آثار مهدي سحابي را در موزه هنرهاي معاصر ببينيد
مروري بر فعاليت‌هاي يك هنرمند چند وجهي
نمايشگاه مروري بر آثار مهدي سحابي روز سه‌شنبه با حضور جمعي از هنرمندان و علاقه‌مندان هنر در موزه هنرهاي معاصر تهران افتتاح شد. احسان آقايي، رييس موزه هنرهاي معاصر تهران در ابتداي اين مراسم ضمن گراميداشت ياد ايران درودي گفت: موزه هنرهاي معاصر تهران در بخشي از برنامه‌هاي خود بايد به افراد و جريان‌هايي بپردازد كه حق آنهاست كه برنامه‌هايي براي آنها تدارك ديده شود. اما با توجه به زمان‌بندي و برنامه‌هاي محدودي كه امكان برگزاري آنها را داشتيم به بسياري از اين افراد توجه نمي‌شد. در برنامه‌ريزي جديد فضاي موزه به دو نمايشگاه اختصاص پيدا مي‌كند و به اين ترتيب امكان برگزاري نمايشگاه‌هاي بيشتري فراهم مي‌شود.
آقايي ادامه داد: نمايشگاه مروري بر آثار مهدي سحابي اولين رويداد از اين دست نمايشگاه‌ها و همچنين اولين نمايشگاهي است كه با همكاري بخش خصوصي برگزار مي‌شود. بخش اجرايي نمايشگاه كاملا توسط گالري مژده انجام شده و فكر مي‌كنم تجربه موفقي خواهد بود. در همه جاي دنيا گالري‌ها و نهادهايي در فضاي هنرهاي تجسمي كه فعاليت‌هاي اقتصادي انجام مي‌دهند، به مسائل پژوهشي نيز توجه دارند و حالا گالري مژده نيز به يك پروژه فرهنگي و هنري ورود كرده و سرمايه‌گذاري كرده است. اميدوارم اين روند ادامه داشته باشد و بتوانيم با همكاري بخش خصوصي نمايشگاه‌هاي شايسته‌اي در موزه برگزار كنيم. پس از آن مژده طباطبايي، دبير هنري اين نمايشگاه و مدير گالري مژده گفت: قبل از هر چيز يادي مي‌كنم از ايران درودي كه امروز از موزه هنرهاي معاصر به خانه ابدي بدرقه شد. او به من قول داده بود كه در افتتاحيه اين نمايشگاه حضور خواهد داشت و به نوعي به قول خود وفا كرد و روز سه‌شنبه در موزه هنرهاي معاصر بود.
طباطبايي افزود: از دو سال پيش كه بزرگداشت مهدي سحابي با نمايشگاه «پس از ۱۰ سال» در گالري مژده برگزار شد، مصمم شديم با همكاري موزه هنرهاي معاصر تهران كتابي درباره مهدي سحابي آماده و نمايشگاهي جامع از آثار او برگزار كنيم. با توجه به اينكه گالري برنامه‌هاي خاص خود را داشت و شرايط كرونا هم پيش آمد، پيش بردن اين پروژه كار خيلي سنگيني بود، اما به لطف خانواده و بنياد سحابي و همكارانم در گالري مژده اين پژوهش‌ها انجام شد. هرچه بيشتر در مدارك و زندگي هنري مهدي سحابي جست‌وجو كرديم با دريايي از اطلاعات و منابع مواجه شديم كه قبلا پيش‌بيني نكرده بوديم. يعني بر اين باور نبوديم كه با چنين هنرمند متكثري مواجه خواهيم شد كه در هر كدام از شاخه‌هاي هنري به اين شكل فعاليت كرده و وقتي وارد هر كدام از شاخه‌هاي آن شديم ديديم انتهايي براي آن نيست. به همين دليل با توجه به محدوديت زماني و محدوديت صفحات كتاب ناچار شديم به مقداري از اطلاعات بسنده كرده و كتاب را در نقطه‌اي به پايان برسانيم.
طباطبايي ادامه داد: انتشارات نظر ده سال پيش كتابي را براي مهدي سحابي چاپ كرد كه در زمان خودش كتاب خيلي خوبي بود، اما اين‌بار وقتي با موزه هنرهاي معاصر قرارداد يك كتاب را امضا كرديم، هدف خود را در اتصال دنياي ادبي مهدي سحابي به دنياي تصويري و تجسمي او متمركز كرديم. بسياري از اهالي هنر اصلا نمي‌دانستند كه مهدي سحابي نقاش، مجسمه‌ساز و عكاس است و او را فقط در نوشته‌هايش مي‌شناختند. در منابعي كه خانواده سحابي در اختيار ما قرار دادند متوجه شديم كه آثار سحابي روند پژوهشي داشته و او با برنامه‌ريزي خاصي مجموعه‌هاي مختلف خود را كار مي‌كرده و از آنها مستندسازي مي‌كرده است تا بتواند در مراحل بعدي دوباره به آنها مراجعه كند. طبيعتا استفاده از اين منابع براي ما بسيار ارزشمند بود. ما توانستيم مقدار زيادي از عكس‌هاي سحابي را اسكن و بازسازي كنيم كه بخشي از آنها مجموعه آثار ديده نشده مهدي سحابي از دوران انقلاب است. در بخشي از عكس‌ها نيز پايه و ريشه نقاشي‌هاي سحابي در دوره‌هاي بعدي ديده مي‌شود، از ماشين قراضه‌ها تا ديوارنوشته‌ها و... نمونه‌هايي در همين عكس‌ها ديده مي‌شود. در نهايت به دليل محدوديت فضا ناچار بوديم از مجموع آثار او تعداد محدودي كار انتخاب كنيم و در معرض ديد مخاطبان قرار دهيم.
پس از آن مهدي حسيني با بيان اينكه سال ۱۳۵۲ با مهدي سحابي آشنا شده و ذكر خاطراتي از او، گفت: نخستين نمايشگاهي كه سحابي به صورت انفرادي برگزار كرد در سال ۶۹ با موضوع ماشين‌هاي قراضه بود. وقتي به آن كارها نگاه مي‌كنم مي‌بينم مهدي سحابي با چه خلاقيت و درايتي موضوع جنگ را در اين آثار آشكار كرد. حمله به ايران و تلاشي كه براي از بين بردن يك فرهنگ صورت گرفت، در اين ماشين‌هاي قراضه ديده مي‌شود و آن سختي كه به ما تحميل شد را نه در قالب يك شعار، بلكه به صورت تغزلي در كارش مطرح كرد. در نقاشي مي‌توان يك برخورد متظاهرانه داشت كه خيلي زود پيام را اعلام مي‌كند يا برخورد دروني داشت كه در ذهن مخاطب تاثير مي‌گذارد. فكر مي‌كنم كاري كه سحابي در اين مجموعه انجام داد استثنايي و منحصربه‌فرد است.
حسيني ادامه داد: بررسي شخصيت و فعاليت‌هاي مهدي سحابي يادآور بزرگاني است كه چند قرن پيش در چندين رشته تبحر داشتند. در آن دوران رشته‌هاي مختلف چندان عميق نبودند اما در دوران معاصر گستردگي رشته‌هاي مختلف باعث شده است كه افراد فقط روي يكي از آنها بتوانند تمركز كنند. ولي وقتي به شخصيت مهدي سحابي و مجموعه فعاليت‌هاي او نگاه مي‌كنم مي‌بينم آنچه در ذهن خود داشت باعث شد نه در يك رشته كه در چندين رشته فعاليت كرد و در كنار همه اينها انساني افتاده بود. براي كتابي كه امروز رونمايي مي‌شود زحمت زيادي كشيده شده و مجموعه‌اي گردآوري شده كه درخور شخصيت مهدي سحابي است. مقالاتي كه درباره او و آثارش نوشته شده بسيار قابل توجه است و بايد به گالري مژده و همه افرادي كه در گردآوري اين كتاب سهم داشتند تبريك بگويم.
پس از آن سهراب احمدي، كيوريتور بخش ادبي نمايشگاه به بيان توضيحاتي درباره فعاليت‌هاي ادبي سحابي پرداخت و در ادامه مجيد سحابي، بنيانگذار بنياد مهدي سحابي و برادر اين هنرمند گفت: پس از فوت مهدي در سال ۸۸ مدتي درگير مسائل روحي بوديم و پس از آن اولين اقداماتي كه براي بزرگداشت او صورت گرفت برگزاري چند نمايشگاه از آثارش بود. اما اين برنامه‌ها براي نمايش گستره كاري او كفايت نمي‌كرد و تصميم گرفتيم كارهاي مهدي را بهتر به مخاطب بشناسانيم، بنابراين با گالري‌هاي مختلف مذاكره كرديم و در نهايت با گالري مژده به توافق رسيديم زيرا خانم طباطبايي نيز ديدگاه پژوهشي و تحقيقي درباره كارهاي مهدي داشت. دليل عمده توجه من به كار پژوهشي آن بود كه مهدي را اغلب افراد جامعه تنها به عنوان مترجم مي‌شناختند، اما آثاري كه از او باقي مانده بود نشان مي‌داد كه نبايد تنها به آن بخش اكتفا كرد و بايد تلاش مي‌كرديم تا آثار هنري مهدي را بهتر معرفي كنيم. دوستان در گالري مژده كاري كردند تا جوانب مختلف كاري مهدي ديده شود و كتابي كه منتشر شده به خوبي از عهده اين كار برآمده است. هرچند كه فكر مي‌كنم بخش‌هايي از فعاليت‌هاي برادرم مانند روزنامه‌نگاري، نوشتن داستان و عكاسي همچنان مورد توجه قرار نگرفته است و در فرصت‌هاي ديگر مي‌توان روي اين موضوعات هم كار كرد.
در پايان اين مراسم از دو كتاب پيرامون فعاليت‌هاي هنري و ادبي مهدي سحابي رونمايي شد. علاقه‌مندان براي بازديد از نمايشگاه مروري بر آثار مهدي سحابي مي‌توانند تا ۲۸ آذر ماه به موزه هنرهاي معاصر تهران مراجعه كنند.