شهادت فهيم دشتي و ژنرال عبدالودود زره توسط طالبان
گلوله‌ها در پنجشير خون گريستند
درخواست احمد مسعود از هموطنانش: طالبان تغيير نكرده، قيام كنيد
سخنگوي وزارت خارجه ايران: شهادت رهبران افغانستاني مايه تاسف و تاثر عميق است
سارا معصومي
شامگاه يكشنبه 5 سپتامبر 2021، دقيقا چهار روز مانده به بيستمين سالگرد ترور احمدشاهمسعود، همراه قديمي او فهيم دشتي، روزنامه‌نگار و تحليلگر سياسي در پنجشير افغانستان در جدال نابرابر با شبه‌نظاميان طالبان و حاميان خارجي آنها شهيد شد. حوالي ساعت 23 بود كه برخي منابع غيررسمي در فضاي مجازي براي نخستين‌بار خبر شهادت فهيم دشتي را منتشر كردند. دقايقي پس از انتشار اين خبر، صفحه توييتر منسوب به سخنگوي «جبهه مقاومت ملي» افغانستان به‌روزرساني و اين اتفاق باعث تشكيك در خبر اوليه شد. در نهايت بامداد دوشنبه جبهه مقاومت ملي نيز خبر شهادت فهيم دشتي به همراه يك تن ديگر از اعضاي اين جبهه در پنجشير را تاييد كرد و نوشته احمدمسعود در اينستاگرام در يادبود فهيم دشتي حجت را بر رسانه‌ها تمام كرد. به گفته منابع خبري، به همراه فهيم دشتي سخنگوي جبهه مقاومت ملي، ژنرال عبدالودود زره، خواهرزاده احمدشاه مسعود نيز شهيد شد.
احمدمسعود پسر احمدشاه مسعود در اينستاگرام با اشاره به مجاهدت‌هاي فهيم دشتي نوشت: «فهيم دشتي» در حمله به احمدشاه مسعود چشمش آسيب ديد و در حمله ديگر به پنجشير جانش را از دست داد.» فهيم دشتي در جريان حمله دو مهاجم انتحاري به احمدشاهمسعود در سال ۲۰۰۱ زخمي شده بود. فهيم دشتي كه خواهرزاده عبدالله عبدالله بود از سال «۱۳۷۱» در نشريه كه قهرمان ملي احمدشاهمسعود به نام «هفته‌نامه كابل» بنيانگذاري كرده بود، فعاليت رسانه خود را آغاز كرد. او به مدت بيش از يك دهه پس از سقوط دور اول طالبان، آن نشريه را به عنوان نشريه نمونه در كشور منتشر كرده و كتاب‌هاي متعددي را درباره افغانستان نگاشته است.
همزمان با انتشار خبر شهادت اعضاي جبهه مقاومت ملي، گزارش‌هايي درباره تشديد حملات طالبان عليه مواضع جبهه مقاومت ملي در دره پنجشير منتشر شد و در نهايت بامداد روز گذشته تصوير منتشرشده از شبه‌نظاميان طالبان مقابل ساختمان استانداري پنجشير و پرچم سفيد اين گروه در چند قديمي تصوير بزرگي از احمدشاهمسعود، خبر سقوط پنجشير را تاييد كرد. درحالي‌كه علي ميثم نظري، از سخنگويان جبهه مقاومت، حملات يكشنبه شب به پنجشير را «نسل‌كشي» توصيف كرد اما در تمام ساعات منتهي به شهادت و سپس سقوط پنجشير، جهان در برابر يورش نظامي طالبان و دخالت نظامي منتسب به پاكستان در افغانستان سكوت اختيار كرد. همزماني سفر رييس آي‌اس‌آي پاكستان به افغانستان و ديدار با مقام‌هاي طالبان به گمانه‌زني‌ها درباره نقش پاكستان در سقوط پنجشير دامن زد و البته برخي مقام‌هاي افغانستان از جمله نصير انديشه، سفير افغانستان در دفتر اروپايي سازمان ملل متحد در ژنو هم در پيامي در توييتر هليكوپترهاي نظامي پاكستان را به شركت داشتن در اين حملات متهم كرد.
سخنگوي طالبان: جنگ در افغانستان
به پايان رسيد
صبح روز گذشته، «ذبيح‌الله مجاهد»، سخنگوي طالبان با انتشار اطلاعيه‌اي از سقوط كامل پنجشير خبر داده و گفت: آخرين تلاش‌ها براي امنيت كامل در كشور نتيجه داده و ولايت پنجشير تحت كنترل كامل طالبان قرار گرفته است. برخي از رهبران جبهه پنجشير شكست خورده و مابقي از منطقه متواري شدند. طالبان به مردم ولايت پنجشير اطمينان مي‌دهد كه عليه آنها تبعيضي صورت نخواهد گرفت.
ذبيح‌الله مجاهد، به انتشار اين بيانيه درباره پنجشير بسنده نكرد و صبح روز گذشته در نشست خبري در كابل ادعاها درباره شكست جبهه مقاومت را تكرار كرد و گفت: جنگ در افغانستان به پايان رسيده است؛ اكنون باهم براي بازسازي كشور همكاري مي‌كنيم. مردمي كه در دره افتخارآميز پنجشير زندگي مي‌كنند جزو لاينفك كشور ما هستند. آنها برادران ما هستند. هيچ تعصبي عليه آنها وجود ندارد. همه حقوقي كه ساير هموطنان ما دارند، مردم پنجشير نيز از آن برخوردارند. همه مقامات از خود پنجشير انتخاب خواهند شد. اگر مردم پنجشير در چند روز گذشته به دليل اختلال در خدمات تلفن و بسته شدن جاده‌ها آسيب ديده‌اند، از اين بابت بسيار متاسفيم، اين نيز به خاطر كساني بود كه مي‌خواستند پنجشير را به كانون فتنه تبديل كنند.
مجاهد در بخش ديگري از سخنانش ادعا كرد كه طالبان به دنبال حل مساله پنجشير از طريق مذاكره و تفاهم بوده اما طرف مقابل نپذيرفته و طالبان چاره‌اي جز حل مساله از طريق نظامي نداشتند. اين ادعا در حالي مطرح شد كه احمدمسعود ساعاتي پيش از تشديد حملات طالبان به پنجشير و شهادت اعضاي جبهه مقاومت براي توقف درگيري و گفت‌وگو با طالبان اعلام آمادگي كرده بود.
مجاهد در بخش ديگري از سخنانش گفت: كساني كه كنترل پنجشير را در دست داشتند «در حال حاضر مفقود هستند. افغانستان خانه اين افراد است و در صورتي كه بخواهند، مي‌توانند به اين كشور بازگردند. سلاح‌هايي كه در پنجشير توسط طالبان توقيف شده به انبار سلاح‌هاي افغانستان افزوده مي‌شود. امرالله صالح، معاون رييس‌جمهور سابق افغانستان كشور را ترك و به تاجيكستان فرار كرده است.
صالح پس از سقوط دولت مركزي در كابل به پنجشير رفته و به جبهه مبارزان پنجشير پيوسته بود. او دو روز پيش در ويديويي كه منتشر كرد، گفت كه افغانستان را ترك نكرده است و روز گذشته نيز در واكنش به ادعاهاي مجاهد تاكيد كرد كه هنوز در افغانستان حضور دارد.
سخنگوي طالبان درباره تشكيل دولت جديد افغانستان نيز گفت: مقدمات بيشتري براي اعلام دولت انجام شده است، فقط كارهاي فني باقي مانده است، ما نيز عجله داريم. در چند روز آينده شاهد اعلام دولت خواهيم بود. احتمالا دولت فعلا يك دولت موقت خواهد بود و امكان اصلاح، تغيير و ساير مراحل اساسي را فراهم خواهد كرد. فعلا انتخابات در پيش نيست. دولت بعدي تصميم مي‌گيرد كه روند بعدي چگونه پيش خواهد رفت.
مجاهد مدعي شد كه طالبان اجازه تظاهرات و اعتراضات از جمله تظاهرات زنان را مي‌دهد اما روزهاي گذشته خبرهايي از برخورد نيروهاي طالبان با معترضان زن در كابل حكايت داشت و حتي خبرهايي مبني بر كشته شدن يك پليس زن افغان توسط طالبان منتشر شد.
درخواست احمدمسعود از مردم افغانستان: قيام كنيد
همزمان با شهادت فهيم دشتي كه همواره در كنار احمدمسعود ديده شده بود، نگراني‌ها درباره سلامت مسعود افزايش يافت كه صبح روز گذشته دفتر «امرالله صالح» به پايگاه خبري الشرق خبر داد كه «احمدمسعود» فرمانده جبهه مدافعان پنجشير در جايي امن در داخل پنجشير قرار دارد. ساعتي بعد «احمد مسعود» در يك پيام صوتي از مردم خواست كه در گوشه گوشه افغانستان عليه طالبان قيام كنند.
او در اين پيام گفت: ما با استقبال از اعلاميه علماي دين، از طالبان خواسته بوديم جنگ را متوقف كنند و اختلافات از راه گفت‌وگو حل شود. اما طالبان برخلاف تصميم عالمان دين پس از اعلاميه جبهه پنجشير با تمام قوا حمله كردند و چهره واقعي خود را نشان دادند كه هيچ اعتقادي به دين و تصميم علما و همچنين اتحاد ندارند. طالبان تغيير نكرده است. جامعه جهاني و كشورهاي همسايه در قبال جنايتي كه در افغانستان راه افتاده، سكوت نكنند و چشم مردم افغانستان به رفتار آنان دوخته شده است.احمدمسعود در ادامه گفت كه نيروهاي وي در نقاط مختلف اين ولايت حضور داشته و به جنگ عليه طالبان ادامه خواهند داد. وي تاكيد كرد كه به زودي سخنگوي جديد براي جبهه پنجشير معرفي خواهد شد.
انتقاد تند سخنگوي وزارت خارجه
از حمله طالبان به پنجشير
تحولات دو هفته اخير در پنجشير كه عملا به حصر اين منطقه منتهي شده بود صداي اعتراض افكار عمومي در افغانستان و ايران را نسبت به بي‌عملي كشورهاي همسايه افغانستان بلند كرده بود. با شهادت فهيم دشتي و سقوط پنجشير اين اعتراض‌ها حداقل در فضاي مجازي شدت بيشتري پيدا كرد و كاربران ايراني با اشاره به سابقه حمايت جمهوري اسلامي ايران از شهيد احمدشاهمسعود فقيد و رابطه نزديك او با سردار شهيد حاج قاسم سليماني از آنچه بي‌عملي تهران در قبال تحولات افغانستان خواندند، انتقاد كردند.
صبح روز گذشته، سعيد خطيب‌زاده، سخنگوي دستگاه ديپلماسي در نشست خبري با خبرنگاران كه به شكل آنلاين برگزار شد با پرسش‌هاي متعددي درباره نگاه ايران به تحولات پنجشير روبه‌رو شد. به گزارش خبرگزاري فارس، خطيب‌زاده در پاسخ به سوالي درباره دخالت نظامي پاكستان در تحولات افغانستان و حملات اخير در پنجشير و اخبار منتشرشده مبني بر اينكه برخي از رهبران اين منطقه توسط پهپادهاي پاكستاني كشته (شهيد) شده و پاكستان شب گذشته به صورت مستقيم و غيرمستقيم در حملات طالبان عليه مردم پنجشير دخالت داشته است، گفت: اخباري كه از پنجشير مي‌رسد، اخبار نگران‌كننده‌اي است. حملات شامگاه يكشنبه به اشد وجه محكوم است. شهادت رهبران افغانستاني مايه تاسف و تاثر عميق است.
او با بيان اينكه دخالت خارجي را در دست بررسي داريم و بايد حتما بررسي شود، افزود: تاريخ افغانستان نشان داده مداخله خارجي اعم از مستقيم و غيرمستقيم نتيجه‌اي جز شكست براي نيروي متجاوز نداشته و مردم افغانستان استقلال‌طلب و غيور هستند و قطعا هرگونه مداخله خارجي محكوم است. موضوع پنجشير بايد از طريق گفت‌وگو و با وساطت و حضور تمامي بزرگان افغانستان حل شود. هيچ طرفي نبايد اجازه بدهد اين مسير به برادركشي ختم شود. طالبان هم به تعهدات خودش ذيل حقوق بين‌الملل و به تعهدات خودش هر آنچه گفته، پايبند باشد. گرسنگي دادن به مردم پنجشير و محاصره منطقه پنجشير و قطع آب و برق اين منطقه آنچنان كه به ما گزارش داده شده، مايه نگراني است. حقوق بشردوستانه ذيل حقوق بين‌الملل بايد رعايت شود. جمهوري اسلامي ايران تمامي مساعي و همت خودش را به كار مي‌گيرد كه به پايان آلام مردم افغانستان و تشكيل دولت فراگير در افغانستان كه بازتاب‌دهنده تركيب قوميتي و جمعيتي اين كشور باشد، كمك كند. اين خواست و اراده مردم است كه نهايتا بايد محقق شود و آينده افغانستان را مشخص كند، نه دخالت خارجي و نه هيچ طرح و توطئه ديگري. قطعا صلح پايدار تنها از مسير گفت‌وگوهاي بين‌الافغاني بين همه گروه‌ها مي‌گذرد. تذكر جدي مي‌دهم كه تمامي خطوط قرمز و تعهدات ذيل حقوق بين‌الملل رعايت شود. سخنگوي وزارت خارجه يادآور شد: نهادهاي بين‌المللي در كنار كشورهاي منطقه وظيفه جدي دارند صلح و آرامش را در افغانستان تضمين كنند. با كمك تمامي گروه‌هاي افغانستاني كمك مي‌كنيم صلح پايدار در افغانستان برقرار شود. همان‌طوركه مقام معظم رهبري فرمودند اين رفتار دولت آتي و رفتار گروه‌هايي كه در قدرت قرار مي‌گيرند، است كه نوع رفتار جمهوري اسلامي ايران و كشورهاي بين‌المللي و عرصه بين‌الملل را مشخص مي‌كند و هرگونه آنها رفتار و هر چقدر مسوولانه رفتار كنند قطعا پاسخ درست‌تري را از كشورهاي همسايه و به ويژه جمهوري اسلامي ايران و نظام بين‌الملل خواهند گرفت. سخنگوي وزارت خارجه درباره برخي اظهارات مطرح‌شده مبني بر اينكه ايران تلاشي در خصوص افغانستان انجام نداده است نيز گفت: ايران آشكار و غيرآشكار تحولات افغانستان را در سطوح مختلف پيگيري كرده است و در سطوح مختلف در تماس هستيم. نماينده ويژه ما با طرف‌هاي مختلف در افغانستان در تماس بوده است. حسين اميرعبداللهيان شب يكشنبه با عبدالله عبدالله گفت‌وگو داشته است. طرح ايران براي گفت‌وگوهاي فراگير در افغانستان يك دور آن برگزار شده و آمادگي داشتيم يك دور ديگر هم برگزار كنيم. اينكه به راه‌حل مرضي‌الطرفين برسيم سياست اصولي ايران بوده است، اينكه از برادركشي اجتناب و حقوق اوليه افغانستان رعايت شود. همه آنها كه شاهد هستند به نقش كليدي ايران اذعان دارند و مي‌دانند ايران چه كرده و مي‌كند.
همزمان با تحولات در پنجشير و اعتراض شديد‌اللحن ايران، الجزيره به نقل از يك منبع آگاه در كابل ادعا كرد كه طالبان مقدمات اعلام دولت جديد را تكميل كرده و تركيه، چين، روسيه، ايران، پاكستان و قطر براي شركت در اعلام دولت جديد دعوت شده‌اند.
شهادت فهيم دشتي با واكنش‌هاي بسياري ميان كاربران افغان و ايراني روبه‌رو شد. فهيم دشتي به واسطه چند دهه كار رسانه‌اي چهره‌اي نام‌آشنا براي خبرنگاران ايراني و غيرايراني بود و بسياري در سوگ او نوشتند. بسياري از كاربران شعر زير از مصطفي هزاره را در سوگ فهيم دشتي منتشر كردند:
و مرگ از تو شرمگين بود
آنقدر شرمگين كه گلوله‌ها خون گريستند، آن هنگام كه به تن تو رسيدند
آه، اگرآزادي شناسنامه‌اي داشت،
عكس تو روي آن بود
نام تو تخلص آزادي بود
و صداي تو لهجه آزادي