حريم شخصي در آموزش آنلاين
رامين يزدان‌شناس
شروع پاندمي كرونا در دنيا، بر همه جنبه‌هاي زندگي افراد و خصوصا آموزش تاثير زيادي گذاشت. كشور و سيستم آموزشي ما هم از اين قاعده مستثني نبود. در حالي مجبور به استفاده از فضاي مجازي براي آموزش در مقاطع مختلف تحصيلي شديم كه اطلاعات بسياري از معلمان و والدين در زمينه اين ابزارها حتي از دانش‌آموزان و فرزندان‌شان كمتر بود. با همه كم و كاستي‌ها، با برنامه‌هاي كلان ملي و راه‌حل‌هاي موقت از جمله استفاده از پيام‌رسان‌ها، بالاخره اين مهم در كشور شروع و اجرايي شد.
در زندگي عادي و در تربيت خانواده‌هاي ايراني براساس فرهنگ و مذهب، غيبت، تهمت و بردن آبروي ديگران، از امور قبيحي است كه بسياري از خانواده‌ها در مواجهه با مصاديق آن، با كودكان خود برخورد جدي مي‌كنند. مدرسه به عنوان نهاد آموزشي و آموزگاران به عنوان پرچمداران آموزش نيز، دانش‌آموزان را از اين رفتار‌هاي غيراخلاقي
بر حذر مي‌دارند.
به نظر مي‌رسد هنوز جنبه تفريح و سرگرمي در فضاي مجازي، براي بسياري جنبه غالب آن است. بسياري از افراد از قشرهاي مختلف، دقايق و ساعاتي از روز را براي دوري از سختي‌هاي زندگي واقعي خود در دنياي مجازي مي‌گذرانند. امكان ناشناس بودن در دنياي مجازي، راحتي در انتشار مطالب در اين فضا و ورود يك‌باره خيل عظيمي از افراد به اين فضا به دليل شروع آموزش مجازي دانش‌آموزان، زمينه‌اي را ايجاد كرده تا هر رفتار اشتباه و خطايي كه از معلمان، والدين و دانش‌آموزان سر مي‌زند به سوژه‌اي براي خنده و سرگرمي تبديل شود. سوژه‌هايي كه گاه به روشني حرمت و كرامت فرد را خدشه‌دار مي‌كند.
انتشار عكس، صدا يا تصوير كودك توسط والدين كودك، براساس نظام حقوقي، در حوزه اختيارات آنهاست اما لازم است كه بسيار محتاط باشند و مواردي را منتشر نكنند كه بعدها باعث ايجاد مزاحمت يا آسيب به حرمت و كرامت كودك خويش باشد و همچنين ضروري است كه موارد منتشر شده مصداق كودك آزاري يا نوع نوين كودك كار نباشد. نكته قابل تاسف در زمينه پخش صدا و تصاوير كودكان اين است كه علاوه بر والدين، اشتراك‌گذاري توسط معلمان نيز صورت مي‌گيرد. اين موارد عمدتا هنگام كلاس آنلاين يا انجام تكاليف رخ مي‌دهد شامل لحظاتي است كه دانش‌آموزان يا والدين آنها خطا يا اشتباهي در انجام يا گفتار داشته‌اند يا موردي ناخواسته رخ داده و ضبط شده است.
حتي اگر پاندمي كرونا هم رخ نداده بود و آموزش آنلايني هم در كار نبود، با توجه به اهميت ابزارهاي مجازي و آشنايي و حضور دانش‌آموزان در اين فضا، وظيفه مهم آموزش حفظ حريم شخصي و كرامت و سلامت كودكان در اين فضا، برعهده مدارس و معلمان است. حال ما با شرايطي رو به رو هستيم كه گويا برخي معلمان نه تنها آموزگار اين موارد مهم نيستند كه خود ناقض حرمت دانش‌آموزان هستند و با پخش صدا يا تصوير آنها، به خيال خود، اندك لحظات مفرح در كار طاقت‌فرساي آموزش آنلاين را با ديگران به اشتراك مي‌گذارند.
به نظر ضروري است كه سيستم آموزشي كشور ضمن آموزش اين موارد مهم به معلمان و مربيان و ايجاد فضايي براي انتقال آگاهي به دانش‌آموزان و اوليا، با اندك مربيان منتشر‌كننده اين موارد، برخورد جدي داشته باشد. پيدا كردن مصاديق جرم‌انگاري اين اشتراك‌گذاري‌ها، كار چندان دشواري نيست اما دين بزرگي كه معلمان به گردن جامعه دارند ما را بر آن مي‌دارد كه قبل از مطالبه قضايي، مطالبه آموزش و آگاهي‌بخشي داشته باشيم.