گزارش مركز آمار نشان مي‌دهد
جمعيت فعال در پايين‌ترين سطح 4 سال گذشته
گروه اقتصادي |روز گذشته مركز آمار در گزارشي به بررسي شاخص‌هاي فرهنگي و اجتماعي كشور در بهار سال جاري پرداخت. در بخش اشتغال اين گزارش به مواردي از جمله نرخ مشاركت اقتصادي، نرخ بيكاري افراد تحصيلكرده و سهم شاغلان بخش‌هاي مختلف اقتصادي اشاره شده است.بر اساس آن در فصل بهار 1400 سهم شاغلان بخش‌هاي كشاورزي، صنعت و خدمات از كل شاغلان كشور به ترتيب 17.9، 33.2 و 48.8 درصد گزارش شده است. در بخش ديگر به نرخ بيكاري نيز اشاره شده كه براي مردان 7.5 و 15.6 درصد است. اما سهم افرادي كه 49 ساعت و بيشتر كار مي‌كنند، يكي از بخش‌هاي مهم اين گزارش است؛ در سال 99 تعداد افرادي كه 49 ساعت و بيشتر كار مي‌كنند از كل جمعيت كشور حدود 35.5 درصد بود. اين در حالي است كه در سال 96 اين سهم تقريبا 40 درصد بود. اين كاهش سهم مي‌تواند به دو دليل باشد، دليل اول اينكه تا پيش از جهش‌هاي ارزي در سال 97، دريافتي وزارت كار مي‌توانست هزينه‌هاي يك زندگي را پوشش دهد اما پس از آنچه به كشور از سال 97 گذشت، تقريبا پوشش مخارج زندگي با كاري كه حقوق مشخصي دارد، بسيار سخت شده است. اما دليل ديگر، پيچيدگي وضعيت بازار كار پس از شروع تحريم‌ها و البته شيوع كروناست.بر اساس گزارش‌هاي رسمي پس از كرونا حدود دو ميليون نفر از بازار كار خارج شدند كه اگرچه بخشي از اين افراد به بازار كار بازگشتند، اما به دليل ابهام در خصوص آينده اقتصادي كشور، به نظر نمي‌رسد وضعيت بازار كار به زودي به پيش از بازگشت تحريم‌ها بازگردد.
كاهش جمعيت فعال اقتصادي
بر اساس گزارش مركز آمار جمعيت فعال اقتصادي 15 سال و بيشتر از 27 ميليون و 167 هزار نفر در بهار سال 98 به حدود 25 ميليون و 967 هزار نفر در بهار سال جاري كاهش يافت. البته كه اين شاخص از بهار 96 تاكنون فراز و نشيب‌هاي زيادي به خود ديده اما در بهار 99 كه شروع موج جديدي از تعديل‌هاي پس از اعمال محدوديت‌هاي كرونايي بود، به كمترين ميزان خود از سال 96؛ 25 ميليون و 468 هزار نفر رسيد. از بين افرادي كه در زمره فعالان اقتصادي قرار مي‌گيرند، در بهار سال جاري حدود 23 ميليون و 676 هزار نفر بود كه نسبت به بهار 99 حدود 450 هزار نفر افزايش داشت. با استفاده از عدد و رقم مربوط به جمعيت فعال و شاغل مي‌توان به اين نتيجه رسيد كه نسبت اشتغال در بهار سال جاري 37.7 درصد بود كه نسبت به فصل زمستان 99 افزايشي 0.8 واحد درصدي داشته است. با اين حال فاصله زيادي با 40.2 درصدي در تابستان 99 دارد. مقايسه اعداد و ارقام نشان مي‌دهد كه اين نسبت براي كشور از سال 96 تا بهار 1400 در بيشتر فصل‌ها بين 36 تا 40 درصد در نوسان بوده و در بهار و زمستان 99 به كمترين رقم، 36.9 درصد رسيد. سهم اشتغال ناقص نيز از ديگر مواردي است كه در اين گزارش به آن اشاره شده؛ سهم اشتغال ناقص در بهار سال جاري به 9.8 درصد رسيد كه نسبت به زمستان 99 كاهشي بوده است. با توجه به آنچه در بازار كار در بهار 99 رخ داد، طبيعي است اگر سهم اشتغال ناقص در اين فصل به كمترين حد خود از بهار 96 تاكنون رسيده باشد؛ 7.9 درصد. تا پيش از بازگشت تحريم‌ها و نوسانات ارزي سهم اين بخش از كل اشتغال كشور بالاتر از 10 درصد بود. اعداد و ارقام نشان مي‌دهد كه وضعيت بازار كار پس از كرونا به مراتب بدتر شده و اين مي‌تواند علاوه بر امنيت شغلي ساير مولفه‌هاي بازار كار را نيز تحت تاثير قرار دهد. از آنجايي كه كشور علاوه بر كرونا با مشكلات اقتصادي نشات گرفته از تحريم‌ها نيز دست به گريبان است و برنامه دولت براي مقابله با اين موارد به روشني مشخص نيست؛ بنابراين گمان نمي‌رود كه وضعيت بازار كار آنچنان كه بايد بهبود يابد و توان اشتغال‌زايي نيز محدود خواهد شد.
بخش خصوصي، بيشترين تعداد شاغلان را دارد
در بخش ديگري از گزارش مركز آمار به سهم شاغلان بخش‌هاي مختلف اقتصادي نيز اشاره شده كه بر اساس آن بخش خدمات با سهم 48.8 درصد در بهار سال جاري بيشترين سهم شاغلان را به خود اختصاص داد. البته كه اين رقم نسبت به زمستان 99 كاهش داشته است. بخش‌هاي صنعت با 33.2 درصد و كشاورزي نيز با 17.9 درصد در رده‌هاي بعدي داراي بيشترين تعداد شاغلان در بهار سال جاري قرار گرفته‌اند. بر اساس اين گزارش در بهار سال جاري 15.3 درصد از كل شاغلان در بخش عمومي و 84.7 درصد نيز در بخش خصوصي فعال بودند كه اين امر اهميت رسيدگي به مشكلات بخش خصوصي را دوچندان مي‌كند. به خصوص اينكه بيشترين تعديل در شاغلان بخش خصوصي رخ داده است.
كاهش نرخ بيكاري فارغ‌التحصيلان
مركز آمار نشان داده از سال 96 تا 99 نرخ بيكاري افراد تحصيلكرده كاهش يافته و از 19.4 به 14.2 درصد رسيده است. البته كه اين گزارش در ادامه مي‌افزايد كه نرخ بيكاري فارغ‌التحصيلان كارشناسي بيشتر از سايرين و 16 درصد بوده است. اما در بين گروه‌هاي فارغ‌التحصيل همچنان زنان بيشترين نرخ بيكاري را با رقم 22.8 درصد در اختيار دارند. اين نرخ براي مردان تحصيلكرده 10.4 درصد است.
شاغلان رسمي كمتر مي‌شوند؟
اين نهاد رسمي در بخش ديگري از گزارش خود به بررسي سهم جمعيت داراي ساعت كار 49 ساعت و بيشتر نيز اشاره كرد؛ اين سهم در سال 99 حدود 35.5 درصد بود؛ اين نرخ براي مناطق شهري 36.4 درصد و براي مناطق روستايي نيز 32.8 درصد بود. 94 درصد مردان و 6 درصد زنان در كشور 49 ساعت يا بيشتر در هفته كار مي‌كنند. اين آمارها نشان مي‌دهد كه زنان بيشتر از مردان كار تمام وقت دارند و بابت آن كارها نيز قرارداد امضا مي‌كنند. البته كه ممكن است بخشي از اين ساعات كاري نيز اضافه كار باشد كه در آن صورت باز هم مردان بيشتر از زنان در هفته كار كرده‌اند. اين اعداد و ارقام آن هم در شرايطي كه زنان حدود 13.5 درصد در اقتصاد مشاركت دارند، منطقي به نظر مي‌رسد هرچند يكي از ضعف‌هاي بازار كار كشور مي‌تواند همين باشد.
از جمعيت دوشغله‌ها كم شده است
بر اساس يافته‌هاي مركز آمار جمعيت دوشغله‌ها از 3.5 درصد از كل جمعيت شاغل در سال 97 به 2.9 درصد در سال 99 رسيده كه حدود 700 هزار نفر مي‌شود. تعداد افراد داراي دوشغله در مناطق روستايي بيشتر از شهري است.