زنان قديم ايران روي بيلبوردهاي فرنگي
تضاد! عامل اصلي و بارز نمايشگاه اخير «تبسم تهم» است؛ مقولهاي كه با ديدن آثار نمايشگاه «بيگم» به كرات با آن روبهرو خواهيد شد و شايد پس از ديدن چند آثار ابتدايي اين مجموعه، ناخودآگاه در ديگر آثار نيز به دنبال شاخصههاي آن بگرديد. به گزارش خبرنگار تجسمي ايسنا، تبسم تهم كه اخيرا نمايشگاه انفرادي «بيگم» را در گالري شيرين برپا كرده بود، آثاري را به نمايش گذاشته بود كه در آن تضاد و زنان شاخصههاي اصلي آنها بودند. عواملي كه بعضا با تماشاي آنها خود را در محلي كه هنرمند به تصوير كشيده تصور كرده و شما هم همراه با ساير مخاطبان به تماشاي كارها ميايستيد. نمايشگاه با اثري آغاز ميشد كه تصوير نقاشي زني با لباسي متعلق به سالهاي دور و اصيل ايران روي ديوار يك نمايشگاه در خارج از كشور نصب شده و همه به علت جذابيت نوع پوشش سوژه كار در حال عكاسي از آن هستند. در پايين تصوير نوعي محوشدگي مشاهده ميشود كه به گفته هنرمند گويا قصد داشته نشاني از گذر زمان را نشان بدهد. تهم درباره ويژگي «تضاد» در آثارش اينگونه به ايسنا توضيح ميدهد كه به نشان دادن تضاد در آثارش علاقه دارد؛ كما اينكه در مجموعههاي قبلي خود نيز به همين صورت عمل كرده است. در آثار اين هنرمند زناني را ميبينيم كه با پوششي مربوط به زمان گذشته و بعضا تصاوير بدون رنگ و سياه و سفيد در قابها يا روي ديوارهاي شهرهاي امروزي به تصوير كشيده شدهاند. درحاليكه رنگها در فضاي اطراف آنها موج ميزند. بيرنگي شخصيتهاي اصلي آثار تهم در فضاهايي كه رنگها غوغا ميكنند، نمونه بارز تضاد در آثار اوست. به گفته خود هنرمند با توجه به اينكه در عكسهاي قديمي، رنگي وجود ندارد، تصاوير زنان قديمي را هم بدون رنگ و در مناظري رنگي و مدرن به تصوير كشيده و قصد داشته زمان قديم را وارد زندگي مدرن كند.
يكي ديگر از موارد چشمگير آثار اين هنرمند حضور زنان با پوشش و حجاب ايراني اسلامي در كنار زناني از ديار غرب است. به عنوان مثال در يكي از كارها تصويري از چهار زن با دو پوشش متفاوت در سرزميني بيگانه در كنار هم ميبينيم كه در حال حركت هستند بدون آنكه توجهي به هم داشته باشند. ولي نكته ديگري كه باعث جالبتر بودن اين اثر ميشود، به تصوير كشيده شدن آن روي يك ديوار بلند در حالي است كه يك نقاش در حال ثبت آن است. درواقع در معرض نمايش قرار دادن اين صحنه روي يك ديوار بلند شهر ميتواند به نوعي تلنگري به مردم دنيا براي احترام به عقايد و ارزشهاي يكديگر باشد. تهم درباره اين بخش ميگويد كه شايد قصد داشته دنيايي را تصور كند كه انسانها در آن با هر نوع پوشش و اعتقادي كه دارند، مسالمتآميز در كنار هم زندگي ميكنند. همانگونه كه ما به خارج از كشور ميرويم و آنها به ايران ميآيند و همه يكديگر را قبول كردهايم.
همچنين در برخي از كارها شاهد حضور تصاوير بيرنگ اين زنان در كنار هنرهاي خياباني چون گرافيتي هستيم؛ هنري كه توامان با رنگ است. در اين بخش نيز تضاد به طرز بارزي براي مخاطب خودنمايي ميكند. تضادي كه شاهد حضور آن در رنگها و از طرفي تقابل هنر مدرن غربي و يك سمبل تاريخي و فرهنگي ايراني هستيم. تهم درباره علت حضور زنان قديمي ايران در آثارش بيان ميكند: «در اين مجموعه زنان قديمي تاريخ ايران را روي بيلبوردها و فضاهاي گرافيتي بردم تا به نوعي زنان قديمي ايران از تاريخهاي مختلف را معرفي كنم. در سال ۹۰ مجموعهاي انفرادي داشتم كه زنان و دختران امروزي را با روسري و مانتو روي بيلبورد بردم؛ پوششي كه اكثريت زنان ايران دارند. اين نمايشگاه ادامه آن مجموعه بود، منتها اينبار به دل تاريخ رفتم، در زمان گشت و گذار كردم و آنها را روي بيلبورد آوردم. حضور و تصويرسازي زنان ايراني كه شكل و شمايل آنها براي ما يادآور گذشته و بخشي از تاريخ و فرهنگ ما است، ميتواند نشان از تلاش هنرمند براي معرفي اين بخش از فرهنگ ما به جهانيان و درواقع انتقال آن به آنها باشد. چراكه در كليه كارها شاهد حضور اين تصاوير در فضاهايي عمومي هستيم كه در معرض ديد مخاطبان قرار دارند.
در دو نمونه از آثار، المانهايي از كارهاي اندي وارهول چون تكرار تصاوير ثابت در رنگهاي مختلف يا قوطيهاي سوپ كمپبل به چشم ميخورد و اينبار شاهد بخشيده شدن رنگ به تصاويري هستيم كه ذات آنها بيرنگ و سياه سفيد بوده است. البته وارهول هنرمندي بوده است كه گاهي با تكرار تصاوير و استفاده از المانهاي زندگي انسان امروز، سعي در به چالش كشيدن زندگي و هنر مدرن را داشته است. اين هنرمند درباره استفاده از سبك كاري اندي وارهول در آثارش بيان ميكند: «در آثارم از كارهاي اندي وارهول، چاپها و زندگي مكانيزمي، رنگهايي كه اكنون در عكسها و زندگي واقعي هست و كليت دنياي ديجيتالي و مكانيكي استفاده كردهام و با استفاده از تصاوير زنان قديم به نوعي مدرنيته و گذشته را تركيب كردهام. درواقع در قديم، همهچيز يك دست، منظم، سادهتر و شايد زندگي بهتر بود. ولي اكنون دغدغه فكري همه زياد شده با اينكه گمان ميكنيم زندگي آسانتر شده است. سعي كردهام اين نكته را در طيف رنگي كه براي زنان آثارم استفاده كردهام نشان دهم به اين صورت كه تنها از يك طيف رنگي مانند سياه و سفيد يا مثلا تنها نارنجي استفاده كردهام در مقابل تضادي كه سرشار از رنگ است. در زندگي گذشته تا اين حد تنوع و تكرار نداشتهايم و شايد همين تنوع و تكرار در زندگي ما و ديجيتال شدن همه به نوعي كسالتآور است.
بر اساس آنچه هنرمند درباره استفاده از زنان قديمي در آثارش بيان ميكند، يكي ديگر از اهدافش الگو قرار دادن اين زنان بوده است. درواقع او معتقد است بايد قدرت و استمرار را از مادران و زنان قديم ياد بگيريم. اين هنرمند همچنين سعي كرده است با استفاده از اين زنان در آثارش و در رأس كار قرار دادن آنها، مقام و قدرت به آنها بخشيده و به نوعي معرف زنان و مادران قديم و تاريخي ايران باشد. عنوان نمايشگاه اخير تهم، «بيگم» است كه او درباره اين انتخاب خود توضيح ميدهد: دوست داشتم براي اين نمايشگاه اسمي را انتخاب كنم كه براي ديگران سوال ايجاد كند و زماني كه عنوان نمايشگاه را ميخوانند متوجه نشوند كه جريان نمايشگاه از چه قرار است. بيگم به معناي بانو، بيبي، خاتون و ملكه مادر است. در زمان گذشته بيگم به همراه برخي از اسمها ميآمد و كلمهاي جديد ميساخت؛ اين عنوان براي زنان ارجمند، نجيب و محترم و لقبي افتخاري براي زنان مسلمان با موقعيت اجتماعي بالا بود.