اصغر فرهادي
و حضوري ديگر در اسكار
حواشي يك انتخاب شايسته
تينا جلالي
هفته‌اي كه پشت سر گذاشتيم تغييروتحولات عجيب و غريب مديران سينمايي سر و صداي زيادي به پا كرد؛ انتخاب افرادي همچون مسعود ميركاظمي رييس سازمان برنامه و بودجه، جواد اوجي وزير نفت، سعيد محمد دبير شوراي عالي مناطق آزاد و... به عنوان اعضاي هيات امناي بنياد سينمايي فارابي هم حيرت‌انگيز بود و هم انتقادات و پرسش‌هايي را ميان سينماگران و كارشناسان به وجود آورد. خيلي از منتقدان با طرح اين نكته كه تجميع افرادي از بالاترين رده نظام در يك بنياد تخصصي سينمايي چه ضرورت و كاركردي مي‌تواند داشته باشد از نبود نام يك زن بين اعضاي هيات امنا متعجب شدند. بعضي‌ها هم اين سوال را داشتند كه تصميم‌گيران بر چه مبنا و اصولي به اين تركيب غيرسينمايي رسيدند؟
اما وسط اين آمدن‌ها و رفتن‌ها اتفاق خوبي هم براي سينماي ايران افتاد. يك هيات تخصصي سينمايي با معرفي از سوي خانه سينما براي انتخاب فيلم ايراني به فرهنگستان علوم و هنرهاي سينمايي اسكار۲۰۲۲ با نام‌هايي همچون محمدعلي نجفي (كارگردان و رييس هيات‌مديره خانه سينما)، پريوش نظريه (بازيگر)، مهدي سجاده‌چي (فيلمنامه‌نويس)، محمدمهدي عسگرپور (كارگردان و دبير جشنواره جهاني فيلم فجر)، شادمهر راستين (فيلمنامه‌نويس)، فريدون جيراني (فيلمنامه‌نويس و كارگردان)، رسول صدرعاملي (تهيه‌كننده و كارگردان) رامين حيدري فاروقي (كارگردان) و رائد فريدزاده (دبير شوراي بين‌الملل ومعاون بين‌الملل بنياد سينمايي فارابي) دست به كار شدند و بعد از برگزاري چند جلسه و با نظر جمعي فيلم «قهرمان» به كارگرداني «اصغر فرهادي» را به عنوان نماينده سينماي ايران براي معرفي به آكادمي اسكار ۲۰۲۲ انتخاب كردند.
آن‌طوركه رائد فريدزاده دبير و سخنگوي هيات معرفي فيلم ايراني به اسكار گفته؛ اين گروه با بررسي ۴۴ فيلم اكران‌شده ايراني در نهايت به يك فهرست متشكل از ۳ فيلم رسيدند و بعد از بازبيني و بررسي تخصصي فيلم‌ها و راي‌گيري و تجميع نظرات، از ميان ۳ فيلم «دشت خاموش» به كارگرداني احمد بهرامي، «بندربند» ساخته منيژه حكمت و «قهرمان»، فيلم «اصغر فرهادي» به عنوان گزينه نهايي انتخاب شد.
در اينكه فيلم قهرمان نماينده شايسته‌اي براي سينماي ايران در مهم‌ترين اتفاق جهاني است شكي نيست، چرا كه اولا اين انتخاب از سوي افراد متخصص سينما صورت گرفته و خانه سينما هيات انتخاب را معرفي كرده، دوما سطح كيفي بالاي قهرمان (بنابر تحليل‌هاي منتقدان زيادي كه فيلم را در جشنواره كن ديدند) به همراه درخشش در محافل و رويدادهاي هنري بين‌المللي همچون كن همچنين پخش‌كننده قدرتمندي چون آمازون خود پاسخي بر هر پرسش و ابهام است. اصلا از همان شبي كه اين فيلم موفق به كسب جايزه بزرگ هيات داوران از جشنواره كن شد منتقدان ايراني و خارجي نويد حضور دوباره فرهادي در اسكار را مي‌دادند. حتي منتقد وب‌سايت هاليوود ريپورتر «قهرمان» را در چهار رشته، جزو شانس‌هاي بالاي نامزدي اين جوايز قرار داده اما آنچه اين چند روزه انتخاب قهرمان را با حواشي همراه كرد و بسياري از كاربران در فضاي مجازي پرسش‌ها و انتقادهاي زيادي را از گروه هيات انتخاب مطرح كرده بودند اين بود كه چرا نام فيلم‌هاي شهرام مكري «جنايت بي‌دقت» و قصيده گاو سفيد بهتاش صناعي‌ها در ليست هيات انتخاب نبوده؟ آن‌هم فيلم‌هايي كه در يك سال اخير در جشنواره‌هاي خارجي زيادي حضور داشتند.
براي پاسخ به اين پرسش با تني چند از اعضاي هيات انتخاب تماس گرفتيم و نظرشان را درباره انتقادات مطرح‌شده جويا شديم كه به پاسخي نرسيديم. اما در اين بين يك منبع آگاه به روزنامه اعتماد گفت: «اتفاقا هيات انتخاب به دنبال ارزيابي فيلم شهرام مكري و بهتاش صناعي‌ها بودند ولي از آنجايي كه ليست 44 فيلم از سوي سازمان سينمايي به اعضاي هيات انتخاب ارجاع مي‌شود نام فيلم اين دو كارگردان در فهرست فيلم‌ها اصلا نبوده.» به گفته اين منبع مطلع بين ليست 44 فيلم پيشنهادي و سه فيلم منتخب، قهرمان تنها گزينه‌اي بوده كه از جوانب مختلف شايستگي نمايندگي سينماي ايران در اسكار را داشته و اعضا هم با اتفاق نظر اين فيلم را انتخاب كردند.
بعد از اين انتخاب بود كه كمپاني آمازون از پوستر فيلم «قهرمان» براي نمايش در سينماهاي امريكا رونمايي كرد. به نوشته ايسنا، ساخته اصغر فرهادي از تاريخ ۷ ژانويه ۲۰۲۲ (۱۷ دي‌ماه) در سينماهاي امريكا و از ۲۱ ژانويه از سوي سامانه نمايش آنلاين آمازون پرايم و از تاريخ ۲۲ دسامبر (اول دي ماه) نيز در سينماهاي فرانسه اكران عمومي خود را آغاز مي‌كند. همچنين خانه فيلم پخش‌كننده داخلي زمان اكران فيلم قهرمان را در ايران پنجم آبان ماه اعلام كرده است.