بي‌ميلي حاكمان شبه‌نظامي كابل براي مبارزه با تروريسم در افغانستان
امنيت طالبان براي همه نيست
شهاب شهسواري
براي دومين هفته متوالي، نمازگزاران شيعه افغانستان هدف حملات تروريستي قرار گرفتند تا ده‌ها نفر ديگر از اقليت شيعه مذهب افغانستان به شهادت برسند. مانند هفته گذشته بار ديگر اين گروه تروريستي داعش شاخه خراسان بود كه مسووليت اين عمليات را برعهده گرفت، اما سوال اصلي در مقابل حاكمان كنوني افغانستان قرار دارد كه چگونه مي‌خواهند جلوي اين خونريزي مستمر و نسل‌كشي شيعيان را بگيرند؟ تا به امروز گروه شبه‌نظامي طالبان كه با خروج نظاميان امريكايي از افغانستان قدرت را در اين كشور دراختيار گرفته است جز انكار حضور گروه‌هاي تروريستي و محكوم كردن حوادث اينچنيني، اقدام درخوري در مبارزه با گروه داعش انجام نداده است.
بسياري از تحليلگران معتقدند كه به دليل آبشخور مشترك ايدئولوژي طالبان و داعش، شبه‌نظاميان طالبان تمايلي به جنگ تمام عيار با گروه‌هاي تروريستي افراط‌گري سلفي در افغانستان ندارند. طالبان از يك طرف نگران است كه اعلام جنگ عليه گروه‌هاي ديگر با ايدئولوژي‌هاي سلفي مشابه، باعث ريزش نيروهاي اين گروه و پيوستن آنها به گروه‌هاي رقيب شود و از سوي ديگر بعد از تسلط بر كابل و ديگر نقاط افغانستان، ترجيح مي‌دهند كه به جاي صرف هزينه و تسليحات براي جنگ با گروه‌هاي رقيب، بر تثبيت قدرت خودشان در مركز تمركز كنند.
ذبيح‌الله مجاهد، سخنگوي طالبان در واكنش به حمله به نمازگزاران شيعه در قندهار در توييتر نوشت: «امارت اسلامي [حكومت خودخوانده گروه شبه‌نظامي طالبان] انفجار بر مردم غيرنظامي در يك مسجد در قندهار را نكوهش مي‌كند، آن را جنايت بزرگ مي‌داند و به نيروهاي امنيتي دستور مي‌دهد كه عاملين چنين حوادثي را به زودي دستگير كنند و به پنجه شريعت بسپارند.» حمله مسلحانه و انفجار انتحاري در مسجد امام بارگاه فاطميه، در شهر قندهار، يك هفته بعد از حمله‌اي مشابه به مسجدي در خان‌آباد ولايت قندوز رخ داد. براساس آمار غيررسمي نزديك به 200 شهروند شيعه افغانستان در اين دو حمله به شهادت رسيده‌اند.
داعش؛ تهديد روزافزون افغانستان
داعش، گروهي كه ريشه‌هاي تشكيل آن در دوران عقب‌نشيني ناگهاني نظاميان امريكايي از خاك عراق بود، اين روزها و در پي عقب‌نشيني ناگهاني و غيرمسوولانه نظاميان امريكايي از خاك افغانستان در حال تحكيم و تثبيت خود در خاك اين كشور است. گروه تروريستي داعش، با چندين گروه شبه‌نظامي در افغانستان و كشورهاي پيرامون اين كشور، روابط نزديكي دارد و تاكنون توانسته است گروه‌هايي مانند تحريك اسلامي طالبان پاكستان، حزب اسلامي تركستاني چين، جنبش اسلامي ازبكستان و بسياري ديگر از گروه‌هاي كوچك و بزرگ شبه نظامي در افغانستان را به بيعت با خود ترغيب كند.
با اين حال مقام‌هاي طالبان در واكنش به سوالات رسانه‌ها در مورد برنامه اين گروه براي مبارزه با داعش، اساسا وجود اين گروه در خاك افغانستان را منكر مي‌شوند و اقدامات تروريستي منتسب به داعش را به «عده‌اي از افراد فريب‌خورده در افغانستان» نسبت مي‌دهند. سخنگوي طالبان گفته است كه اين دولت نيازي به كمك‌هاي خارجي براي مبارزه با تروريسم در خاك افغانستان ندارد و اين گروه شبه‌نظامي به تنهايي مي‌تواند داعش را ريشه‌كن كند. اين ادعا در حالي مطرح مي‌شود كه تاكنون شواهدي از تلاش طالبان براي تعقيب، بازداشت يا جنگ با تروريست‌هاي داعش در افغانستان مخابره نشده است. هر چند طالبان به سرعت در مقابل تلاش‌ها براي مبارزه و مقاومت در دره پنجشير، اقدام به بسيج سراسري نيروها و سركوب سخت مبارزان كرده بود، اما در مقابل حملات داعش، در قندوز و قندهار، فقط به وعده‌هايي براي اعزام نيروهاي ويژه و تامين امنيت شيعيان بسنده كرده است.
داعش در گذشته بيشتر فقط در شرق افغانستان اقدام به عمليات مي‌كرد، اما در طول يك‌سال گذشته گستره نفوذ خود را به مركز و شمال افغانستان توسعه داده است و در مناطق مركزي و شمالي افغانستان هم اقدام به عمليات مي‌كند.
هم‌افزايي ضدشيعي
هر چند طالبان از زمان تصرف قدرت در افغانستان همزمان با خروج نظاميان خارجي، مدعي شده بود كه قصد دارد حقوق شيعيان را نيز مانند ديگر شهروندان افغانستان يكسان رعايت كند، اما گزارش‌هاي خبري از افغانستان در طول دو ماه گذشته نشان مي‌دهد كه طالبان نه تنها در تامين امنيت شيعيان اقدام ويژه‌اي انجام نداده، بلكه حكومت ادعايي اين گروه نيز به اقدامات عليه اين اقليت مذهبي دامن زده است. ماه گذشته اخباري از كوچ اجباري ده‌ها خانوار شيعه از زمين‌هاي‌شان در ولايت دايكندي افغانستان منتشر شد كه به حكم دادگاه‌هاي طالبان و با اقدام نيروهاي مسلح اين گروه مجبور به ترك زمين‌هاي خودشان شده‌اند.
در رويداد تروريستي روز جمعه در قندهار هم گزارش‌ها نشان مي‌دهد كه به‌‌رغم حضور قدرتمند طالبان در اين شهر، به عنوان يكي از مراكز اصلي قدرت اين گروه، هيچ نيرويي از «امارت اسلامي (حكومت خودخوانده طالبان در افغانستان)» در محل حادثه حضور نداشته و مسووليت حفاظت از امنيت مسجد فاطميه شهر قندهار برعهده تعدادي از نيروهاي محلي داوطلب بوده است كه از طالبان اجازه حمل اسلحه براي حفاظت از مسجد محل عبادت‌شان دريافت كرده بودند.
ادامه واكنش‌ها به كشتار شيعيان در افغانستان
براساس گزارش رسانه‌ها، جمعه شب اعضاي دايم شوراي امنيت عمليات تروريستي عليه نمازگزاران شيعه را محكوم كردند و خواهان محاكمه عاملان اين واقعه شدند. سخنگويان وزارتخانه‌هاي خارجه جمهوري اسلامي ايران، جمهوري فدراتيو روسيه و ايالات متحده امريكا هم با صدور بيانيه‌هايي حمله به مسجد شيعيان در قندهار را محكوم كردند. در ايران، همچنين مدير حوزه‌هاي علميه اعلام كرد: درس‌هاي امروز، يكشنبه ۲۵ مهرماه از ساعت ۱۰ صبح تعطيل و طلاب، اساتيد و روحانيون براي دفاع از ملت مظلوم افغانستان، در مدرسه فيضيه قم تجمع خواهند كرد.
مقتدي صدر، رهبر جريان صدر عراق در بيانيه‌اي در واكنش به حملات خونين بر شيعيان افغانستان نوشته كه بعد از عقب‌نشيني نيروهاي اشغالگر از افغانستان نيروهاي طالبان حكومت را در دست گرفتند. اولين مقتضيات حكومت اسلامي و شروط آن برقراري عدالت ميان مردم و تبعيض قائل نشدن از نظر دين و مذهب و عقيده و ديگر موارد است وگرنه تبعيض عين ظلم است. وي گفت: من از كشورهاي سازمان همكاري اسلامي به ويژه پاكستان، قطر و عربستان و ايران مي‌خواهم براي رفع مشكلات شيعيان با روش‌هايي كه از نظرشان مناسب است، وارد مداخله شوند و اگر دولت طالبان قادر به حمايت آنها نيست پس بايد به شيعيان اجازه بدهد قبل از اينكه زمان از دست برود و قبل از وقوع جنگ طايفه‌اي كه ضررش به تمام كشورهاي اسلامي منطقه مي‌رسد، از خودشان محافظت كنند.
عبدالرب رسول سياف از رهبران جهادي در واكنش به حمله تروريستي در مسجد شيعيان قندهار با انتشار مطلبي در فيس‌بوكش، واكنش طالبان در مورد حملات انتحاري اخير داعش به مساجد شيعيان را به چالش كشيده است. او در واكنش به حمله خونين به نمازگزاران در قندهار و قندوز نوشته كه «ما اين عمل زشت و ناروا را كه چه امروز از طرف داعش و چه ديروز از طرف طالب و گروه‌هاي ديگر به راه مي‌افتاد از آغاز تا امروز محكوم كرده‌ايم و حال هم محكوم مي‌كنيم و در آينده نيز محكوم خواهيم كرد اين كار كاملا ضد آموزه‌هاي اسلام و ضد ارزش‌هاي اسلامي و انساني است.» سياف بدون اشاره به نام طالبان، اين گروه را متهم به پيروي از روش‌هايي مشابه كرد و نوشت: «من چند سال پيش حكم شريعت در مورد انتحار و انفجار را مستند به آيات قرآن كريم و احاديث پيغمبر (ص) بيان كرده بودم و در همان وقت تعدادي از افراد و گروه‌ها كه مشغول همين جنايت‌هاي زشت و ناروا بودند از جايز بودن اين عمل زشت و ناروا دفاع كرده و به من بد و ناسزا گفته و صدها دشنام به آدرس من مي‌فرستادند و مردم مظلوم ما را به صورت دوام‌دار به خاك و خون مي‌كشاندند.» او گفته كه حال از آنها مي‌پرسم كه فعلا نظرشان در مورد اين جنايت‌ها چيست؟ آيا به فتوا و نظر قبلي خود پافشاري دارند يا فعلا نظرشان تغيير خورده است. سياف با طرح سوالي خطاب به طالبان گفته كه «آيا كمپ‌هاي تربيت افراد انتحاري بسته شده يا حال هم به كار خود ادامه مي‌دهد؟»