌هاي امريكا كه مشكلات اقتصادي ايران را تشديد كرده و بازگرداندن شركت‌هاي خارجي كه مي‌توانند زيرساخت‌هاي كشور را به‌روز كنند، بايد فوري‌ترين اولويت دولت باشد.»
فارن پاليسي: رويارويي با مجموعه‌اي از بحران‌ها
نشريه فارن پاليسي پس از مراسم تحليف به بررسي مجموعه‌اي از بحران‌ها پرداخت كه دولت جديد ايران بايد با آنها دست و پنجه نرم كند. علي واعظ، رييس پروژه ايران در گروه بين‌المللي بحران در اين خصوص به اين نشريه گفته است: «ايران در گذشته نيز با مشكلات اقتصادي مواجه بوده، در گذشته نيز از تنش‌هاي خارجي رنج مي‌برده اما اكنون وقوع همزمان بحران‌هاي محيط زيستي، همه‌گيري بيماري كوويد19، نارضايتي‌هاي اجتماعي و سرخوردگي‌هاي سياسي واقعا بي‌سابقه است.» به گفته او، بدنه حامي رييسي براي مواجهه با اين بحران‌ها هم در بهترين حالت به‌طور حدودي شامل 25 الي 30 درصد از مردم ايران مي‌شود.
استقبال رسانه‌هاي عربي
شبكه خبري الجزيره قطر با پوشش خبري مراسم تحليف حجت‌الاسلام والمسلمين سيد ابراهيم رييسي در تارنماي خود نوشت: رييس‌جمهوري جديد ايران بر برقراري امنيت و صلح در منطقه تاكيد كرد. شبكه خبري الميادين لبنان نيز در تارنماي خود درباره مراسم تحليف رياست‌جمهوري از قول رييس‌جمهوري نوشت: برنامه هسته‌اي ايران صلح‌آميز بوده و قدرت ايران براي منطقه امنيت‌ساز است. خبرگزاري رسمي سوريه (سانا) نيز گزارش داد، حجت‌الاسلام والمسلمين رييسي در مجلس شوراي اسلامي ايران مراسم تحليف رياست‌جمهوري را انجام داد. شبكه خبري روسيا اليوم نيز گزارش داد، رييس‌جمهور جديد ايران معتقد است كه بحران‌هاي منطقه‌اي با گفت‌وگو حل مي‌شود. شبكه المسيره يمن در پوشش مراسم تحليف رياست‌جمهوري از قول رييس‌جمهور گزارش داد: دست دوستي به سوي همه منطقه به ويژه كشورهاي همسايه مي‌گشاييم. روزنامه فرامنطقه‌اي القدس العربي با انتشار خبر برگزاري مراسم تحليف رييس‌جمهوري نوشت: ابراهيم رييسي رييس‌جمهور جديد ايران در پارلمان ايران مراسم تحليف را به جا آورد.