زمين‌لرزه 5.2 ريشتري، خسارت به 42 روستا، بدون تلفات
زلزله قوچان يك هشدار است
گروه اجتماعي |خبر اول حاكي از زمين‌لرزه‌اي بود كه ساكنان مشهد احساسش كردند. كمي بعد خبر لرزه كامل‌تر شد: زمين‌لرزه‌اي به بزرگي ۵،۲ ريشتر ساعت 8 و ۳۲ دقيقه صبح دوشنبه حوالي قوچان در استان خراسان رضوي را لرزاند. آنچه تا عصر دوشنبه مشخص شد آسيب به 42 روستاست و خبر خوش تا اين لحظه اينكه زلزله تلفات جاني برجاي نگذاشته است. اما بنا بر توضيحات متخصصان اين زمين‌لرزه حاصل فعاليت گسل كشف‌رود يك يادآوري است ناحيه‌اي كه زمين‌لرزه در آن رخ داده است، ناحيه‌اي است به لحاظ لرزه‌خيزي حساس كه در 15 سال گذشته بيش از 500 زمين‌لرزه بيش از 2.5 ريشتر در آن به ثبت رسيده و در عين حال به خاطر بافت روستايي گفته مي‌شود كه ۶۴ هزار واحد مسكوني فاقد اسكلت در اين منطقه وجود دارند؛ سازه‌هايي كه به شدت در برابر زمين‌لرزه آسيب‌پذير به شمار مي‌روند.
زمين‌لرزه در طول جغرافيايي ۵۸.۸۶ و عرض جغرافيايي ۳۷.۰۸ و در عمق ۶ كيلومتري زمين به وقوع پيوست؛ جايي در ۳۰ كيلومتري قوچان، ۳۵ كيلومتري چاپشلو و ۴۲ كيلومتري چكنه در استان خراسان رضوي و شدتش چنان احساس شد كه هم در قوچان و هم در مشهد برخي شهروندان را به خيابان كشاند. روز گذشته در ساعات اوليه پس از زمين‌لرزه، معاون امداد و نجات جمعيت هلال احمر خراسان رضوي طبق بررسي‌هاي اوليه و اعزام تيم‌هاي ارزياب، چندين مورد ريزش ديوار منازل و ترك خوردگي شديد در روستاهاي شهرستان قوچان دريافت شده است. غلامرضا صيادي به ايرنا گفت: «اين خسارات از روستاهاي عمارت، ديزاديز و جعفرآباد شرقي قوچان دريافت شده كه درخواست حضور كارشناسان بنياد مسكن را براي تخمين ميزان خسارات نيز داشته‌اند. گروه‌هاي ارزياب هلال احمر به روستاهاي خانكانلو، بوكانلو، يدك، الهيان و تبارك قوچان كه زلزله با شدت بيشتري احساس شد رسيده‌اند اما هنوز گزارشي از خسارات احتمالي در اين روستاها نداشته‌ايم. در روستاهاي شهرستان‌هاي كلات، چناران و درگز نيز كه زلزله با شدت بالايي احساس شده است تاكنون گزارش تخريب جدي نداشتيم. 10 تيم ارزياب هلال احمر شهرستان‌هاي درگز و قوچان به مناطق زلزله‌زده اعزام شده‌اند و در حال ارايه گزارش خسارات احتمالي ناشي از زلزله و امدادرساني هستند.» در نهايت محسن نجات، مديركل بحران استانداري خراسان رضوي خبر داد كه ۴۲ روستا در شهرستان قوچان متاثر از زلزله صبح روز دوشنبه دچار آسيب‌هايي شده‌اند. به گفته او خدمات عمومي آب، برق، گاز و تلفن در مناطق زلزله‌زده برقرار است و به تاسيسات و زيرساخت‌هاي شهري و روستايي آسيبي وارد نشده است. مجتبي خالدي، سخنگوي اورژانس كشور به ايسنا گفته است: «١٠ نفر در پي وقوع زمين‌لرزه در خراسان رضوي حين فرار مصدوم شدند، طي آخرين گزارش اورژانس قوچان، بجنورد، كلات، درگز و چناران خسارات مالي و جاني گزارش نشده است.»
دليل: گسل كشف‌رود
ظهر روز گذشته، كمتر از 5 ساعت پس از زمين‌لرزه 5.2 ريشتري، ايرنا به نقل از رييس مركز لرزه‌نگاري قوچان خبر داد كه 21 پس‌لرزه در اين شهرستان به ثبت رسيده است. زلزله روز دوشنبه قوچان به گفته متخصصان حاصل فعاليت گسل كشف‌رود است. گسلي كه سبب شده رييس مركز زلزله مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي، منطقه قوچان تا مشهد را منطقه مهم از لحاظ لرزه‌خيزي بداند. دكتر علي بيت‌اللهي روز گذشته در خصوص دليل زلزله قوچان به ايسنا توضيح داد: «اين ناحيه از كشور از نظر لرزه‌خيزي بسيار مهم است؛ چراكه امتداد گسل‌هايي است كه تا مجاورت كلانشهر مشهد گسترده و شهرهاي پرجمعيتي در اين منطقه ايجاد شده است.» در عين حال او اين زلزله را در دسته زمين‌لرزه‌هاي «متوسط» دسته‌بندي كرد و گفت: «خوشبختانه منطقه وقوع زمين‌لرزه ۵.۲ امروز، در منطقه كوهستاني مرتفع است كه از نظر سكونتگاه‌هاي شهري و روستايي خلوت است، ولي بر اساس استعلامي كه از مسوولان محلي داشتيم، در روستاهايي مانند «ددانلو» كه ۳۷۸ نفر جمعيت دارد، گزارش‌هايي مبني بر ترك‌خوردگي ساختمان‌هاي روستايي ارسال شده است.»
با توجه به نوع ساخت و سازهاي روستايي در منطقه و توضيحاتي كه بيت‌اللهي در مورد اهميت اين ناحيه از لحاظ لرزه‌خيز بودن داده است، به نظر او اين لرزش يك هشدار است: «كل واحدهاي ايجاد شده در ۵۰ كيلومتري مركز زلزله ۵.۲ قوچان، حدود ۹۰ هزار واحد مسكوني مي‌شود كه شامل مراكز شهري و روستايي است و از اين تعداد ۶۴ هزار واحد مسكوني، فاقد اسكلت هستند، به اين معنا كه اين سازه‌هاي فاقد اسكلت در برابر زلزله‌هاي بزرگ‌تر، مقاومت زيادي ندارند. گسل مسبب زلزله امروز، يك گسل بسيار فعال و كاري است كه توان ايجاد زلزله‌هاي بزرگ‌تر را دارد، از اين‌رو بايد از منطقه قوچان تا مشهد، مورد توجه قرار گيرد و توصيه مي‌شود در زمينه ارتقاي كيفيت ساخت و ساز توجه لازم صورت گيرد.» به گفته رييس بخش زلزله مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي، اطلاعات حاصل از ايستگاه‌هاي لرزه‌نگاري جديد كه در ۱۵ سال اخير در اين منطقه نصب و داده‌هاي لرزه‌نگاري در آن ثبت شده است، نشان مي‌دهد كه در اين مدت تعداد ۵۱۰ زمين‌لرزه بالاي ۲.۵ در اين منطقه رخ داده و نشان مي‌دهد كه اين منطقه لرزه‌خيز و لازم است اقدامات ويژه انجام شود كه عمده‌ترين آنها توجه به ساخت و سازها به ويژه روستايي است.
بنا بر توضيحات ايسنا، گسل كشف‌رود، با راستاي خمدار شمال باختر- جنوب خاور و درازاي حدود ۱۶۴ كيلومتر است و به موازات رشته كوه‌هاي كپه‌داغ و كناره شمالي دشت مشهد كشيده شده و به روشني رسوبات آبرفتي كواترنر دشت را برش مي‌دهد. اين گسل در بخش‌هاي شمال باختر خود از شمال روستاي رادكان و شهرستان چناران و روستاي چشمه گيلاس و در بخش‌هاي جنوب خاور از شمال روستاهاي نريماني و كنه بيست مي‌گذرد.