توجيه مقام‌هاي امنيت ملي دولت بايدن براي خروج از افغانستان؛ بلينكن در كنگره نقره داغ شد
تبعات ادامه‌دار يك سياست اشتباه
محمدحسين لطف‌الهي
مقام‌هاي ارشد امنيت ملي دولت بايدن، از عملكرد ايالات متحده در موضوع افغانستان دفاع مي‌كنند و معتقدند رييس‌جمهور ايالات متحده در موقعيت ناگزيري قرار گرفت كه ناگزير به انتخاب ميان دو گزينه پايان دادن به جنگ يا تن دادن به درگيري‌هاي خونين و شديدتر دست به انتخاب بزند. آنها همچنين بر اين باورند كه در حال حاضر افغانستان جزو جدي‌ترين تهديدها در حوزه تروريسم عليه امريكا نيست و واشنگتن بايد تمركز خود را روي حوزه‌هايي معطوف كند كه تهديدهاي مهم‌تري به حساب مي‌آيند. با اين وجود، اين استدلال‌‌ها هم نتوانست باعث شود آنها از حملات بي‌رحمانه جمهوري‌خواهان در امان بمانند.
براي اولين‌بار از زمان خروج نظاميان امريكايي از افغانستان و قدرت گرفتن طالبان، روز سهشنبه آنتوني بلينكن وزير خارجه ايالات متحده در نشستي مجازي روبه‌روي نمايندگان كنگره قرار گرفت تا پاسخگوي سوال‌ها و انتقادهاي آنان پيرامون مساله خروج امريكا از افغانستان باشد. جمهوري‌خواهان به دليل پايان دادن به حضور نظامي امريكا در افغانستان پيش از آنكه همه شهروندان امريكايي از اين كشور خارج شوند، روند كند صدور ويزا براي افغانستاني‌هايي كه سابقه كمك به نيروهاي امريكايي را دارند و ترك پايگاه نظامي بگرام و تسليم آن به طالبان به شدت از دولت بايدن انتقاد مي‌كنند و تاكيد دارند اين اقدامات زمينه‌ساز شكستي بزرگ براي ايالات متحده بود. در نشست روز دوشنبه، مايكل مك كال، عضو جمهوري‌خواه ارشد كميته روابط خارجي مجلس نمايندگان ايالات متحده گفت: «هيچ‌گاه در طول دوران زندگي‌ام تصور نمي‌كردم وضعيتي را ببينم كه در آن بدون قيد و شرط تسليم طالبان شويم. مردم امريكا باختن را دوست ندارند؛ به خصوص در مقابل تروريست‌ها.» استيو چابوت، نماينده جمهوري‌خواه اوهايو نيز موضع مشابهي را اتخاذ كرد. او ضمن تاييد صحبت‌هاي مك كال افزود كه «بيشتر مردم امريكا خواهان خروج از افغانستان بودند؛ اما نه به اين صورت.»
بلينكن اما اين انتقادات را قبول نداشت و تلاش كرد ثابت كند دولت بايدن انتخاب بهتري را پيش روي خود نمي‌ديد. او گفت: «رييس‌جمهور بايدن در فاصله كوتاهي بعد از آغاز به كار در كاخ سفيد با شرايطي مواجه شد كه او را مجبور مي‌كرد ميان دو گزينه پايان دادن به جنگ يا تن دادن به درگيري‌هاي خونين و شديدتر دست به انتخاب بزند.» به گفته بلينكن، اگر بايدن به توافقي كه در دوره رييس‌جمهور پيشين امريكا با طالبان امضا شده بود عمل نمي‌كرد، حملات عليه نيروهاي امريكايي و مواضع غربي در افغانستان شدت مي‌گرفت و حملاتي گسترده و سراسري عليه شهرهاي بزرگ افغانستان آغاز مي‌شد.
در اين ميان، هرچند تعدادي از دموكرات‌هاي ميانه‌رو نزديك به جريان راستگراي حزب عملكرد كاخ سفيد در موضوع افغانستان را زير سوال بردند اما رويكرد دولت امريكا از نگاه ترقي‌خواهان قابل دفاع بود و در نشست روز سهشنبه، گرگوري ميكس رييس كميته روابط خارجي مجلس نمايندگان انتقادها از دولت بايدن را «غيرواقع‌گرايانه» خواند: «هيچ‌گاه قرار نبود پايان دادن به جنگ‌مان در افغانستان اتفاقي ساده و آسان باشد.» ميكس افزود: «اگر برخي دوستانم در اينجا معتقدند راه‌حلي براي خروج آسان از افغانستان وجود داشت، بسيار مايلم كه آن را بشنوم، چراكه باور ندارم چنين راه‌حلي در واقعيت وجود داشته باشد.» بلينكن در اين نشست، بيشتر زمان خود را به دفاع از روند تصميم‌گيري درباره افغانستان در دولت بايدن اختصاص داد و تاكيد كرد: «واشنگتن هيچ‌گاه نمي‌توانست پيش‌بيني كند دولتي كه مورد حمايت ايالات متحده و بسياري از قدرت‌هاي اروپايي قرار دارد و هزينه‌هاي زيادي صرف استقرار و تقويت آن شده تنها ظرف 11 روز سقوط كند. حتي بدبينانه‌ترين ارزيابي‌ها نيز اين طور نبود كه تصور كنيم در زماني كه هنوز نيروهاي امريكايي از افغانستان خارج نشده بودند، دولت در كابل سقوط كند و طالبان به‌طور كامل حكومت را در اختيار بگيرند.» او در پاسخ به انتقادهاي ديگر در خصوص كندي روند صدور ويزا و باقي گذاشتن تعدادي از شهروندان در افغانستان گفت: «بر تعداد كاركنان صدور ويزا براي افغانستاني‌ها افزوده شده و خارج كردن 124 هزار نفر از افغانستان، يكي از بزرگ‌ترين عمليات‌ها در تاريخ بود.»
آوريل هينز، اداره‌كننده اطلاعات ملي كه رياست جامعه اطلاعاتي ايالات متحده با 16 عضو را بر عهده دارد روز دوشنبه در نشستي ديگر كوشيده بود تا نشان دهد، افغانستان از اصلي‌ترين تهديدهاي تروريستي موجود عليه امريكا نيست و ايالات متحده بايد توجه خود را به مقابله با تهديدهايي جدي‌تر از جانب تروريست‌ها در ديگر نقاط جهان معطوف كند. او كه در اجلاس سالانه اطلاعات و امنيت ملي امريكا به صورت ويديوكنفرانس سخنراني مي‌كرد، گفت: «خروج نظاميان امريكايي از افغانستان و فروپاشي دولتي كه از حمايت امريكا برخوردار بود، چالش‌هاي اطلاعاتي بسياري را ايجاد كرد» اما پس از آن تاكيد كرد: «افغانستان در ميان مهم‌ترين تهديدهاي تروريستي عليه ايالات متحده جايي ندارد.» آوريل هينز افزود: «اگر از ديد سرزمين مادري‌مان به مساله نگاه كنيم، افغانستان جايي در بالاي ليست تهديدهاي تروريستي عليه امريكا ندارد. آنچه ما نگرانش هستيم، يمن، سومالي، سوريه و عراق هستند كه گروه‌هاي تروريستي تحركات مهمي در آنجا دارند و خطر ظهور دوباره داعش مطرح شده است.»
روزنامه نيويورك‌تايمز در اين باره مي‌نويسد: «يمن به پايگاه بخشي از نيروهاي القاعده تبديل شده كه از طريق آن به نيروها و منافع امريكا در جهان حمله مي‌شود. سومالي با تهديد بوكوحرام مواجه است كه توسعه فعاليت‌هاي تروريستي خود در ديگر كشورهاي آفريقايي نظير كنيا را دنبال مي‌كند و در جايگاهي پايين‌تر در ليست تهديدهاي تروريستي عليه امريكا داعش قرار دارد كه به‌رغم ضعيف‌تر شدن، همچنان به فعاليت‌هايش در بخشي از خاك سوريه و حمله به نيروهاي امريكايي در عراق ادامه مي‌دهد.»
اين موضوع كه برخي كشورهاي تهديدهاي تروريستي جدي‌تري براي ايالات متحده به حساب مي‌آيند پيش از سقوط دولت افغانستان و خروج نظاميان امريكايي از اين كشور نيز از سوي مقام‌هاي امنيت ملي دولت بايدن مطرح شده اما كارشناسان با ترديد به اين گفته‌ها مي‌نگرند و برخي از آنها معتقدند با تشكيل دولت طالبان در افغانستان، احتمال رشد و افزايش فعاليت‌هاي القاعده در اين كشور بسيار بيشتر از قبل شده است. ناتان سلس، ديپلمات پيشين وزارت خارجه امريكا كه مسووليت حوزه ضد تروريسم را بر عهده داشت، در اين خصوص مي‌گويد: «تهديد تروريستي عليه امريكا به صورت دراماتيكي خطرناك‌تر شده است.» به گفته او، آشكار است كه اكنون با قدرت گرفتن طالبان، القاعده افغانستان را تبديل به يك خانه امن مي‌كند و از آن براي حمله به منافع امريكا بهره مي‌برد.
هينز در سخنراني روز سهشنبه خود، در شرايطي هيچ صحبتي در خصوص شرايط برخي گروه‌ها در درون افغانستان و فعاليت‌هاي رو به رشد آنها مطرح نكرد كه مدعي بود جلوگيري از «بازسازي احتمالي گروه‌هاي تروريستي» اصلي‌ترين اولويت جامعه اطلاعاتي امريكا در مواجهه با خطر تروريسم بين‌المللي است.