بايدن خواسته اروپا براي تمديد ماموريت نيروهاي امريكايي در افغانستان را ناديده گرفت
نااميدي در آخرين روزهاي ماه آگوست
محمدحسين لطف‌الهي
در شرايطي كه بسياري از افغانستاني‌هايي كه در سال‌هاي گذشته با ارتش ايالات متحده همكاري كرده بودند و همچنين تعدادي از شهروندان امريكايي كماكان موفق به خروج از افغانستان نشده‌اند، جو بايدن رييس‌جمهور ايالات متحده اعلام كرد كه اين كشور نيروهاي نظامي خود را 31 آگوست از افغانستان خارج خواهد كرد. بايدن سه‌شنبه شب در يك سخنراني تلويزيوني، گفت كه موفقيت امريكا در خارج كردن اين افراد از افغانستان تا حد زيادي به همكاري سران طالبان بستگي دارد و افزود كه از مقام‌هاي ارشد نظامي امريكا خواسته است تا در صورت لزوم «يك جدول زماني» جايگزين آماده و به او ارايه كنند.
نيويورك‌تايمز گزارش داده است كه هنوز گزينه تمديد ماموريت نيروهاي امريكايي در افغانستان كنار گذاشته نشده است. به نوشته اين روزنامه، بايدن روز سه‌شنبه در گفت‌وگو با سران گروه هفت تاكيد كرده كه به ضرب‌الاجل خروج نيروهاي امريكايي از افغانستان متعهد است اما با اين وجود امكان تمديد ماموريت نيروهاي امريكايي در افغانستان را رد نكرده است. يك مقام ارشد امنيتي ايالات متحده در اين خصوص گفته كه دليل اصرار بايدن به خروج نيروهاي امريكايي تا پيش از فرا رسيدن ضرب‌الاجل تعيين‌شده اين است واشنگتن احتمال انجام «حملات تروريستي» عليه نظاميان اين كشور را بسيار زياد مي‌داند.
بايدن در سخنراني خود نيز به اين موضوع اشاره كرد و گفت «هريك روزي كه حضور نيروهاي ما در افغانستان طولاني‌تر شود، خطراتي كه نيروهاي ما را تهديد مي‌كنند بيشتر خواهد شد.» او تصريح كرد: «داعش خراسان، به دنبال هدف قرار دادن فرودگاه كابل، نيروهاي ما، نيروهاي متحد و غيرنظاميان بي‌گناه است. هرچه امريكايي‌ها بيشتر در افغانستان مانند، خطر فزاينده حمله گروه تروريستي داعش خراسان افزايش خواهد يافت. هرچه زودتر بتوانيم كار عمليات تخليه را تمام كنيم، بهتر است. هر روز از عمليات، خطرات بيشتري را براي نيروهاي ما به همراه دارد. هر روز كه در آنجا هستيم، روز ديگري است و مي‌دانيم كه داعش به دنبال حمله به فرودگاه (كابل) و نيروهاي امريكايي و متحدانش است.»
بايدن در ادامه به حضورش در كنفرانس مجازي روز سه‌شنبه سران گروه 7 اشاره كرد و گفت كه سران گروه ۷ اتفاق‌نظر داشتند كه موضع يكساني در قبال گروه طالبان در پيش بگيرند و براساس عملكرد اين گروه و نه اظهارات آنها تصميم خواهند گرفت.
افغانستاني‌هايي كه رها شدند
اين اظهارات بايدن با انتقادات بسياري روبه‌رو شد. شبكه خبري سي‌ان‌ان روز چهارشنبه نوشت رييس‌جمهور و مقام‌هاي ارشد پنتاگون در حالي از پايان يافتن ماموريت نيروهاي امريكايي در 31 آگوست سخن مي‌گويند كه هنوز سرنوشت هزاران نفري كه در افغانستان گير افتاده‌اند و نتوانسته‌اند از اين كشور خارج شوند، مشخص نيست. يك مقام ارشد دولت در اين باره به سي‌ان‌ان گفته «بسياري از افغانستاني‌هايي كه ايالات متحده تصميم داشت به آنها كمك كند، در پشت سر باقي خواهند ماند.»
به گفته اين مقام آگاه، پيش‌بيني‌هايي كه كاخ سفيد در ابتدا پيرامون تعداد افغانستاني‌هايي كه بايد از اين كشور خارج شوند داشت دقيق نبوده است. او مي‌گويد واشنگتن انتظار داشت بتواند با خارج كردن 55 الي 65 هزار نفر از كساني كه به امريكا يا نيروهاي ائتلاف كمك كرده بودند، به ماموريت خود خاتمه دهد اما تاكنون 70 هزار نفر خارج شده‌اند و هزاران نفر نيز هنوز باقي مانده‌اند.
اين مقام دولتي همچنين مدعي شده كه تعداد امريكايي‌هايي كه در افغانستان باقي مانده‌اند بسيار كمتر از چيزي است كه افكار عمومي تصور مي‌كنند.
نااميدي اروپا از بايدن
در اكثر تحليل‌ها و گزارش‌هايي كه پس از سخنراني بايدن منتشر شد، به اين نكته اشاره شده است كه تصميم او مبني بر پافشاري روي خروج نيروهاي امريكايي در 31 آگوست براي اروپايي‌ها بسيار نااميدكننده بوده است. روزنامه گاردين در اين باره مي‌نويسد: «درنهايت تنها 7 دقيقه طول كشيد تا جو بايدن رييس‌جمهور امريكا نمك به زخم روابط ترك‌خورده‌اش با رهبران اروپايي پاشيده و در يك ويديوكنفرانس به آنها بگويد كه ضرب‌الاجل ۳۱ آگوست براي باقي ماندن سربازان امريكايي در كابل را تمديد نخواهد كرد؛ مساله‌اي كه مقام‌هاي فرانسه، ايتاليا و به ويژه انگليس از او خواسته بودند.» به نوشته اين روزنامه انگليسي، اروپايي‌ها اميدوار بودند كه بايدن آسيب ايجاد شده از بابت مديريتش بر روند خروج از افغانستان را تصديق كرده و به اين منظور دست‌كم قبول كند كه سربازان امريكايي ممكن است فراتر از ضرب‌الاجل ۳۱ آگوست يك يا دو روز ديگر بمانند اما اين اميد كمرنگ شده است. گاردين نوشته است، تصميم بايدن بعد از درخواست علني بوريس جانسون از رييس‌جمهور امريكا براي تمديد اين ضرب‌الاجل ديگر چيز چنداني براي جانسون باقي نمي‌گذارد.
از چندي قبل نيز زمزمه‌هايي از نارضايتي اروپايي‌ها از تصميم بايدن شنيده مي‌شد. در گزارشي كه روز دوشنبه در نيويورك‌تايمز منتشر شده، آمده است: «بايدن با وعده آغاز دوباره روابط با اروپا، آن هم پس از آسيب واردشده در سال‌هاي ترامپ به روي كار آمد. در حالي كه او تقريبا همه حرف‌هاي درست را در زمينه تجارت و تغييرات آب و هوايي گفته است، شكست مفتضحانه افغانستان بسياري از اروپايي‌ها را بيش از پيش متقاعد كرده است كه نمي‌توانند به ايالات متحده براي مراقبت از منافع امنيتي خود متكي باشند و اصلا هم مهم نيست چه كسي كاخ سفيد را اشغال كرده باشد.» اين روزنامه امريكايي همچنين به نقل از يك مقام آگاه اشاره كرده در جريان نشست ناتو در ماه ژوئن كه بايدن هم حضور داشت، ميلوش زمان، رييس‌جمهوري چك تصميم خارج كردن نيروها از افغانستان را «خيانت» ناميد، اما با اين حال ينس استولتنبرگ، دبير كل ناتو از او تشكر كرد و به موضوع ترجيحي امريكا براي اين نشست يعني به چالش كشيدن چين ادامه داد.
صداي منتقدين اروپايي در رسانه‌هاي ديگر نيز بلند بود. ياب دي هوپ شفر كه بين سال‌هاي ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ دبيركل ناتو بود، به بي‌بي‌سي گفت كه افغانستان بايد درس عبرتي براي اروپا باشد. او افزود: «تمركز امريكا بر چين به اين معناست كه اروپايي‌ها بايد توانايي ايستادن روي پاي خود، از نظر نظامي و سياسي را داشته باشند و بايد به‌طور جدي در مورد اينكه براي دفاع خود چه كنيم و براي تحقق اين امر پول هزينه كنيم، فكر كنند. متاسفانه ما اكنون با آن هدف فاصله زيادي داريم.»
آنگلا مركل، صدراعظم آلمان نيز روز چهارشنبه در نشستي با نمايندگان پارلمان خواستار مذاكره با طالبان براي حمايت از كارمندان محلي در افغانستان شد و تاكيد كرد: «با فرا رسيدن ۳۱ آگوست كه موعد اتمام عمليات خروج است، نبايد تلاش‌هاي‌مان براي حمايت از كارمندان محلي در افغانستان پايان يابد. ما بايد از نيازمندان در افغانستان و آوارگان در كشورهاي مجاور حمايت كنيم. افغانستان واقعيت تلخي دارد اما براي حفظ دستاوردهاي ۲۰ سال اخير بايد با طالبان گفت‌وگو كرد.» مركل گفت: «نبايد توافق‌هاي غيرمشروطي با طالبان امضا كنيم. ما با خطر تبديل افغانستان به محل مناسبي براي رشد مجدد تروريسم مواجهيم.» او در عين حال تصريح كرد: «هدف ما بايد اين باشد كه تا حد امكان آنچه در ۲۰ سال اخير در افغانستان تغيير كرده را حفظ كنيم. اين موضوعي است كه جامعه بين‌الملل بايد درباره آن با طالبان گفت‌وگو كند.»
بلينكن با دبير كل ناتو و وزير خارجه تركيه درباره افغانستان گفت‌وگو كرد
وزير خارجه امريكا با دبير كل ناتو و وزير خارجه تركيه درباره تحولات افغانستان گفت‌وگوي تلفني كرد. به گزارش خبرگزاري آناتولي، آنتوني بلينكن، وزير خارجه امريكا و ينس استولتنبرگ، دبيركل ناتو درباره عمليات خروج اتباع از افغانستان و خروج امن غيرنظاميان و آخرين تحولات اين كشور گفت‌وگوي تلفني كردند. در اين گفت‌وگو، دو طرف بر اهميت همكاري و همبستگي ميان كشورهاي عضو ناتو براي مقابله با اين بحران تاكيد كردند. بلينكن همچنين با مولود چاووش اوغلو، وزير خارجه تركيه نيز درباره آخرين تحولات افغانستان گفت‌وگوي تلفني كرد. ند پرايس، سخنگوي وزارت خارجه امريكا اعلام كرد، در اين گفت‌وگوي تلفني درباره همكاري مستمر در افغانستان و تلاش‌ها براي تضمين خروج امن و منظم شهروندان‌مان و اتباع هم‌پيمانان و شركا بحث و گفت‌وگو شد. بلينكن در اين گفت‌وگوي تلفني تاكيد كرد كه تركيه هم‌پيمان مهم در ناتو و شريك بسيار مهمي در منطقه است.