سفري با محوريت گفت‌وگو درباره ايران
برنز در اسراييل چه مي‌كند؟
محمدحسين لطف‌الهي
در شرايطي كه وزير دفاع اسراييل مستقيما تهران را به حمله نظامي و جنگ تهديد مي‌كند و مقام‌هاي ايراني از آمادگي تهران براي پاسخگويي قاطع به «هر حركت احمقانه‌اي» از سوي اسراييل مي‌گويند، ايالات متحده تلاش دارد با افزايش تحركات ديپلماتيك و گفت‌وگوهاي پيوسته و ادامه‌دار با اسراييلي‌ها راهي براي شرايط موجود بيابند و اطمينان حاصل كنند كه آسيبي به منافع آنها در منطقه خاورميانه وارد نخواهد شد.
اكسيوس گزارش داده است كه ويليام برنز، ديپلمات باسابقه پيشين و رييس سازمان سيا روز سه‌شنبه عازم شهر قدس شد تا با مقام‌هاي اسراييلي ديدار كند. به نوشته اين پايگاه خبري، چند ديپلمات اسراييلي گفته‌اند تمركز بحث در اين ديدارها روي موضوع ايران خواهد بود. بر اساس اين گزارش، او با ديويد بارنئا، رييس سرويس اطلاعاتي اسراييل (موساد) ديدار خواهد كرد و انتظار مي‌رود ويليام برنز با نفتالي بنت، نخست‌وزير اسراييل و تعدادي از مقام‌هاي دفاعي اين كشور ديدار كند. برخي منابع همچنين گفته‌اند كه ممكن است رييس سازمان سيا با ماجد فرج، رييس سرويس اطلاعاتي تشكيلات خودگران فلسطين در رام‌الله ديدار داشته باشد. سازمان سيا از اظهارنظر رسمي پيرامون زمان‌بندي ديدارهاي برنز در اين سفر خودداري كرده اما برخي منابع فلسطيني گفته‌اند اين احتمال وجود دارد كه ديدار با محمود عباس نيز در برنامه كاري ويليام برنز گنجانده شود. به نوشته يديعوت‌آحارونوت، ويليام برنز با اسحاق هرزوگ، رييس‌جمهوري اسراييل و يايير لاپيد، وزير امور خارجه اين رژيم نيز ملاقات خواهد كرد.
براساس روايت منابع غربي، ايالات متحده همزمان روابط خوبي با سرويس‌هاي اطلاعاتي و فلسطين دارد. واشنگتن جداي از روابطي كه با متحدان اطلاعاتي بسيار نزديك خود - بريتانيا، استراليا، كانادا و نيوزيلند - برقرار كرده، گسترده‌ترين روابط اطلاعاتي را با موساد سرويس اطلاعاتي اسراييل دارد. امريكايي‌ها همچنين با سرويس اطلاعاتي فلسطين در موضوعاتي كه مقام‌هاي ايالات متحده آن را مرتبط را «مقابله با تروريسم» مي‌‌خوانند، همكاري مي‌كنند. اين روابط اطلاعاتي با فلسطين از درجه‌اي از اهميت براي امريكا برخوردار است كه حتي در دوره رياست‌جمهوري دونالد ترامپ نيز به‌رغم وخامت اوضاع روابط دوجانبه واشنگتن و تشكيلات خودگردان فلسطين و قطع كامل ارتباط كاخ سفيد و فلسطيني‌ها در بسياري از حوزه‌ها، همچنان پابرجا باقي ماند.
اين ديدار در حالي برگزار مي‌شود كه تعدادي از مقام‌هاي ارشد اسراييل در حوزه امنيت ملي اسراييل كمتر از يك هفته پيش براي گفت‌وگو با مقام‌هاي امريكايي پيرامون موضوع ايران به واشنگتن سفر كرده بودند. برخي ناظران معتقدند كه در شرايط فعلي اسراييل تلاش دارد ايالات متحده را به «اقداماتي قوي‌تر» به منظور افزايش فشارها عليه جمهوري اسلامي ايران وادار كند.
در هفته‌هاي اخير مجموعه‌اي از اقداماتي كه عوامل ناشناخته در منطقه و به ويژه در آب‌هاي جنوبي ايران رقم زدند باعث شده بود تا اسراييلي‌ها، امريكايي‌ها و برخي از كشورهاي اروپايي، جمهوري اسلامي را به «ناامن‌سازي» منطقه و تلاش براي «از بين بردن ثبات» متهم كنند. حمله به كشتي يك تاجر اسراييلي در درياي عمان كه به مرگ دو نفر از خدمه اين كشتي منجر شد و همچنين ماجرايي كه بريتانيا ادعا مي‌كند «تلاشي براي ربودن دو كشتي» اين كشور بوده از جمله مسائلي بود كه علاوه بر افزايش سطح تنش‌ها ميان تهران و تل‌آويو، فضايي تبليغاتي عليه ايران رقم زد. همزمان با اين تحولات، اسراييل با حمله به يك روستاي لبناني، تماميت ارضي اين كشور را نقض كرد و اين تجاوز با واكنش سريع نيروهاي نظامي حزب‌الله لبنان رو‌به‌رو شد. حزب‌الله با موشك باران برخي مناطق در اسراييل اين پيغام را به تل‌آويو منتقل كرد كه هر حمله‌اي با واكنش قاطع و فوري گروه‌هاي مقاومت پاسخ داده خواهد شد.
گروهي از تحليلگران بر اين باورند كه ايالات متحده نگران است اسراييل دست به اقداماتي بزند تا روندهاي ديپلماتيك ايالات متحده در منطقه را با مشكل مواجه كند اما گروهي ديگر معتقدند پس از روي كار آمدن نفتالي‌بنت، تل‌آويو مواضعي هم سو‌تر با واشنگتن اتخاذ كرده و در تلاش است سياست‌هاي خود را با همراهي ايالات متحده پيش ببرد. از جمله دلايل نگراني واشنگتن اين است كه احتمال دارد تهديدها و تنش‌زايي‌هاي اسراييل باعث شود تا اميد كمرنگي كه براي احياي برجام باقي مانده نااميد شود.
روزنامه جروزالم پست در اين باره مي‌نويسد: پس از 6 دور گفت‌وگوهاي غيرمستقيم ايالات متحده و ايران براي احياي توافق هسته‌اي، واشنگتن خود را در وضعيتي مي‌بيند كه نتوانسته از سياست «فشار حداكثري» دونالد ترامپ به منظور وادار ساختن ايران براي پذيرش ارائه امتيازات بيشتر استفاده كند. ايران اعلام كرده تنها در صورتي به اجراي تعهداتش در برجام بازخواهد گشت كه ايالات متحده علاوه بر لغو تمامي تحريم‌هايي كه پس از خروج ترامپ از برجام وضع شد، تضمين‌هايي براي عدم خروج دوباره از برجام ارايه كند و اين اطمينان خاطر را ايجاد كند كه دولت بعدي ايالات متحده از اين توافق خارج نخواهد شد. اين روزنامه اسراييلي با توجه به تغيير دولت در ايران اضافه مي‌كند: طولاني شدن فاصله ميان دور ششم و هفتم گفت‌وگوها براي احياي برجام و همچنين اتفاقاتي نظير حمله به كشتي مرسر استريت باعث شده تا ديپلمات‌هاي امريكايي احتمال احياي برجام را ضعيف و اين كار را امري دشوار توصيف كنند. با اين وجود يك ديپلمات اسراييلي كه در گفت‌وگوها با امريكا در موضوع ايران دخيل بوده، مي‌گويد آنها هنوز اميد خود را از دست نداده‌اند. به نوشته جروزالم پست، اسراييل و ايالات متحده در گفت‌وگوهاي مرتب و پيوسته خود را براي مواجهه با هر دو سناريو پيرامون توافق هسته‌اي - بازگشت يا عدم بازگشت ايران به تعهدات - آماده مي‌كنند.
از طرف ديگر، واشنگتن بي‌ميل نيست با اعمال فشار در حوزه‌هاي غيرمرتبط با توافق هسته‌اي، شرايط را براي تهران سخت‌تر كرده و راه را براي پذيرش ارايه امتيازهاي فراتر از سوي ايران باز كند. آنتوني بلينكن، وزير امور خارجه امريكا دوشنبه نهم آگوست، بار ديگر گفت كه جمهوري اسلامي ايران «به خاطر حمله اخيرش به كشتي تجاري اسراييلي در درياي عمان مجازات خواهد شد. او تاكيد كرد كه «جامعه جهاني بايد از رهبران ايران درباره اين حمله بازخواست كند، در غير اين صورت رهبران حكومت ايران تصور خواهند كرد كه از هر گونه مجازاتي در امان هستند و اين احساس مصونيت ديگران را به انجام اقدام‌هاي مشابه ترغيب خواهد نمود.» در سال ٢٠١٣ ويليام برنز و جيك ساليوان، مشاور فعلي امنيت ملي امريكا، پيش از امضاي برجام گفت‌وگوهاي مخفيانه‌اي را با حكومت ايران در عمان انجام دادند بي‌آنكه اسراييل و ديگران متحدان واشنگتن را از اين گفت‌وگوها مطلع سازند. اما اسراييل به انجام اين مذاكرات پي برد و افشاي آن بحران عميقي در مناسبات رييس‌جمهوري وقت امريكا، باراك اوباما و نخست‌وزير وقت اسراييل، بنيامين نتانياهو به وجود آورد.