واكنش اتحاديه اروپا به احياي جايگاه قاهره
آيا مصر بازگشته است؟
مقامات سياست خارجي مصر تمايل دارند اين پيام را كه «مصر بازگشته است» براي همتايان خود در سراسر جهان ارسال كنند.در گزارشي كه شوراي روابط خارجي اروپا منتشر كرد، آمده است: تغييرات صورت گرفته در تحركات و پويايي منطقه باعث شده است مصر سياست خارجي فعال‌تري را دنبال كند. امروز دولت مصر اعتماد به نفس بيشتري در داخل به دست آورده و به دنبال به عهده گرفتن نقش و مسووليت‌هاي جديد و سرمايه‌گذاري در شكل‌هاي جديد اتحاد منطقه‌اي است.مصر در گذشته بازيگر مهمي در عرصه سياست خارجي در خاورميانه بود و به لطف ابعاد، محل قرارگيري، ثبات و اعتمادبه‌نفس مقاماتش مي‌توانست در تحولات مختلف منطقه‌اي نفوذ داشته باشد. اين كشور رابطه‌اي نزديك و بلندمدت (و با فراز و نشيب) با امريكا داشته است؛ اما در يك دهه گذشته مواردي كه به آن اشاره شد، ديگر در مورد مصر صدق نمي‌كرد.
اين كشور در ديپلماسي منطقه‌اي و در پرونده‌هاي مهم، از جنگ‌هاي يمن و سوريه تا موضوع هسته‌اي ايران غايب بوده است. در اين دوران مصر گرفتار ناآرامي داخلي بود و اين امر باعث شد توجهش از سياست خارجي به نزاع قدرت در داخل و اقتصاد معيوبش متمركز شود.
اما تحولات منطقه‌اي و بين‌المللي مختلف كه در 12ماه گذشته رخ داد، باعث تغيير در نوع ذهنيت و فعاليت مصر شده است. اين تحولات شامل تغيير دولت در امريكا، لغو محاصره قطر، ايجاد نقشه راه براي خاتمه دادن به بحران ليبي و تلاش براي ازسرگيري گفت‌وگوهاي صلح در يمن بود.رشد ثبات در داخل، بهبود چشم‌انداز اقتصادي و تنش‌زدايي اخير در خاورميانه باعث افزايش اعتمادبه‌نفس در مصر شد. مصر اخيرا از توافقي با امارات و عربستان فاصله گرفت و با مقامات سابق قطر و تركيه وارد گفت‌وگو شد.تهديدهاي مهم در طول مرزهاي اين كشور ازجمله امنيت آب و جنگ ليبي باعث شد كه قاهره دوباره با شركاي اروپايي وارد تعامل شود. تفكر و نگراني امريكا و اروپا در اين خصوص كه مصر شكست نمي‌خورد نيز باعث افزايش اعتمادبه‌نفس در مقامات مصري شد.ممكن است مصر از نگاه كسي كه از بيرون به منطقه نگاه مي‌كند، در برابر ديگر قدرت‌هاي منطقه از اهميت چنداني برخوردار نباشد، اما بررسي ديدگاه‌هاي افراد درون و نزديك به اين رژيم و نظرات ديپلمات‌هاي خاورميانه كه با مصر سروكار دارند، حاكي از آن است كه مصر اشتياق دارد تا بار ديگر نقش رهبري را در منطقه به عهده بگيرد.البته نگراني‌هايي در خصوص وضعيت حقوق بشر در مصر وجود دارد، اگرچه ممكن است فرصت‌هاي اخير براي تعامل با اين كشور اميدهايي را براي بهبود وضعيت حقوق بشر در اين كشور به وجود آورده باشد.در اين راستا، و با توجه به خوش‌بيني‌ها در سطح داخلي و منطقه‌اي درباره سياست انرژي مصر و تغيير اتحادها و نقش‌هاي منطقه‌اي، بايد بار ديگر توجه بين‌المللي به مصر و اقداماتش جلب شود.بدون توجه به آنچه ديپلمات‌هاي مصري به‌صورت علني درباره ميزان اهميت كشورشان مي‌گويند، مصر در خصوص مسائل مهمي نظير امنيت آبي به حمايت منطقه‌اي و جهاني نياز دارد. اين مشكلي است كه اروپا و همه علاقه‌مندان به برقراري ثبات در منطقه بايد به آن بيشتر توجه كنند.درحالي كه قاهره به دنبال آن است كه بار ديگر جايگاهش را در ميان كشورهاي همسايه پيدا كند، اروپا فرصت دارد نقش قابل‌توجهي را در كمك به اين كشور ايفا كند و درعين‌حال بكوشد بر تصميمات سياسي داخلي، منطقه‌اي، و بين‌المللي مصر در آينده اعمال‌نفوذ كند.مصر كه ديگر به كمك كشورهاي حاشيه خليج (فارس) وابسته نيست، به دنبال تدوين سياست‌هاي خود در حوزه انرژي و سرمايه‌گذاري است و اين فرصت‌هاي جديدي براي اروپا ايجاد مي‌كند. اين فرصت‌ها شامل تعامل در حوزه سياست دريانوردي در شرق مديترانه، اكتشاف انرژي، حقوق آبي و روابط با ليبي و تركيه است. اتحاديه اروپا بايد به شكلي فعال با اتحاد عربي مصر، اردن و عراق براي حمايت از سياست‌هاي اقتصادي متقابلا سودمند كه اقتصاد اين كشورها را تقويت مي‌كند، وارد تعامل شود.
در عوض، مصر مي‌تواند با تلاش براي رفع تنش‌ها ميان اتحاديه اروپا و تركيه به اروپايي‌ها كمك كند. با توجه به اينكه پذيرش تركيه در اتحاديه اروپا ديگر مطرح نيست، اروپا بايد راه‌هايي را براي تعديل رفتار تركيه در رابطه با مهاجران و پناهندگان، مسائل شرق مديترانه و رويارويي نظامي در خاورميانه (ازجمله در عراق و سوريه) پيدا كند.
اهداف اروپا و مصر در ليبي باهم همگرايي دارد: قاهره به دنبال حذف حضور تركيه در اين كشور است و در حال حاضر از يك نقشه راه اروپايي و بين‌المللي براي دوره پس از مناقشه حمايت مي‌كند.تغيير روابط مصر با شركايش در خليج (فارس) مي‌تواند از سياست اتحاديه اروپا كه براي كمك به خاتمه مناقشات در سوريه، ليبي و يمن و براي كاهش تهديد ناشي از رفتار امارات (و تا حد كمتر عربستان) طراحي‌شده، پشتيباني كند.مصر در حال حاضر به حمايت جدي و مناسبات صادقانه شركايش نياز دارد. پايتخت‌هاي اروپايي نبايد اين توهم را داشته باشند كه در دستور كار مصر درزمينه حقوق بشر تغييري اساسي ايجاد شود يا اينكه مصر، دست‌كم فورا، توصيه‌هاي‌شان را بپذيرد.اما درزماني كه مصر در باثبات‌ترين و ايمن‌ترين وضعيت در يك دهه گذشته قرار دارد، مخاطبان اروپايي اين كشور به لحاظ اخلاقي الزام و وظيفه‌دارند، گفت‌وگوها با اين كشور را تقويت كنند. آنها مي‌توانند روابط منطقه‌اي و اقتصادي را با اميد و اراده براي كاهش سركوب در اين كشور، توسعه دهند. اتحاديه اروپا در تعامل دوجانبه با اين كشور نبايد از مواجه‌شدن با اين مساله دوري كند. اتحاديه اروپا بايد در حالي اين كار را انجام دهد كه به كار با مصر براي بهبود روند توسعه اقتصادي و حفظ امنيت آب در منطقه ادامه مي‌دهد.
شوراي راهبردي روابط خارجي