معاون اول رييس‌جمهور امريكا مي‌خواهد با تقويت جايگاه بين‌المللي‌اش، خود را از زير سايه بايدن خارج كند
روياي جاه‌طلبانه هريس
محمدحسين لطف‌الهي
از ژانويه 2021، زماني كه دولت جديد ايالات متحده در كاخ سفيد مستقر شد انتظارات زيادي از كامالا هريس معاون اول رييس‌جمهور براي ايفاي نقش جدي در حوزه سياست خارجي وجود نداشت و سابقه طولاني جو بايدن در اين زمينه باعث مي‌شد كه ماموريت ويژه‌اي نيز براي هريس جز در خصوص مساله مهاجرت و پيگيري‌هاي ديپلماتيك مربوط به اين موضوع در نظر گرفته نشود. با اين حال با گذشت چند ماه و افزايش گمانه‌زني‌ها پيرامون احتمال كانديدا نشدن بايدن در انتخاب رياست‌جمهوري 2024، هريس مي‌كوشد تا نقش مهم‌تري براي خود در عرصه بين‌المللي ايفا كند.
معاون اول رييس‌جمهور امريكا در سفر اخير به فرانسه ساعات زيادي را صرف گفت‌وگوي دوجانبه با امانوئل مكرون رييس‌جمهور فرانسه كرد تا بتواند مشكل اخير به وجود آمده در روابط واشنگتن و پاريس را حل‌وفصل كند. او همچنين با حضور در كنفرانسي بين‌المللي در خصوص ضرورت برگزاري انتخاباتي با معيارهاي دموكراتيك در ليبي به سخنراني پرداخت و در ادامه نيز از جانب ايالات متحده پذيرش يك اعلاميه بين‌المللي غيرالزام‌آور در خصوص محافظت از غيرنظاميان در برابر حملات سايبري را اعلام كرد.
كامالا هريس در طول سفري كه هفته گذشته به فرانسه داشت مصمم بود خود را يك چهره قدرتمند و كارآمد در حوزه ديپلماسي نشان دهد و ثابت كند در كنار جو بايدن كه خود را فردي مسلط به روابط خارجي و جايگاه معاونت رياست‌جمهوري مي‌داند، مي‌تواند نقش موثري در پيشبرد اهداف ايالات متحده داشته باشد. اين سفر كه در بحبوحه كاهش محبوبيت بايدن و هريس در داخل ايالات متحده انجام مي‌شد، همچنين فرصتي براي تثبيت وجهه جهاني معاون رييس‌جمهور بود كه نشان داده اهداف بلندپروازانه‌اي در سر دارد و احتمالا به جايگاه كنوني خود هم قانع نيست. معاون جو بايدن در طول 10 ماه گذشته سفرهاي مهمي به اقصي‌نقاط دنيا از جمله آسياي جنوب شرقي و امريكاي مركزي داشت و در هر كدام از اين سفرها نيز ماموريتي به عهده او گذاشته شده بود اما كارشناسان معتقدند سفر اخير به پاريس (كه روز يكشنبه به پايان مي‌رسد) و اهدافي كه در پي اين سفر وجود داشت، جدي‌ترين آزمون ديپلماتيك كامالا هريس از زمان آغاز به كار محسوب مي‌شود و گذشت زمان موفقيت يا عدم موفقيت هريس را نشان خواهد داد. سليا بلين، كارشناس مركز اروپا و امريكاي انديشكده بروكينگز در اين خصوص مي‌گويد: «من فكر مي‌كنم او در تمام اين مدت واقعا پنهان بوده و از ديد اكثر اروپايي‌ها دور بوده و حالا زير نظر رادار آنها قرار گرفته است.»
نيويورك‌تايمز مي‌نويسد: «دستاورد اصلي ديپلماتيك خانم هريس از اين سفر، خبري بود كه روز چهارشنبه اعلام شد و ايالات متحده پذيرفت به ابتكار جهاني فرانسه براي محافظت از غيرنظاميان در برابر حملات سايبري و محافظت از انتخابات در برابر تهديدات ديجيتال بپيوندد.» از نگاه تحليلگران اين روزنامه چنين اقدامي از سوي ايالات متحده ممكن است تا خشم فرانسه را به خاطر از دست دادن قرارداد سودآور فروش زيردريايي به استراليا كه كانبرا به‌طور ناگهاني و به منظور انعقاد قرارداد جديد با بريتانيا و ايالات متحده آن را لغو كرد، كاهش دهد. سليا بلين معتقد است ديدار هريس و مكرون از يك جنبه ديگر نيز حائز اهميت است؛ اينكه فرانسه نيز مانند امريكا با تقابل جدي دو جريان راست افراطي و ميانه‌روها روبرو است و همين موضوع باعث مي‌شود تعامل امريكا و اروپا در مقطع زماني فعلي اهميتي دو چندان پيدا كند. نگاهي به سفرهاي خارجي پيشين معاون اول رييس‌جمهور نيز نشان مي‌دهد سفر پاريس براي كارنامه حرفه‌اي او يك سفر ويژه بود. هريس كه به نوشته رسانه‌هاي امريكايي براي آگاهي يافتن از موضوعات روز سياست خارجي و همچنين ارتقاي جايگاه خود در اين حوزه مرتبا با آنتوني بلينكن جلساتي را برگزار مي‌كند، طي سفرهاي پيشين خود به عنوان نماينده ايالات متحده كاميابي‌هاي زيادي را به دست نياورد. او در يكي از سفرهاي مهم خود به گواتمالا رفت و كوشيد موضع قاطع ايالات متحده در خصوص دو موضوع حياتي يعني افزايش تعداد پناهجويان و ضرورت مقابله با فساد در كشورهاي امريكاي مركزي را مطرح كند و تلاش كرد به بهترين نحو اين كار را انجام دهد اما نتايجي كه پس از اين سفر حاصل شد نشان داد سفر هريس نتوانسته در مسير پيشبرد سياست‌هاي امريكا موثر باشد. هريس طي اين سفر در يك اظهارنظر عمومي اعلام كرد ايالات متحده ديگر از پناهجوياني كه از مبدأ گواتمالا عازم اين كشور مي‌شوند استقبال نمي‌كند و برنامه‌اي براي پذيرش آنها ندارد. او همچنين از يك گروه ضد فساد كه آشكارا به انتقاد از رييس‌جمهور گواتمالا مي‌پرداختند حمايت كرد و گفت «از نگاه ما هر اقدامي براي ريشه‌كن كردن فساد در امريكاي مركزي بايد مورد حمايت قرار گيرد و واشنگتن به دنبال ريشه‌كن كردن فساد است.» در آن زمان برخي ديپلمات‌ها از لحن و صراحت هريس استقبال كردند و آن را براي انتقال درست پيام ايالات متحده يك ضرورت توصيف كردند. استفان مك فارلند، سفير سابق امريكا در گواتمالا در دوران دولت اوباما، گفت: «او تعادل درستي بين تلاش براي ايجاد روابط سازنده و صريح بودن در مسير درست برقرار كرد» اما نتايج اين ديدار به هيچ‌وجه مورد انتظار دولت بايدن - هريس نبود. فقط يك ماه پس از سفر هريس، يك دادستان مبارزه با فساد به نام خوان فرانسيسكو سندووال كه در حال تحقيق درباره رييس‌جمهور گواتمالا بود، ناگهان از كار بركنار شد و از كشور گريخت. در خصوص مساله مهاجران نيز پيشرفتي حاصل نشد و حتي موج مهاجرت‌ها از مبدأ امريكاي مركزي به ايالات متحده افزايش يافت.
او در سفر مهم بعدي خود به آسياي جنوب شرقي، نمايش بهتري داشت. هريس در سفر به دو كشور سنگاپور و ويتنام ماموريت داشت تا زمينه را براي تقويت همكاري‌ها با اين كشورها در زمينه‌هاي اقتصادي و بهداشتي از جمله مبارزه با پاندمي كرونا فراهم كند. اين سفر در حالي صورت مي‌گرفت كه دولت بايدن به دليل خروج از افغانستان و فاجعه‌اي كه براي اين كشور پديد آمد، در معرض انتقاد شديد افكار عمومي در جهان قرار داشت و اين انتقادها ساير تلاش‌هاي ديپلماتيك امريكا را تحت‌تاثير قرار مي‌داد.
ويليام چونگ، كارشناس ارشد موسسه يوسف ايشاك، يك سازمان تحقيقاتي در سنگاپور، در خصوص عملكرد معاون اول رييس‌جمهور امريكا در اين سفر مي‌گويد كه هريس «سرباز خوبي» براي دولت بايدن بود: «عملكرد او ستودني بود چرا كه علاوه بر حفظ آرامش در برابر انتقادها توانست به خوبي سياست امريكا در خصوص جنوب شرق آسيا را براي متحدان واشنگتن در منطقه هند و اقيانوس آرام تشريح كند و به آنها بقبولاند كه براي ايالات متحده اين منطقه از اهميت قابل توجهي برخوردار است.» به گفته اين كارشناس، هريس در طول سفر خود موضع سختي در قبال چين اتخاذ كرد و پكن را به دليل «رفتارهاي غيرقانوني» در آب‌هاي بين‌المللي به باد انتقاد گرفت. او همچنين متعهد شد كه «طرح ادعاهاي بي‌پايه و اساس و قلدري» از سوي ايالات متحده بي‌پاسخ نخواهد ماند كه اين موضع مورد استقبال متحدان منطقه‌اي امريكا قرار گرفت.
در سفر اخير به فرانسه، او علاوه بر اينكه قدرت مانور بيشتري داشت، ماموريت مهم‌تري (ترميم روابط با فرانسه) روي دوشش گذاشته بود. در صورتي كه نتايج اين سفر از نگاه افكار عمومي در امريكا مثبت باشد، مي‌تواند به بهبود وضعيت كامالا هريس و دولت بايدن در نظرسنجي‌ها كمك كند. نظرسنجي مشترك يو‌اس‌اي تودي/ ساف فلك نشان مي‌دهد محبوبيت رييس‌جمهور امريكا و مقبوليت عملكرد او نزد افكار عمومي ايالات متحده به رقم بي‌سابقه 38 درصد تنزل يافته و اين افت به دليل رويگرداني راي‌دهندگان غيرحزبي و مستقلي بوده كه پيروزي قاطع او در سال 2020 و در مقابل دونالد ترامپ را رقم زدند. اين وضعيت براي كامالا هريس، معاون اول رييس‌جمهور امريكا حتي از جو بايدن هم بدتر است؛ تنها 27 درصد از شهروندان امريكايي معتقدند كه اولين معاون رييس‌جمهور زن و رنگين‌پوست در امريكا عملكرد خوبي از خود به جاي گذاشته و بيش از 51 درصد عملكرد او را بسيار بد توصيف مي‌كنند.
از نگاه كارشناسان، هريس كه جاه‌طلبي‌هاي خاص خود را دارد و حتي به رسيدن به مقام رياست‌جمهوري فكر مي‌كند تلاش دارد چهره خود را نزد افكار عمومي بازسازي كند و نمايش يك چهره مقتدر و توانا در حوزه ديپلماسي بخشي از اين فرآيند بازسازي است.