با كناره‌گيري وزير برگزيت، جانسون يكي از مهم‌ترين متحدان
و استراتژيست‌هاي خود را از دست داد
اعتبار آسيب‌ديده بوريس
شهاب شهسواري
وزير برگزيت دولت بوريس جانسون، نخست‌وزير بريتانيا، روز يكشنبه از مقام خود كناره‌گيري كرد. جانسون كه در طول هفته‌هاي گذشته به‌شدت به لحاظ وجهه سياسي به دليل جنجال‌هاي متعدد با مشكل مواجه شده است، با استعفاي يكي از تندروترين وزرايش كه مسووليت مذاكرات برگزيت را برعهده داشت به نوشته رسانه‌ها «بيش از هر زمان ديگر منزوي شده است.» ديويد فراست، وزير پيشين برگزيت دولت بريتانيا، به تازگي در نظرسنجي يك رسانه نزديك به محافظه‌كاران، دومين وزير محبوب كابينه بوريس جانسون معرفي شده بود. بوريس جانسون علاوه بر استعفاي يكي از مهم‌ترين وزراي دولتش در بحبوحه مذاكرات سخت و پيچيده جدايي از اتحاديه اروپا، با سيلي از مشكلات ديگر مواجه است. از يك‌سو هفته گذشته ۹۹ نماينده حزب حاكم در پارلمان بريتانيا در اقدامي كه شورش عليه نخست‌وزير هم‌حزبي‌شان تلقي شد، حاضر به دادن راي مثبت به لايحه محدوديت‌هاي جديد كرونا نشدند، از سوي ديگر انتشار تصاويري از بوريس جانسون كه همراه با تعدادي از وزراي دولتش در حال شادنوشي در شرايط سخت كرونايي است، جنجال تازه‌اي را گرفتار دولت او كرده است كه در طول هفته‌هاي گذشته نيز به خاطر انتشار فايل صوتي شوخي‌هاي دستياران دولت درخصوص برگزاري جشن‌هاي دورهمي كريسمس در شرايط كرونا تحت فشار بود. در كنار همه اينها، كاهش محبوبيت حزب محافظه‌كار دو سال بعد از پيروزي خيره‌كننده در انتخابات زودهنگام، مشكل ديگري است كه آينده اين حزب را در قدرت به چالش كشيده است. آنجلا رينر، معاون رهبر حزب كارگر، اصلي‌ترين حزب اپوزيسيون، استعفاي فراست را نشانه هرج‌ومرج كامل در دولت جانسون ارزيابي كرده است.
استعفايم اعتراض به جانسون نبود
ديويد فراست، وزير و مذاكره‌كننده پيشين برگزيت در واكنش به سوال‌ها در مورد استعفايش تاكيد كرد كه كناره‌گيري‌اش از دولت به معناي انتقاد از رهبري بوريس جانسون، نخست‌وزير نيست بلكه به دليل ناتواني‌اش در حمايت از برخي سياست‌هاي جاري دولت است. فراست روز دوشنبه در جمع خبرنگاران گفت: «اين موضوع به هيچ‌وجه مساله مخالفت با رياست نخست‌وزير نيست، فقط موضوع اختلافات سياست‌گذاري مطرح است.» به گزارش رويترز اين مقام ارشد حزب محافظه‌كار بريتانيا ادامه داد: «من دولت را ترك كردم، چراكه فكر مي‌كنم براي همه روشن باشد كه نمي‌توانستم برخي سياست‌ها را حمايت كنم، به ويژه اخيرا درخصوص برخي محدوديت‌هاي كرونا.»
وزير خارجه مسووليت مذاكرات برگزيت را برعهده گرفت
يك روز بعد از اعلام استعفاي ديويد فراست، بوريس جانسون در حكمي مسووليت مذاكرات با اتحاديه اروپا را به ليز تراس، وزير خارجه كابينه‌اش سپرد. براساس بيانيه دفتر نخست‌وزير بريتانيا در حكم نخست‌وزير مسووليت مذاكرات با اتحاديه اروپا، بلافاصله برعهده وزير خارجه قرار مي‌گيرد. در اين بيانيه آمده است: «در پي كناره‌گيري لرد فراست، سرپرستي مذاكرات با اتحاديه اروپا درخصوص پروتكل ايرلند شمالي برعهده وزير خارجه قرار مي‌گيرد.» روزنامه گاردين مي‌نويسد: «واگذاري مسووليت‌هاي فراست به ليز تراس علاوه بر مسووليت‌هاي كلان او در مقام وزير خارجه از سوي هواداران تندروي برگزيت در حزب محافظه‌كار با نگراني دنبال مي‌شود. هر چند اين گروه تعهد تراس به اصول تجارت آزاد را تحسين مي‌كنند، اما اساسا نسبت به تعهد وزارت خارجه درخصوص همه مسائل مرتبط با برگزيت، چندان خوش‌بين نيستند.» اين روزنامه ادامه مي‌دهد: «يك مقام ارشد حزب محافظه‌كار هم معتقد است كه اساسا واگذاري مسووليت مذاكرات به تراس عامدانه با هدف اين انجام شده است كه به دليل پيچيدگي‌هاي بن‌بست مربوط به ايرلند شمالي، زير پاي وزير خارجه در حزب خالي شود و شانس او براي رقابت با جانسون در رهبري حزب از بين برود.» گاردين مي‌نويسد: «در هر صورت بسياري از هواداران تندروي برگزيت كه بسياري از آنان در قضيه تصويب محدوديت‌هاي كرونايي علنا عليه جانسون شورش كردند، حالا نگرانند كه با رفتن فراست از ميز مذاكرات، دفتر نخست‌وزيري وادار به پذيرش توافقي از سوي بروكسل درخصوص برگزيت شود كه از نظر آنها يك كاپيتولاسيون غيرقابل قبول است.»
هشدار اروپا: لندن در مذاكرات انعطاف
نشان دهد
پيش از اعلام جانشين ديويد فراست، مقام‌هاي ارشد ديپلماتيك در اروپا از بوريس جانسون خواسته بودند تا فردي ميانه‌روتر و منعطف‌تر را مسوول مذاكرات با اتحاديه اروپا كند. دولت فرانسه همزمان با كناره‌گيري ديويد فراست و انتصاب جانشين او از دولت بريتانيا خواسته است تا از فرصت كناره‌گيري وزير تندرو و سرسخت برگزيت، فردي منعطف‌تر را جانشين او كند تا «اعتماد ازدست‌رفته» در مذاكرات ميان اتحاديه اروپا و بريتانيا بازسازي شود. كلمنت بون، وزير امور اتحاديه اروپا در دولت فرانسه كه در طول ماه‌هاي گذشته چندين‌بار بگومگوهاي رسانه‌اي با وزير سرسخت و غيرمنعطف پيشين برگزيت داشت، از دولت بريتانيا خواسته است تا از فرصت استعفاي او براي بهبود روابط آسيب‌ديده استفاده كند. بون تاكيد كرد: «ما روابط سختي داشتيم، اما همواره به گفت‌وگو ادامه داديم. من بهترين آرزوها و احترام براي ديويد فراست بعد از استعفايش دارم. وقتش رسيده است كه دولت بريتانيا شرايط اعتماد در رابطه با فرانسه و اتحاديه اروپا را بازسازي كند.»
ميريد مك‌گينس، كميسيونر خدمات مالي اتحاديه اروپا هشدار داده است كه اگر وضعيت مذاكرات به همين منوال ادامه پيدا كند، هيچ پيشرفتي حاصل نمي‌شود و شرايط براي آينده ايرلند خوب نخواهد بود. اين مقام اتحاديه اروپا گفته است: «اميدوارم كه خلق‌وخوي دولت بريتانيا به سمت مصالحه و حل مساله باشد و نه سياست‌بازي‌هاي حزب محافظه‌كار «اگر ديدگاه آنها اين باشد كه هيچ مصالحه و انعطافي نشان ندهند، هيچ پيشرفتي به دست نمي‌آيد و اين غيرقابل قبول است.»
جانسون؛ تنها‌تر از هميشه
پايگاه خبري بلومبرگ در گزارشي با عنوان «استعفاي فراست، جانسون را با فروپاشي ناشي از برگزيت تنها گذاشت»، مي‌نويسد: «پارسال درحالي‌كه به روزهاي آخر سال جاري [ميلادي] نزديك مي‌شديم، شهروندان بريتانيا كاملا از برگزيت خسته شده بودند. «وقتي كه توافق به دست آمد، بوريس جانسون اعلام پيروزي و مذاكره‌كننده سرسختش، ديويد فراست را تحسين كرد. اما حالا به نظر مي‌رسد اين خود جانسون است كه مردم از او خسته شده‌اند. برگزيت ديگر شعار پيروز انتخاباتي براي نخست‌وزير نيست. اين موضوع در شكست سخت انتخابات ميان‌دوره‌اي كرسي پارلمان در شهر نورت‌شروپشاير كه براي ۲۰۰ سال دراختيار محافظه‌كاران بود و رقابت آن حول محور موافقت و مخالفت با برگزيت شكل گرفته بود، مشخص شد. سيلي از انتقادات در مورد توانايي قضاوت نخست‌وزير درخصوص سياست‌ها و كفايت او آغاز شده است. حالا در ضربه‌اي بزرگ‌تر، فراست هم استعفا داده است.»
روزنامه گاردين هم در گزارشي به نقل از يك مقام ارشد حزب محافظه‌كار، استعفاي فراست را وضعيتي نابودكننده براي بوريس جانسون توصيف مي‌كند و از قول اين هم‌حزبي نخست‌وزير بريتانيا مي‌نويسد: «دو نفر بودند كه رويكرد ايدئولوژيك سياست‌گذاري جانسون را درخصوص برگزيت و مسائل داخلي تعيين مي‌كردند: ديويد فراست و دومينيك كامينگز. حالا او هر دوي آنها را از دست داده است. حالا جانسون شبيه جادوگر شهر اُز شده است.» جادوگر شهر اُز، شخصيتي از يك كتاب كودكان است كه گرچه در مورد مشخصات ظاهري و هويت او حرف‌هاي زيادي زده مي‌شود، اما وقتي شخصيت‌هاي داستان او را از نزديك مي‌بينند متوجه مي‌شوند كه يك فرد معمولي است. گاردين به نقل از اين مقام بدون نام حزب محافظه‌كار مي‌نويسد: «آدم‌هايي كه در عمل بسياري از كارهاي پشت پرده را براي او انجام مي‌دادند، رفته‌اند و اگر اكنون پشت پرده را نگاه كنيد، متوجه مي‌شويد آن چيزي را نمي‌بينيد كه تصور مي‌كرديد. به تصور من حزب محافظه‌كار به تدريج به اين نتيجه مي‌رسد كه بورس همان جادوگر شهر اُز است.»
جنجال مجدد نقض قرنطينه در دولت جانسون
كناره‌گيري فراست، تنها مشكل جانسون در روزهاي اخير نيست. جانسون كه خودش دست‌كم يك‌بار به بيماري كرونا مبتلا شد، نه تنها كارنامه خوبي در مديريت ملي كرونا در بريتانيا بر جا نگذاشته است، بلكه در طول دو سال گذشته بارها دولتش گرفتار جنجال‌هاي رسانه‌اي درخصوص عدم رعايت پروتكل‌هاي بهداشتي شده است. هفته پيش بود كه انتشار نواري صوتي از شوخي‌هاي دستياران دولت در مورد برگزاري مهماني‌هاي جشن كريسمس در شرايط قرنطينه كرونا در رسانه‌هاي بريتانيا باعث جنجال شده بود، حالا گاردين تصويري منتشر كرده است كه نشان مي‌دهد يك‌سال‌ونيم پيش (ارديبهشت ۱۳۹۹) جانسون و اعضاي دولتش در اقدامي كاملا خلاف مقررات وقت قرنطينه و بدون رعايت پروتكل‌هاي بهداشتي در حال خوشگذراني در حياط دفتر نخست‌وزيري بريتانيا هستند. هر چند اين خبر از مدت‌ها پيش در رسانه‌ها منتشر شده بود، اما دولت بريتانيا آن را تكذيب و ادعا مي‌كرد كه هيچ برنامه مهماني و خوشگذراني در طول روزهاي قرنطينه كرونا در باغچه خانه شماره ۱۰ خيابان دانينگ اتفاق نيفتاده است. با اين حال تصويري كه به تازگي از سوي روزنامه گاردين منتشر شده است، نشان مي‌دهد كه در تاريخ مذكور (ارديبهشت ۱۳۹۹) جانسون به همراه همسرش و ۱۷ كارمند نخست‌وزير مشغول نوشخواري در حياط دفتر نخست‌وزيري هستند. اين مهماني در شرايطي برگزار شده بود كه براساس مقررات سختگيرانه دولت تجمع بيش از دو نفر براي تفريح و معاشرت ممنوع بود و برگزاري جلسات كاري در شرايط غيرضروري منع شده بود.
آنجلا رينر، معاون رهبر حزب كارگر، اين عكس را «سيلي به صورت مردم بريتانيا» توصيف كرد. وي گفت: «نخست‌وزير همچنان به ما نشان مي‌دهد كه مقيد به قوانيني كه براي بقيه وضع مي‌كند، نيست.» حزب ملي‌گراي اسكاتلند هم در بيانيه‌اي اين اقدام را محكوم كرده و خواهان رسيدگي قضايي به پرونده برگزاري مهماني‌هاي تفريحي در دفتر نخست‌وزير در طول دوران قرنطينه شده است.