براي كرونا چه مي‌توان كرد؟
عباس عبدي
وضعيت موج پنجم كرونا از امواج پيشين بسيار بدتر است. پيشنهاد دو هفته تعطيلي وزير بهداشت نيز راي نياورد. طبق اخبار منتشر شده اين تصميم به اتفاق آرا بوده پس حتي خود وي نيز در ستاد مبارزه با كرونا به اين طرح راي نداده است! به نظر مي‌رسد كه نامه او به مقام رهبري پيش از آنكه واقعي باشد، نوعي نمايش بود. وضعيت چگونه است؟ آمار رسمي فوتي‌ها نزديك به 600 نفر در روز شده است. در حالي كه آمار واقعي بايد نزديك به 1500 نفر و شايد هم بيشتر باشد. مجلس كه خود را درگير ايجاد محدوديت براي حقوق مردم در دسترسي آزاد به اينترنت كرده، بي‌توجه به اين مشكل، به يك باره بيدار شده و رييس آن ضرب‌الاجل 48 ساعته براي رسيدگي داده است. ضرب‌الاجلي كه 480 ساعت هم باشد، نتيجه‌اي نخواهد داشت. وضعيت مشهد فوق‌بحراني است؛ مي‌گويند كمبود تابوت دارند. معاون وزير بهداشت آب پاكي را روي دست همه ريخت و گفت كه هنوز به نقطه اوج نرسيده‌ايم و احتمالا تا پايان تابستان از اين موج خلاص نخواهيم شد. مردم در صف‌هاي داروي كرونا و نيز تزريق واكسن، در حال مبتلا شدن هستند، و در‌به‌در بايد منتظر پيدا شدن سرم نمكي باشند (چه اسم با مسمّا و بانمكي!) صف پذيرش و بستري بيماران حكايت ديگري است. رييس‌جمهور نيز هنوز نتوانسته كابينه را جمع و جور و معرفي كند كه درگير حادترين وضع كرونا شده است و در ستاد كرونا حضور يافته است، تا بلكه كاري انجام شود. با اين حال آيا اميدي به اتخاذ سياستي كه به سرعت مشكل را حد كند يا تخفيف بدهد، هست؟ اگر بخواهيم صادقانه حرف بزنيم بايد گفت خير. چرا؟ براي اينكه كرونا از نوع بحران‌هاي فراگير است كه كليه شؤون جامعه را درگير خود كرده و تا مجموعه اين امور در مسير حل قرار نگيرد، كرونا نيز حل نخواهد شد. بنابراين هيچ راه‌حل كوتاه‌مدتي وجود ندارد. در حقيقت تاكنون صنعت خودفريبي ما را از واقعيت دور كرد. تبليغات دروغين كه واكسن به زودي مي‌آيد، صادركننده اول واكسن مي‌شويم، كروناياب، تماس اروپايي‌ها براي درك رمز و راز موفقيت ما، مجوز دادن به داروهاي مثلا سنتي و تأسيس كلينيك چنين طب بي‌ربطي براي درمان كرونا و... كار ما به جايي رسيده است كه بايد با تعداد محدود واكسن اهدايي صورت خود را سرخ كنيم. بنابراين در حال حاضر كار چنداني نمي‌توان كرد فقط بايد با تأمين برخي از نيازها از طريق واردات يا كمك گرفتن!! از صليب سرخ جهاني يا سازمان جهاني بهداشت از شدت بحران كاست يا مانع وخيم‌تر شدن آن شد و البته براي فرداي اين موج فكري كرد. اگر براي بعد از اين مرحله، برنامه‌ريزي و تصميم‌گيري شود، چند نكته را مي‌توان متذكر شد.
1ـ اولين و مهم‌ترين نكته اين است كه مديريت ستاد مبارزه با كرونا در سطح وزارت بهداشت نيست. اين را در همان اسفند سال 1398 نيز متذكر شدم. كرونا فقط يك مساله بهداشتي و درماني نيست كه وزير بهداشت را در رأس آن قرار بدهيد. اين ستاد با مديري قدرتمند و زيرنظر شخص رييس‌جمهور بايد باشد كه قدرت جمع‌بندي و تصميم‌گيري و اجرا را داشته باشد. نكته مهم‌تر اينكه سخنگوي حرفه‌اي و آگاه لازم دارد. بسياري از مردم بيش از كرونا از سخنان متوليان آن زخم‌هاي عميق خوردند و عصباني شدند.
2ـ بايد نسبت به مشاركت كارشناسان بهداشت و درمان در شكل‌گيري تصميمات اهميت داد. وزير و معاونان وي، نماينده تام اين مجموعه بزرگ بهداشت و درمان نيستند. بايد نظرات ده‌ها هزار پزشك و ساير متخصصان بهداشت و درمان را جلب كرد، بدون مشاركت ذي‌نفعان، نمي‌توان تصميمات موثري گرفت.
3ـ اگر تصميم گرفته مي‌شود، بايد اجرا شود و آن تصميم نيز قابليت اجرا داشته باشد نه مثل ممنوعيت سفر و در عين حال باز بودن راه‌ها و نه مثل ممنوعيت هميشگي ترددهاي شبانه و جريمه‌هاي اعصاب خردكن و موجه نبودن اين تصميم و نه مثل آيين‌نامه عزاداري‌ها كه مطلقا قابليت اجرايي ندارد. يا تصميم نگيريد، يا اگر گرفتيد، منطقا قابل دفاع و نيز قابليت اجرا داشته باشد و به طور كامل اجرايي نيز بشود. تصميمي كه منطقا قابل دفاع نباشد، مثل دائمي شدن منع عبور شبانه، تا قابليت اجرا نداشته باشد، مثل مقررات هيات‌هاي عزاداري يا اجرا نشود، مثل ممنوعيت سفرها، نتيجه‌اي جز بي‌اعتباري سياست‌ها نخواهد داشت.
4ـ برخلاف پزشكاني كه عليه واردات واكسن بيانيه امضا كردند، قاطبه كارشناسان و پزشكان و مردم و تجربه جهاني نشان مي‌دهد كه راه‌حل اين بيماري، واكسيناسيون گسترده و احتمالا دايمي است كه چند ماه ديگر بايد دوباره تكرار كرد؛ در حالي كه اكنون اندر خم يك كوچه‌ايم. از اين رو برنامه توليد آن را از مساله واردات جدا كنيد. حداكثر واردات را انجام دهيد، اگر توليد داخل انجام شد، راه دوري نمي‌رود. اگر هم انجام نشد، زيان نكرده و انجام وظيفه كرده‌ايد. فراموش نكنيم كه كرونا تا آينده نامعلومي مهمان ماست و بايد خود را با آن هماهنگ كرد.
5ـ اگر چه برخي افراد تعطيلي عمومي و كامل را توصيه مي‌كنند، ولي در اين شرايط اقتصادي نمي‌دانم كه اين راه حل چقدر امكان اجرايي و حتي فايده دارد؟ مردم مي‌خواهند زندگي كنند و بايد درآمد داشته باشند. تا حالا بايد واكسيناسيون به جاي درستي مي‌رسيد كه نرسيد، مردم به شرطي اين نوع طرح‌ها را مي‌پذيرند كه به آينده اميد و مسوولان اعتماد داشته باشند.
6ـ دسترسي به اطلاعات كرونا و مرگ و مير و ويژگي‌هاي مبتلايان و فوتي‌ها را براي محققان آزاد كنيد، اين امر به مبارزه با كرونا كمك مي‌كند، نه برعكس.