وزراي خارجه و دفاع امريكا به خاورميانه سفر كردند
تلاشي براي توجيه فرار از افغانستان
محمدحسين لطف‌الهي
يك هفته پس از اعلام آغاز «فصلي جديد» در تعامل ايالات متحده با افغانستان، آنتوني بلينكن وزير خارجه امريكا عازم قطر شد تا ضمن تقدير و تشكر از رهبران كشورهاي متحد كه در راستاي عمليات خروج امريكايي‌ها به آنها كمك كردند، با مقام‌هاي ارشد اين كشور پيرامون مساله افغانستان گفت‌وگو كند. خبرگزاري رويترز، در گزارشي هدف توني بلينكن از اين سفر را «بررسي روش‌هاي چگونگي مقابله با طالبان» و «حصول اطمينان از ادامه حمايت‌ها از تلاش امريكا در راستاي خارج كردن شهروندان امريكايي و افغانستاني‌هايي كه هنوز موفق به خروج از اين كشور نشدند» عنوان كرده است. وزير خارجه ايالات متحده در حالي قطر را به عنوان مقصد اولين سفر منطقه‌اي خود پس از خروج نظاميان امريكايي از افغانستان انتخاب كرده كه همزمان لويد آستين، وزير دفاع امريكا نيز سفر به كشورهاي بيشتري از منطقه خاورميانه از جمله قطر، عربستان سعودي، بحرين و كويت را در دستور كار خود قرار داده است. بلينكن پيش از قطر، براي ديدار با افغانستاني‌هايي كه موقتا در پايگاه نظاميان امريكايي در آلمان ساكن شده‌اند، توقفي در اين كشور اروپايي داشت. بلينكن در آلمان ضمن ديدار با هايكو ماس، وزير خارجه اين كشور از آلمان‌ها به خاطر همكاري و همراهي برلين طي دو دهه اخير در افغانستان قدرداني كرد. سفر جداگانه اين دو مقام ارشد امنيت ملي امريكا به منطقه خاورميانه در شرايطي صورت مي‌گيرد كه دولت بايدن همچنان با تبعات خروج از افغانستان دست و پنجه نرم مي‌كند و همزمان از سوي متحدان بين‌المللي و منتقدان داخلي به دليل اتخاذ اين تصميم تحت فشار است.تحليلگران معتقدند بلينكن و آستين با اين هدف به خاورميانه مي‌روند كه به متحدان منطقه‌اي امريكا اطمينان دهند، خروج از افغانستان و گمانه‌زني‌هايي پيرامون تلاش براي متمركز شدن روي چين در حوزه سياست خارجي، به معناي اين نيست كه ايالات متحده دوستانش را رها خواهد كرد. گمانه‌زني‌هاي رسانه‌اي نيز نشان مي‌دهد برخي كشورهاي عربي منطقه خليج فارس نگرانند ايالات متحده بخواهد حضور نظامي خود را در اين منطقه نيز به حداقل برساند و بر اين باورند كه اين موضوع امنيت و ثبات را در منطقه تحت تاثير قرار خواهد داد. الجزيره انگليسي در اين خصوص مي‌نويسد: «بايدن تاكنون صحبتي در خصوص پايان دادن به حضور نظامي امريكا در خاورميانه نداشته اما او نيز مانند همتاي پيشينش، دونالد ترامپ معتقد است كه اولويت اصلي ايالات متحده در حوزه سياست خارجي، موضوع چين است.» رييس‌جمهور ايالات متحده در سخناني كه دقيقا ساعاتي پس از خروج آخرين نظامي امريكايي از افغانستان مطرح شد، گفته بود: «چين و روسيه در رقابت با ايالات متحده، ترجيح مي‌دهند امريكا همچنان در افغانستان درگير بماند.» اين اظهارنظر جنجال‌هايي را به همراه داشت اما هفته گذشته لويد آستين در كنفرانس خبري خود كوشيد تا متحدان امريكا را دلگرم كند. او اعلام كرد ايالات متحده همچنان به متمركز بودن بر مقابله با تروريسم ادامه خواهد داد و افزود كه «حتي با وجود اينكه ايالات متحده تمركز جديدي بر چالش‌هاي استراتژيك چين خواهد داشت، تمركز بر مقابله با تهديدهاي ترويستي ادامه خواهد يافت.» آستين از اين‌رو قطر را براي شروع سفر منطقه‌اي انتخاب كرده كه نقش دوحه را در همكاري با امريكا بر سر موضوع افغانستان بسيار مهم و مفيد ارزيابي مي‌كند. قطر علاوه بر اجازه استفاده از پايگاه هوايي العديد براي پردازش تخليه‌شدگان افغانستان، با ميزباني از نمايندگي ديپلماتيك امريكا كه با خروج اين كشور از افغانستان خارج شده بودند، موافقت كرد. قطري‌ها همچنين اعلام آمادگي كرده‌اند كه در فرآيند بازگشايي فرودگاه كابل به طالبان كمك مي‌كنند. آستين همچنين در بخش ديگري از سفر خود به بحرين خواهد رفت و با تفنگداران دريايي امريكايي گفت‌وگو مي‌كند. اين نيروها هفته‌ها در فرودگاه كابل مشغول فرآيند تخليه شهروندان امريكايي و همچنين افغان‌ها از افغانستان بودند. ۱۱ نفر از اين تفنگداران در حمله انتحاري ترويستي ۲۶ آگوست در فرودگاه كابل كشته شدند. رييس پنتاگون در ادامه سفر خود به دو كشور عربي ديگر حاشيه خليج فارس يعني عربستان سعودي و كويت خواهد رفت. به گزارش رويترز، اين در حالي است كه در هفته‌هاي اخير گزارش‌هاي زيادي در خصوص امضاي توافقنامه نظامي ميان عربستان سعودي و روسيه منتشر شده و وزير دفاع امريكا در اين سفر وظيفه خواهد داشت به رياض اطمينان دهد كه واشنگتن همچنان در كنار آل‌سعود باقي خواهد ماند. علاوه بر اين، نگراني‌هايي در امريكا پيرامون روابط واشنگتن و رياض وجود دارد. در يك‌سال اخير، روابط رياض و واشنگتن به دليل تلاش‌هاي بايدن براي احياي توافق هسته‌اي با ايران و همچنين فشارهاي امريكا بر عربستان در موضوعاتي نظير جنگ يمن و افشاي اطلاعات محرمانه مانند نقش سران اين كشور در قتل جمال خاشقجي به سردي گراييده است. هرچند امريكا سياست فعالي را در مواجهه با انتقادات بين‌المللي و اقناع متحدانش پيش گرفته، اما در داخل چالش‌هايي جدي متوجه دولت بايدن است. در حالي كه فرآيند خروج امريكا از افغانستان از مدت‌ها پيش از پيروزي بايدن در انتخابات رياست‌جمهوري و از سوي دونالد ترامپ رييس‌جمهور پيشين ايالات متحده كليد خورده بود، اما جمهوري‌خواهان با بهره‌گيري از نارضايتي عمومي نسبت به عملكرد دولت بايدن در اين خروج تلاش مي‌كنند حملاتي را عليه دولت بايدن ترتيب دهند. تد كروز، از سناتورهاي جمهوري‌خواه حامي ترامپ روز دوشنبه در مصاحبه‌اي تلويزيوني، رفتار دولت امريكا را خجالت‌آور خواند و گفت شرم‌آور است كه امريكا افغانستان را رها كرده است. او همچنين در توييتي با انتقاد از وضعيت خارج كردن شهروندان امريكايي از افغانستان نوشته است: « جو بايدن امريكايي‌ها را در افغانستان رها كرده است. اعضاي كنگره از جمله من و دفترم بي‌وقفه در تلاش هستيم تا آنها را خارج كنيم و وزارت خارجه بايدن روزهاست كه با خودش درگير است. حالا گزارش‌هاي بسيار نگران‌كننده‌اي از بحران گروگان‌گيري منتشر شده است.» حتي برخي جمهوري‌خواهان اين‌گونه مساله افغانستان را تحليل مي‌كنند كه ايالات متحده در آينده مجبور خواهد شد سياست خود را تغيير دهد. ليندسي گراهام، سناتور ارشد جمهوري‌خواه كه در روزهاي گذشته از منتقدان سرسخت بايدن در مساله خروج از افغانستان بوده، در مصاحبه با بي‌بي‌سي گفت: ما همان‌طور كه به عراق و سوريه بازگشتيم به افغانستان هم برمي‌گرديم. گراهام در پاسخ به «استيون ساكر» مجري برنامه «هارد تاك» بي‌بي‌سي، كه از او پرسيد آيا صادقانه معتقد است كه واشنگتن حاضر مي‌شود به كشوري كه اكنون تحت كنترل طالبان است بازگردد، گفت كه ايالات متحده چاره‌اي جز اين ندارد. او مدعي شد «ما مجبور خواهيم بود زيرا تهديد[تروريستي] بسيار بزرگ خواهد بود» و افزود: افغانستان مي‌تواند به كانون افراط‌گرايي و همچنين به محلي امن براي تروريست‌هاي القاعده تبديل شود. به ادعاي گراهام، «نگراني‌ها درباره افزايش عناصر تروريستي دقيقا دليل بازگشت ايالات متحده به عراق است، جايي كه امروز ۵۰۰۰ نيرو مستقر هستند.» گراهام مدعي است كه ايالات متحده گزينه‌هاي كمي در رابطه با وضعيت كنوني در افغانستان دارد. او افزود: راه‌حل من اين است، به مقاومت در دره پنجشير كمك كنيد، طالبان نمي‌تواند بر افغانستان حكومت كند، آنها مورد نفرت مردم افغانستان هستند. با افزايش مقاومت، با گذشت زمان چه اتفاقي مي‌افتد؟ داعش در تعداد زياد در پي طالبان خواهد آمد و كل كشور در سال آينده دچار گسيختگي مي‌شود و توفان كاملي را براي حمله به منافع غربي ايجاد مي‌كند. اين سناتور جمهوري‌خواه افزود: در واكنش، ايالات متحده مي‌تواند موضع «اين ديگر مشكل من نيست» يا رويكرد «ضربه بزنيد قبل از اينكه به شما ضربه بزنند» را اتخاذ كند.
گفت‌وگوي تلفني بلينكن و لاپيد
اسراييل از سياست امريكا در افغانستان حمايت كرد
خبرنگار پايگاه خبري اكسيوس در اسراييل روز دوشنبه گزارش داد كه طي سفر منطقه‌اي وزير خارجه ايالات متحده به قطر، آنتوني بلينكن با همتاي اسراييلي خود به صورت تلفني گفت‌وگو كرده است. بر اساس اين گزارش، در اين تماس تلفني يايير لاپيد، وزير خارجه اسراييل گفته است: «من عميقا از تلاش امريكا در افغانستان و عمليات بي‌سابقه تخليه نيروها از اين كشور قدرداني مي‌كنم.» اين صحبت‌ها در حالي از سوي لاپيد مطرح مي‌شود كه او هفته گذشته از سياست امريكا در خروج از افغانستان انتقاد كرده بود.