بنزين فقط يك تلنگر بود!
جعفر گلابي
در نوشتن و نصيحت بي‌قدرتان براي قدرتمندان تاثيري نيست، اساسا اين دو از زوايه‌هاي متفاوتي به دنيا مي‌نگرند و چه بسا گفته شود در دو دنياي جداگانه زندگي مي‌كنند و بسيار مشكل است كه حرف يكديگر را آنچنانكه بايد بشنوند و بفهمند، چون خواجه شيراز كه آهش در مخاطب خود قوت تاثير نبود و در اين گفت‌وگو چنان نااميدي نشان مي‌دهد كه جز فناي خويش تدبيري نمي‌بيند! با اين مقدمه ديگر بسياري براي ثبت در تاريخ مي‌نويسند و جالب آنكه آنجا هم انباشته شده و آيندگاني كه خواهند آمد و جزييات وقايع زمانه ما را مي‌خوانند و به تعداد كثير دعوت‌ها و مشفقي‌ها براي اصلاح امور برخواهند خورد ديگر نخواهند پرسيد چرا كسي چيزي نگفت؟ چرا فريادي بلند نشد و چرا گاهي بديهيات مصالح كشور ناديده گرفته شد؟ در جهان و تاريخ همواره ميان حكومت‌ها و مخالفان اصطكاك و تنازع و حتي جنگ و درگيري و گاهي گفت‌وگو برقرار بوده است و اغلب تعيين‌كننده و فيصله‌بخش اين دوگانكي و تضارب و تناقض، قدرتمندان بوده‌اند و هزينه‌اش را ملت‌ها نقدا پرداخت كرده‌اند. در ايران خودمان خصوصا در تاريخ معاصر بيش از صد سال است كه اين كشاكش برقرار و حوادث و تحولات بسيار آفريده است. اما سال‌هاست كه مخالفان مصلح در كار و زاري سخت و نفسگير و پرهزينه تلاش مي‌كنند تا صاحبان قدرت را متوجه سازند كه در بسياري از زمينه‌ها راه‌شان خطاست و بايد تغيير روش دهند تا حوادث سهمگين و هزينه‌هاي سنگين متوجه كشور نشود. نكته بسيار مهم حجم خيرخواهي‌ها و روشنگري‌ها و واقع‌نمايي‌ها از سوي طيف‌هاي مختلف منتقد و مخالف از عالمان و دانشمندان و نويسندگان و واعظان تا فيلسوفان و شاعران و اساتيد و دانشجويان و فعالان عرصه‌هاي مختلف اقتصادي و سياسي و فرهنگي و اجتماعي و محيط‌زيستي و سينمايي غيربرانداز است. شايد بتوان مدعي شد كه اين حجم از خيرخواهي و نصيحت و انتقاد و پرهيز از خشونت و دوري از تحرك و ميل حرصانه براي اصلاح امور از طرق قانوني تاكنون بي‌سابقه بوده است و باوجود كمترين اثر ممكن گويي در همه نوشتن‌ها و گفتن‌ها اميدي عجيب و مبهم و شايد بي‌دليل به چشم مي‌خورد! شايد راه ديگري وجود ندارد، چراكه نه زمان زمانه انقلاب است و نه انقلاب كار درستي است و نه نگاه به بيگانه كاري عقلايي و از سر شعور است. هفته پيش هنوز ماجراي پرخطر هك سيستم توزيع بنزين سهميه‌اي كشور پيش نيامده بود كه نوشتم جرقه‌هاي حوادث ناخوشايند رو به ازديادند و برق‌شان چشم‌ها را خيره و نگران مي‌كند. خودسوزي پسر يك شهيد، سيلي يك نظامي به نظامي ديگر در انظار عمومي، تجمعات مختلف صنفي در كنار بالا رفتن آمار طلاق و اعتياد و پايين آمدن تعداد ازدواج و اوج‌گيري مهاجرت از كشور و شيوع بي‌وقفه اختلاس‌ها با پيش‌زمينه فراخ تورم و بيكاري و سفرهاي خالي اقشار بزرگي از جامعه قابل عبور و اغماض و بي‌بحران نيست. وقتي يك نماينده اصولگراي مجلس مي‌گويد 40 ميليون نفر از افراد جامعه نيازمند كمك فوري هستند حديث مفصلي است كه مدعي را از تطويل نوشتن بي‌نياز مي‌كند. حالا ناگهان در اين بي‌ساماني عظما ناگهان حساس‌ترين سيستم مرتبط با همه امور مردم يعني توزيع بنزين مخدوش مي‌شود و جامعه را به يك شوك مبتلا مي‌كند. البته مسوولان متوجه آسيب‌پذيري بسياري از زيرساخت‌ها شدند و لابد تلاش گسترده‌اي براي ايمني بخش‌هاي مختلف خواهند كرد ولي بازهم سراغ روبناها رفتند و در استراتژي‌شان ايمني عميق و ريشه‌اي اجتماعي و سياسي و اقتصادي ديده نشد! كشور ما كه از هر سو مورد طمع و هدف برخورد دشمنان است جاي خود دارد حتي كشورهاي بدون تحريم با ثروت‌هاي باور نكردني و سيستم‌هاي گسترده و فوق مدرن آسيب‌پذيرند و گاهي به هكرها رسما و عاجزانه باج مي‌دهند. آيا در چنين شرايطي مي‌توان به تبليغات گسترده بسنده كرد و رفع مشكلات اصلي را حاشيه‌اي پنداشت؟ براي مقابله با بحران‌ها كه خشكسالي توفان‌زا تنها يكي از آنهاست ما بايد از تحريم‌ها رها شويم، نارضايتي‌ها فقط از طريق مشاركت مردم در همه امور قابل برطرف كردن است. مشكل اصلي كشور آن نيست كه دولت قبلي تنبل بود، رييس‌جمهور با تاخير متوجه بحران‌ها مي‌شد و مديرانش پركار نبودند. اگر تحريم‌ها برطرف نشوند و مردم خود را همه‌كاره كشور نبينند و در روابط بين‌الملل‌مان مرتبا تشنج بروز كند از پركارترين و قدرتمندترين و باانگيزه‌ترين دولت‌ها با بيشترين حمايت‌هاي حكومتي و يكدستي همه قوا و نوازش‌هاي موردي كارچنداني برنخواهد آمد و تنگناي معيشت اقشار ميليوني و نقصان اميدشان به آينده را برطرف نخواهد كرد. با اتخاذ سياست‌ها و ديپلماسي تهاجمي بايد منتظر حوادث بيشتري از نوع هك سيستم توزيع بنزين بود و شايد با موارد خسارت‌بارتر و در زمينه‌هاي حياتي‌تر مواجه شويم. همه نوع ايجاد آمادگي دفاعي لازم است ولي چرا راه آسان‌تر تشنج‌زدايي را نپيماييم؟ بهتر و امنيت‌سازتر ايجاد فضايي با كمترين سطح دشمني و درگيري است. مثل خيلي‌هاي ديگر ما آسيب‌پذيريم و نبايد مردم در مقابل خسارت‌آفريني‌ها قرار گيرند و هزينه شعارهاي تند را پرداخت كنند.