يارانه؛ كالاهايي كه آب مي‌رود

گروه اقتصادي

قيمت چند كالا كه بيشترين سهم در سفره غذايي خانواده‌ها را دارند، كمتر يا برابر يارانه 45 هزار و 500 توماني است؟ در اين يازده سالي كه از اعطاي يارانه نقدي به خانواده‌ها مي‌گذرد، قدرت خريد اين يارانه چه تغييري كرده و آيا با آن مي‌توان مواد غذايي يك ماه را با اين ميزان يارانه خريداري كرد؟ بر اساس گزارش شاخص بهاي مصرف‌كننده و متوسط قيمت كالاهاي خوراكي در تيرماه، تورم سالانه 44.2 درصد و از 53 قلم خوراكي منتخب، 38 قلم، درصد تغيير سالانه بالاتر از نرخ تورم نقطه‌اي، 43 درصد داشته‌اند. سبد مشخصي از كالاهاي خوراكي براي خانواده‌اي 4 نفره شامل «10 كيلو برنج ايراني، ماست، پنير، كره، حبوبات، گوشت گوسفند، گوشت گاو، مرغ، پنير، تخم‌مرغ، روغن، رب گوجه‌فرنگي، قند و شكر، خيار، سيب‌زميني، پياز، گوجه‌فرنگي و چاي» حدود يك ميليون و دويست هزار تومان خواهد بود. اين در حالي است كه مبلغ يارانه‌اي كه به اين خانواده تعلق مي‌گيرد 182 هزار تومان است كه با آن تنها مي‌توان يك كيلو و نيم گوشت گوساله تهيه كرد. اين در حالي است كه كل هزينه خوراكي و آشاميدني ماهانه يك خانواده در سال 90، 275 هزار تومان بود كه مبلغ يارانه در آن زمان 67 درصد اين هزينه را پوشش مي‌داد. به راستي با يارانه 45 هزار و 500 توماني چه چيزي مي‌توان خريد؟ پاسخ به اين پرسش در سال جاري چندان سخت نيست چرا كه طيف وسيعي از كالاها را نمي‌توان نام برد كه با يارانه ماهانه بتوان تهيه كرد. 

آنچه در يك دهه بر سر سفره خانواده‌ها آمد
بر اساس گزارش بانك مركزي از بودجه درآمد خانوار، در سال 90 هزينه خوراكي و آشاميدني خانواده‌ها سالانه 3 ميليون و 300 هزار تومان برآورد شده كه با تقسيم بر كل سال، هزينه ماهانه براي اين دست از كالاها 275 هزار تومان مي‌شود.در سال 90، كل هزينه سالانه براي زيرگروه گوشت يك ميليون و 84 هزار تومان، غلات و فرآورده‌هاي آن 381 هزار تومان، انواع نان 295 هزار تومان، شير، فرآورده‌هاي آن و تخم‌مرغ 485 هزار تومان، روغن و چربي 148 هزار تومان، ميوه‌هاي تازه 736 هزار تومان، حبوبات 54 هزار تومان و قند و شكر نيز 53 هزار تومان بود. با تقسيم هزينه سالانه بر آنچه كه خانواده‌ها در ماه خريداري مي‌كردند، بيشترين هزينه به فرآورده‌هاي گوشتي با 91 هزار تومان اختصاص داشت. با استناد به گزارش بانك مركزي در سال 90 متوسط مصرف سالانه برخي اقلام توسط خانوارها مانند برنج، نان، گوشت دام، گوشت پرندگان و تخم‌مرغ به ترتيب 147 كيلوگرم، 356 كيلوگرم، 48 كيلوگرم، 91 كيلوگرم و 35 كيلوگرم اعلام شده بود.متوسط درآمد پولي ناخالص در آن سال نيز 12 ميليون و 361 هزار تومان گزارش شده بود. شايد كمتر كسي تصور مي‌كرد يك دهه بعد و در سال 1400، درآمد پولي ناخالص سال 90 اجاره دو ماه آپارتماني 65 متري و يك خوابه در شيخ بهايي باشد اين در حالي است كه رهن كامل واحدي در ونك با همين متراژ در سال 90 حدود 30 ميليون تومان بود. نرخ دلاري يارانه‌ها در سال 90 حدود 38 دلار بود كه در سال جاري به يك دلار و 60 سنت رسيد. 

تمام آنچه كه مي‌توان با 45500 تومان خريد
هفته گذشته خبر افزايش قيمت برخي كالاهاي لبني و هويج، مهم‌ترين سوژه اقتصادي فضاي مجازي بود؛ جايي كه قيمت يك نوع ماست كه تا چندي پيش 17 هزار تومان بود به دبه‌اي 50 هزار تومان رسيد و حتي از يارانه ماهانه يك فرد نيز بيشتر است. اگرچه كه براي بار چندم طي يك سال اخير قيمت مواد لبني افزايش مي‌يافت، اما بالا رفتن قيمت اين خوراكي، خطر حذفش از سفره خانوارها را بيش از پيش افزايش داده و اگر روند فعلي قيمت‌ها ادامه يابد، چه بسا اين نگراني به واقعيت تبديل شود. بر اساس آنچه مركز آمار در گزارش تيرماه خود منتشر كرده بود، قيمت هر كيلوگرم ماست حداكثر 19 هزار تومان اعلام شده بود كه فاصله معناداري با آنچه مصرف‌كنندگان درب مغازه مي‌خرند، دارد. رسيدن قيمت هويج به كيلويي 30 هزار تومان و حتي پيشي گرفتن از قيمت موز نيز يكي ديگر از رخدادهاي بازار بود. اما به راستي با يارانه 45 هزار و 500 توماني كه نرخ دلاري آن تنها 30 سنت با خط فقر مطلقي كه بانك جهاني اعلام كرده، فاصله دارد چه چيزي مي‌توانند بخرند؟ براي پاسخ به اين پرسش به سراغ چند خرده‌فروشي مواد غذايي رفته و قيمت‌هاي‌شان را بررسي كرديم. با يارانه ماهانه يك فرد مي‌توان برخي مواد خوراكي از گروه لبنيات مانند «كره، پنير، خامه و بسته 9 عددي تخم مرغ»، « ماست سون و يك خامه»، «11 عدد نان سنگك» و «يك كيلو و 500 گرم برنج ايراني» خريداري كرد. لازم به ذكر است كه هيچ كدام از اين گروه كالاها را نمي‌توان با يكديگر و در يك ماه با پول يارانه خريداري كرد. قدرت خريد يارانه نقدي كه در تمام پستي‌ها و بلندي‌هاي اقتصادي كشور، چه در دو تجربه تحريم و چه در پس از افزايش نرخ بنزين، كاهش شديد يافته است و به نظر مي‌رسد «هزينه اي» كه به اقتصاد كشور تحميل مي‌كند بيش از آن چيزي است كه بتواند براي يك خانواده ايجاد كند. در اين شرايط كه تقريبا هر روز خبر يا مصاحبه‌اي پيرامون «احتمال افزايش قيمت برخي كالاها» منتشر مي‌شود، بهتر است از افراد آسيب‌پذير در برابر اين موج گراني به گونه ديگري محافظت شود.