هيچ نيرويي جلودار طالبان نيست
گفت‌وگو در قطر، مرگ و آوارگي در افغانستان
جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده: افغان‌ها بايد خودشان براي خودشان بجنگند
سارا معصومي
«يك شهر ديگر سقوط كرد.» جمله‌اي كه اخبار روزانه درباره افغانستان با آن آغاز و پايان پيدا مي‌كند. در روزهايي كه مقام‌هاي سياسي گروه شبه‌نظامي طالبان در دوحه، پايتخت قطر از صلح سخن مي‌گويند و رييس‌جمهور ايالات متحده مي‌گويد از تصميم اخير مبني بر خروج نيروهاي امريكايي از افغانستان پشيمان نيست، شبه‌نظاميان طالبان در خاك افغانستان جولان مي‌دهند. طالبان به محض ورود به هر شهر به سراغ زندان‌ها مي‌روند تا زندانيان را آزاد كنند. زندانياني كه تعداد قابل توجهي از آنها اعضاي همين گروه هستند. همزمان تصاوير متعدد و متنوعي از تسليم شدن نيروهاي امنيتي افغانستان و تحويل دادن سلاح به نيروهاي طالبان منتشر مي‌شود و سخنان وزير خارجه پاكستان در فضاي مجازي دست به دست مي‌شود مبني بر اينكه گناه پاكستان چيست كه نيروهاي امنيتي افغانستان تسليم شبه‌نظاميان طالبان مي‌شوند. در حالي كه اشرف غني، رييس‌جمهور افغانستان به مزار شريف سفر كرده تا از نزديك در جريان بسيج مردمي براي مقابله با طالبان قرار بگيرد، عبدالله عبدالله، رييس امور اجرايي دولت در دوحه مذاكرات موسوم به روند صلح را دنبال مي‌كند و البته از جهانيان مي‌خواهد كه نسبت به بحران در افغانستان بي‌تفاوت نباشند. بحراني كه حالا بيست سالي از آن مي‌گذرد و به نظر مي‌رسد جهان آن‌چنان از آن خسته شده كه فرار را بر قرار ترجيح مي‌دهد.
در حالي كه در برخي كشورهاي اروپايي عضو ناتو از جمله آلمان اين سوال در ميان نخبگان سياسي مطرح شده كه آيا رها كردن افغانستان به حال خود اشتباه نبود؟ در ايالات متحده رييس‌جمهور جو بايدن همچنان از تصميم خود مبني بر خروج نيروهاي امريكايي از افغانستان كه در حقيقت اجراي تصميم گرفته شده توسط دونالد ترامپ، رييس‌جمهور پيشين بود دفاع مي‌كند. جو بايدن كه قريب به يك ماه پيش همزمان با تخليه شبانه پايگاه بگرام در ديدار با اشرف غني و عبدالله عبدالله در كاخ سفيد گفته بود كه مردم افغانستان مسوول تعيين سرنوشت خود هستند، روز سه‌شنبه نيز در تازه‌ترين سخنانش اين موضع‌گيري را تكرار كرد. در حالي كه برخي منابع خبري مي‌گويند طالبان توانسته‌اند دست‌كم ۸ پايتخت از ۳۴ ولايت اين كشور را تصرف كنند، جو بايدن مسووليت اصلي مهار اين روند را متوجه دولت افغانستان كرده و گفت: «رهبران افغانستان بايد با هم متحد شوند و براي كشورشان بجنگند. من از تصميم خود براي خروج كامل نظاميان امريكا از خاك افغانستان پشيمان نيستم، چراكه معتقدم افغان‌ها بايد براي حفظ كشورشان متحد شوند. امريكا تعهدات خود به افغانستان از جمله حمايت در جبهه هوايي و پرداخت حقوق نظاميان و تامين تسليحات را ادامه خواهد داد اما آنها بايد خودشان براي خودشان بجنگند.»
جن ساكي، سخنگوي كاخ سفيد نيز در تازه‌ترين موضع‌گيري درباره وضعيت امنيتي در افغانستان اعلام كرد كه به نظر واشنگتن، نيروهاي امنيتي افغانستان داراي تسليحات، تجهيزات و آموزش كافي براي دفاع از خود هستند.
تلاش براي بسيج ديرهنگام در برابر طالب
تحولات امنيتي و سياسي در افغانستان روي دور تند قرار گرفته و در حالي كه دولت غافلگيرشده و تلاش مي‌كند خود را به سرعت طالبان در پيشروي‌هاي ميداني برساند، اخبار مربوط به سقوط شهرها هرساعت به‌روز رساني مي‌شود. صبح روز گذشته برخي منابع خبري داخلي در افغانستان اعلام كردند كه طالبان توانسته‌اند دو مركز ولايت ديگر را تصرف كنند؛ يكي شهر فراه، مركز ولايت فراه و ديگري شهر پلخمري مركز ولايت بغلان. به گفته منابع محلي، شبه نظاميان طالبان پرچم خود را در ميدان اصلي شهر پلخمري و روي ساختمان فرماندار شهر در پايتخت ولايت بغلان به اهتزار در‌آورده‌اند. اين شهر تنها حدود ۲۰۰ كيلومتر از كابل فاصله دارد و همين مساله بر نگراني‌ها درباره قريب‌الوقوع بودن سقوط كابل افزوده است. امريكايي‌ها نيز نسبت به احتمال سقوط كابل نگران شده‌اند. زماني كه جو بايدن اعلام كرد نيروهاي امريكايي از افغانستان خارج مي‌شوند، زمزمه‌هايي مبني بر مخالفت با اين تصميم در ميان نظامي‌هاي امريكايي به گوش رسيد و هنوز نيز برخي منابع آگاه در گفت‌وگو با رسانه‌هاي امريكايي از مخالفت چهره‌هاي نظامي اين كشور با نحوه خروج امريكا از افغانستان خبر مي‌دهند. روز گذشته روزنامه امريكايي «واشنگتن‌پست» در گزارشي در اين باره نوشت: «به گفته مقام‌هاي آگاه كنوني و پيشين امريكا، دولت بايدن خود را براي سقوط كابل پايتخت افغانستان بسيار زودتر از آنچه چند هفته پيش بيم آن مي‌رفت، آماده مي‌كند، زيرا فروپاشي سريع امنيت در افغانستان باعث تجديدنظر در اين ارزيابي اطلاعاتي شده كه پيش‌بيني كرده بود كابل ظرف ۶ تا ۱۲ ماه پس از خروج ارتش ايالات متحده تصرف خواهد شد. ارتش امريكا در حال حاضر ارزيابي مي‌كند سقوط ممكن است ظرف ۹۰ روز رخ دهد. سايرين گفتند ممكن است ظرف يك ماه اين اتفاق بيفتد. طبق اين گزارش، برخي مقامات امريكايي گفتند كه اگرچه آنها مجاز به بحث درباره ارزيابي‌ها نيستند، اما وضعيت را در افغانستان وخيم‌تر از ماه ژوئن مي‌دانند، زماني كه مقامات اطلاعاتي ارزيابي كردند كه سقوط ممكن است در 6 ماه پس از خروج ارتش ايالات متحده رخ دهد. يك فرد آشنا با ارزيابي اطلاعاتي جديد گفت همه‌چيز در جهت اشتباه پيش مي‌رود.»
به گفته منابع محلي، طالبان توانسته‌اند كنترل ولاياتي مانند بدخشان، تخار، جوزجان، سرپل، نيمروز، غزني و قندوز را به دست بگيرند. خبرگزاري رويترز، به نقل از يك مقام ارشد اتحاديه اروپا اعلام كرده كه نيروهاي طالبان در حال حاضر كنترل ۶۵ درصد از مناطق افغانستان را دراختيار دارند. به گفته اين مقام اروپايي، طالبان همچنين مركز ۱۱ ولايت را نيز تهديد به تصرف كرده‌اند تا بتوانند ارتباط كابل با نيروهاي محور شمال را قطع كنند.
نيويورك‌تايمز در گزارشي به نقل از سه خبرنگار مستقر در افغانستان درباره وضعيت ميداني پيشروي‌هاي طالبان نوشت: نيروهاي امنيتي در سه شهر ديگر افغانستان سقوط كردند تا زنگ خطر درباره پيشروي‌هاي سريع طالبان به صدا درآيد. طالبان موفق شد در نتيجه اين پيشروي‌ها ارتباط ميان كابل با استان‌هاي شمالي را قطع كند. گفته مي‌شود كه نهمين شهر هم در كمتر از يك هفته به تصرف طالبان درآمده است. پيشروي سريع طالبان ضربه‌اي مهلك به دولت اشرف غني و ارتش و نيروهاي امنيتي است كه ايالات متحده و متحدان غربي او سال‌ها را صرف تجهيز و تعليم آنها كردند. اين شكست در حالي رقم مي‌خورد كه تنها سه هفته تا تكميل روند خروج نيروهاي امريكايي از افغانستان باقي مانده است. پس از اين تاريخ تنها تعداد معدودي نيرو براي حفاظت از سفارتخانه امريكا در كابل باقي مي‌ماند. در حال حاضر اصلي‌ترين پرسش اين است كه آيا نيروهاي ارتش افغانستان از پس تامين امنيت كابل هم برنخواهند آمد؟ مهم‌ترين مسووليتي كه دولت افغانستان در حال حاضر براي خود تعريف كرده تلاش براي دفاع از مزارشريف و مقابله با سقوط آن است. مزارشريف كه قلب اقتصادي افغانستان و مركز استان بلخ است در محاصره طالبان قرار داشته و عملا ارتباط زميني آن با كابل قطع شده است.
به گزارش طلوع‌نيوز، همزمان با شدت يافتن حمله‌هاي طالبان براي تصرف شهر مزارشريف، اشرف غني صبح روزگذشته به مزارشريف رفت. محمدمحقق، مشاور رييس‌جمهور، جمعه‌خان همدرد، از فرماندهان پيشين جهادي نيز رييس‌جمهور را همراهي كرده‌اند. شامگاه سه‌شنبه نيز، مارشال عبدالرشيد دوستم به مزارشريف رفت. اشرف غني و هيات همراه در مزارشريف با مارشال دوستم و فرماندهان امنيتي و دفاعي درباره نحوه مقابله با طالبان گفت‌وگو كردند.
به گزارش نيويورك تايمز، در هفته‌هاي اخير دولت افغانستان براي مقابله با تهاجم نظامي طالبان دست به اقدام‌هاي عملي چنداني نزده اما استراتژي براي كاستن از سرعت طالبان در تصرف شهرها وجود دارد. به نظر مي‌رسد كه بخشي از اين استراتژي اين است كه نيروهاي دولتي ارتش تمركز خود را بر جاده‌ها و شهرهاي اصلي بگذارند و هزينه مالي و انساني چنداني را به مناطق حاشيه‌اي كه تاكنون توسط طالب تصرف شده تخصيص ندهند. در شرايطي كه اين استراتژي از قبل تعريف شده باشد نمي‌توان توضيح داد كه چگونه اين 9 مركز استان در بازه زماني بسيار كوتاه‌مدت به دست طالبان افتاده است. تا روز سه‌شنبه نيز هيچ گزارشي مبني بر تلاش نيروهاي دولتي افغانستان براي بازپس‌گيري اين مناطق گزارش نشد. با وجود سرعت بالاي طالبان در تصرف شهرهاي بزرگ به جاي شهرهاي كوچك‌تر، حمايت‌هاي هوايي امريكا هم مسكوت مانده است. امريكا تنها در دو شهر جنوبي افغانستان براي كمك به ارتش و نيروهاي امنيتي، دست به حمايت هوايي از آنها زد.
درخواست 6 كشور براي اخراج پناهندگان به افغانستان
اخراج پناهجويان افغانستان از اروپا به موضوع جنجالي در رسانه‌هاي كشورهاي عضو اتحاديه تبديل شده است. روزنامه اتريشي استاندارد در گزارشي نوشت: «يان آزلبورن»، وزير امور خارجه لوكزامبورگ به طرح 6 كشور اروپايي كه مي‌خواهند با وجود ناامني‌ها همچنان به مساله اخراج‌ها به افغانستان پايبند باشند انتقاد وارد كرده است. آزلبورن در گفت‌وگويي با روزنامه «تاگس اشپيگل» آلمان گفته است: هيچ تضميني وجود ندارد كه اين پناهجويان اخراجي به دست طالبان نيفتند. او در عين حال گفت كه هيچ راهي جز سر تكان دادن درباره چنين طرحي ندارد.او همچنين تاكيد كرد كه در حال حاضر هيچ جاي بحثي براي اخراج‌هاي احتمالي با توجه به اوضاع وخيم امنيتي در افغانستان وجود ندارد.
براساس ترجمه خبرگزاري تسنيم، روز سه‌شنبه كشورهاي اتريش، آلمان، هلند، دانمارك، بلژيك و يونان طي نامه‌اي از اتحاديه اروپا خواستند با وجود پيشروي‌هاي طالبان و تشديد اوضاع امنيتي در اين كشور همچنان روند اخراج پناهجويان به اين كشور را در پيش گيرد. پيش از آن سفراي اتحاديه اروپا در افغانستان توصيه كرده بودند كه اخراج‌ها به اين كشور بحران زده متوقف شود. اين ديپلمات‌ها اعلام كردند: باتوجه به تشديد درگيري‌ها، وضعيت امنيتي و حقوق بشر نامناسب و نبود مناطق امن در اين كشور توصيه مي‌شود كه اخراج‌هاي اجباري به اين كشور از اتحاديه اروپا به حال تعليق درآيد. اخيرا مساله اخراج پناهجويان به افغانستان باتوجه به تشديد اوضاع امنيتي در اين كشور بسيار بحث‌برانگيز شده است. چندي پيش وزارت مهاجرين افغانستان از اتحاديه اروپا و كشورهاي اروپايي درخواست كرد از ماه جولاي به مدت سه ماه اين اخراج‌ها را به حال تعليق درآورند.
«محمدابراهيم طاهريان‌فرد» نماينده ويژه وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران در امور افغانستان با «حامد كرزي» رييس‌جمهور پيشين افغانستان ديدار و گفت‌وگو كرد.در اين ديدار در مورد وضعيت جاري افغانستان، رنج و درد مردم متضرر از جنگ، آتش‌بس سراسري، آغاز فوري مذاكرات صلح، تسريع روند صلح و نقش جمهوري اسلامي ايران در اين روند تبادل‌نظر صورت گرفت.طاهريان‌فرد همچنين پيش از اين نيز با «محمد حنيف اتمر»، وزير امور خارجه افغانستان ديدار كرد.در اين ديدار، طرفين درخصوص آخرين تحولات افغانستان، نتايج نشست اخير شوراي امنيت سازمان ملل، افزايش تقويت همكاري‌هاي منطقه‌اي و دوجانبه و نشست دوحه بحث و تبادل‌نظر كردند.