ميراث فرهنگي و گذر از پاندمي
رضا دبيرينژاد
وقتي صحبت از نهادهاي فرهنگي، ميراث فرهنگي يا موزه ميكنيم، مقصودمان نهادهاي اجتماعي هستند. اين نهادها ثابت نبوده بلكه با جامعه پيرامون خود تعامل دارند و چالشها يا وضعيت اجتماعي بر آنها
تاثيرگذار است.
همواره گفته شده ميراث فرهنگي سرمايه اجتماعي ما بوده و بايد از آن حفاظت كرده و اين ميراث را به آيندگان برسانيم همچنانكه امروز آينده گذشتگان ما است. ميراث و تجربه زيسته گذشتگان ما را براي رفتن به فردا و عبور از امروز راهبري كند و اينگونه است كه در موقعيت كنوني بايد اين پرسش را از خود داشته باشيم كه جامعه چه انتظاري از نهادهاي فرهنگي مانند موزهها يا سرمايههاي فرهنگي
ديگر دارد.
نزديك به دو سال است از آغاز پاندمي كرونا ميگذرد و در اين دو سال آسيبهاي فراواني به حوزه فرهنگ و گردشگري و موزهها وارد شده است، از اين رو براي گذر از اين بحران فراتر از سلامت جسماني بايد به ابعاد ديگر اين بحران نيز نگريست. در دوره شيوع كرونا و پاندمي آسيبهاي رواني و اجتماعي متعددي ايجاد شده كه جامعه از آنها رنج برده و ميبرد. از اين رو در كنار واكسيناسيون كه براي ايجاد ايمني جسماني ضروري است، براي گذر از آسيبهاي ديگري كه در افراد جامعه بهجا مانده يا در روح افراد تهنشين شده است نيز بايد انديشه كرد و چارهاي جست. اينجاست كه نهادها و سرمايههاي فرهنگي بايد نقش خود را ايفا كنند.
اگر بدانيم كه فرهنگ تنها نقش تفنني يا تبليغي صرف ندارد بلكه ميتواند نقش درماني براي اجتماع ايفا كند يا حتي بدانيم كه نهادهاي فرهنگي كاركردهاي متصلبي ندارند و ميتوانند سيال باشند و براي احوال جامعه نقش دگرگوني ايفا كنند آن وقت به همان نسبت ميتوانيم از ميراث فرهنگي هم برداشت امروزيني داشته باشيم و كاركردهاي چندگانه ميراث فرهنگي، گردشگري و نهادهاي مرتبط همچون موزهها را جهت نيازهاي گذر از روزگار پاندمي هدايت كنيم.
گذر از پاندمي نيازمند در نظر گرفتن ابعاد مختلف آن است. اين گذر بايد بتواند جامعه را از اين شرايط بحرانزده افسرده و حتي بلاتكليف به در آورد و سرمايههاي فرهنگي ظرفيت قابل توجهي را براي اين موضوع در خود دارند. خوانشهاي اكنوني از ميراث فرهنگي در چنين شرايطي ميتواند ما را به فهم بهتر، وسيعتر و كاربرديتري برساند و نگاه تك بعدي، فيزيكي و سطحي از اين موضوع نجات دهد. از اين روست كه بايد بهرهگيري از سرمايههاي فرهنگي و نهادهاي فرهنگي همچون ميراث فرهنگي و موزهها براي گذر از پاندمي را به يك برنامه مشترك و سياستگذاري تبديل كرد.