در درگيري‌هاي ميان طالبان و معترضان چهار نفر كشته شدند
شكاف‌هاي عيان
شهاب شهسواري
همزمان با اقدام طالبان براي تصفيه خود از كساني كه «استفاده‌جو» مي‌خواند، اعتراض‌هاي مردم محلي به بازداشت يك فرمانده طالبان در شمال افغانستان، به خشونت كشيده‌شد و دست كم چهار تن كشته‌شدند. اعتراضات از پنجشنبه گذشته در شهر ميمنه، مركز ولايت فارياب و در اعتراض به بازداشت يك فرمانده محلي ازبك‌تبار طالبان آغاز شده است. ۵ ماه پس از سلطه كامل طالبان بر قدرت در افغانستان، در شرايطي كه هنوز هيچ كشوري در جهان حاضر به شناسايي دولت اين گروه نشده است و همزمان مقاومت داخلي نيز در مقابل اين گروه در حال شكل‌گيري است، به تدريج اختلافات دروني اين گروه بيش از گذشته نمايان مي‌شود. به نوشته رسانه‌ها، اعتراضات اخير در ولايت فارياب عمدتا با انگيزه قومي انجام شده است و هواداران ازبك‌تبار طالبان در مقابل مركزيت و رهبري پشتون‌تبار اين گروه دست به اعتراض زده‌اند.
هواداران مخدوم عالم، فرمانده محلي طالبان كه در گذشته به عنوان يكي از سران اين گروه در فتح نقاط مختلف افغانستان به دست اين گروه شبه‌نظامي نقش داشت، بعد از اعلام بازداشت او به خيابان‌ها ريختند و با نيروهاي طالبان كه براي مقابله با معترضان به ميمنه آمده‌بودند درگير شدند. بر اساس گزارش شاهدان عيني روز پنجشنبه و جمعه در فارياب، مسيرهاي منتهي به ساختمان‌هاي دولتي مسدود شده‌بود و نيروهاي ويژه طالبان كنترل ساختمان والي فارياب در ميمنه را بر عهده گرفته‌بودند. بر اثر درگيري‌ها كه پنجشنبه و جمعه ادامه يافت دست كم دو شبه‌نظامي طالبان و دو غيرنظامي كشته‌شده‌اند و تعدادي زخمي و صدها نفر ديگر هم بازداشت شدند. به‌رغم گزارش‌ها از كشته شدن چندين نفر در خشونت‌هاي ولايت فارياب، سهيل شاهين، نماينده ارشد طالبان ادعاي وجود خشونت را رد كرده است. به گزارش اسپوتنيك، اين مقام طالبان در پاسخ به سوالي در مورد شايعه درگيري طالبان با مقاومت ملي در شمال افغانستان گفت: «اين واقعيت ندارد. هيچ نوع درگيري بين نيروها در شمال افغانستان صورت نگرفته است. البته كه تظاهرات مردم صورت مي‌گيرد، اما درگيري وجود ندارد.» وي توضيح داد كه تظاهرات صورت گرفته مسالمت‌آميز بوده و هيچ نوع درگيري ملاحظه نشده است.
طالبان بازداشت اين فرمانده خود در ولايت فارياب را تاييد كرده است و يك سخنگوي طالبان دليل اين بازداشت را ظن مشاركت در يك آدم‌ربايي عنوان كرده است. رسانه‌هاي افغان همزمان خبرهايي مبني بر بازداشت قاري وكيل يك فرمانده تاجيك طالبان هم در ولايت فارياب منتشر كرده‌اند.يك شهروند محلي به روزنامه وال‌استريت ژورنال گفته است: «تمامي بازارها تعطيل است و هر لحظه ممكن است اتفاق بدي رخ دهد.» اين شهروند ميمنه كه با روزنامه امريكايي گفت‌وگو كرده، معتقد است كه انگيزه درگيري‌هاي اخير «شكاف قومي درون طالبان» است. به نوشته وال‌استريت ژورنال، گروه شبه‌نظامي طالبان، فرمانده ازبك‌تبار ديگر خود صلاح‌الدين ايوبي را با هدف وساطت با معترضان به فارياب فرستاده است اما در مسير حركت او به فارياب دست كم دو بار كاروان او هدف حمله قرار گرفته است كه يكي از محافظان او در اين حملات كشته شده است.
نفي اختلافات قومي در طالبان
به‌رغم بازداشت دو فرمانده طالبان از اقوام ازبك و تاجيك، مقام‌هاي اين گروه شبه‌نظامي مي‌گويند كه بازداشت اين افراد انگيزه قومي ندارد. شعيب رسالت، از ولايت جوزجان، يكي از فرماندهان ازبك‌تبار كه هنوز به طالبان وفادار است گفته است كه «مساله مورد سوءاستفاده قرار گرفته است و به سمت قوميت منحرف شده است. در هر دولتي مقام‌ها مورد بازرسي قرار مي‌گيرند. حقوق ما ازبك‌ها زيرنظر طالبان رعايت مي‌شود و از طالبان رضايت داريم.» معاون سخنگوي طالبان هم گفته است كه بازجويي از يك فرد به معناي اهانت به قوميت او نيست. انعام‌الله سمنگاني، معاون سخنگوي حكومت اسلامي طالبان در توييترش نوشت: «عدالت اسلامي اين‌است كه هيچ كسي از هيچ قومي و با داشتن هر رتبه و سابقه‌‌اي، از بازجويي استثنا ندارد.» اين سخنگوي طالبان افزود: «بايد هر كسي هر لحظه آماده جوابگويي باشد. بازجويي يك شخص به معناي اهانت به يك قوم نيست.» وي گفته است كه امتيازطلبي و امتيازدهي به‌نام قوم اساسا درست نيست و اين فرهنگ بد دوره اشغال، بايد پايان يابد. وي افزود: «پس از مرگ دموكراسي، دموكرات‌نماها هنوز براي پراكنده‌سازي جامعه افغاني دست و پا مي‌زنند. حالا كه براي‌شان ديگر چيزي نمانده، بين خود دست‌وگريبانند كه طالب كدام قوم خوب است و از كدام قوم بد.»
اعتراض كنيد سركوب مي‌شويد
مقام‌هاي طالبان تاكيد مي‌كنند كه اوضاع در ميمنه، مركز ولايت فارياب تحت كنترل قرار دارد، با اين حال مقام‌هاي ارشد اين گروه تهديد كرده‌اند كه «هر كس در مقابل نظام ايستادگي كند از بين برده خواهد شد.» روز جمعه، بلال كريمي، معاون سخنگوي طالبان با انتشار پيامي در شبكه اجتماعي توييتر ضمن تاييد خبر بازداشت «يك مرد» در ولايت طالبان از آرامش اوضاع خبر داد. وي نوشت: «در فارياب شماري از مردم پس از دستگيري يك مرد توسط نيروهاي اطلاعاتي دست به تظاهرات زدند، اما اكنون اوضاع تحت كنترل است و مردم متقاعد شده‌اند كه مشكلي وجود ندارد.» برخلاف كريمي، رييس او ذبيح‌الله مجاهد، اظهارات تندي را عليه معترضان بيان كرده است. سخنگوي طالبان گفت: «ما در تمامي ساحات تسلط كامل داريم، در هيچ جا اجازه به ناامني نمي‌دهيم، نيروهاي ما در همه ولايات به گونه منظم و قوي حضور دارند، اگر هركسي بخواهد از وضعيت سوءاستفاده كند، با دشمن هم دست شود، يا بر ضد نظام ايستادگي كند، مجاهدين در برابر آنها واكنش قطعي دارند و در وقت كم از بين برده خواهند شد.» آقاي مجاهد مي‌گويد، بازداشتي كه در ولايت فارياب صورت گرفته است در پيوند به قضيه آدم‌ربايي يك كودك به نام عبدالروف بوده كه تحت بررسي قرار دارد. به گفته او، اعتراض هم از سوي طرفداران افراد بازداشت شده انجام شده كه وضعيت در حال حاضر تحت كنترل است. پايگاه خبري آماج در افغانستان هم گزارش داد كه هياتي از طالبان كه از بلخ به ميمنه رفته است، به هواداران فرماندهان بازداشتي طالبان گفته است كه بايد خويشتن‌داري كنند، وگرنه سركوب مي‌شوند. به نوشته آماج، هيات طالبان به رياست مولوي عطاءالله كه از بلخ به فارياب رفته‌اند در نشستي به حاميان مخدوم عالم و قاري وكيل گفته‌اند كه بايد اين دو نفر در بند باشند تا ارزيابي شود و اگر آنان اعتراض كنند، سركوب مي‌شوند.
تصفيه دروني طالبان
همزمان با تاييد خبر بازداشت دو فرمانده تاجيك و ازبك طالبان در فارياب، رسانه‌ها از گسترش عمليات تصفيه طالبان از افرادي كه از جانب اين گروه «استفاده‌جو» توصيف مي‌شوند، خبر داده‌اند. بر اساس گزارش كميسيون تصفيه صفوف طالبان، تاكنون نزديك به 3 هزار نفر از نيروهاي اين گروه تصفيه شده‌اند. به گزارش طلوع‌نيوز رييس كميسيون تصفيه صفوف طالبان مي‌گويد كه بيشتر اين افراد پس از شناسايي به نهادهاي عدلي و قضايي نيز معرفي شده‌اند. اين افراد كه شمارشان به ۲۷۹۰ مي‌رسد به اتهام سوءاستفاده از نام امارت اسلامي (دولت خودخوانده گروه شبه‌نظامي طالبان در افغانستان) از صفوف نيروهاي امارت اسلامي اخراج شده‌اند. لطيف‌الله حكيمي، رييس كميسيون تصفيه صفوف، گفت: «ما 11 ولايت را در كشور از لوث كساني كه استفاده‌جو بودند پاك كرده‌ايم.» لطيف‌الله حكيمي، يك بار ديگر هشدار مي‌دهد كساني كه براي بد نام ساختن اين گروه مردم را آزار و اذيت كنند بازداشت خواهند شد و به نهادهاي عدلي و قضايي معرفي خواهند شد.
بهار سال آينده بخش‌هايي از افغانستان
آزاد مي‌شود
محمد يونس قانوني، رييس پيشين پارلمان و معاون پيشين رييس‌جمهوري افغانستان در گفت‌وگويي كه به تازگي با شبكه خبري بي‌بي‌سي فارسي انجام داده است، پيش‌بيني كرده است كه مقاومت ملي افغانستان بهار سال آينده بخش‌هايي از خاك افغانستان را از طالبان آزاد مي‌كند. وي در اين گفت‌وگو تاكيد كرد: «انتخاب و گزينه نخست ما جنگ نيست، اين است كه طالبان به خواسته‌هاي مردم اهميت بدهند، وارد يك روند سازنده و معني‌دار مذاكرات شوند. اگر چنين شود ما نيازي به جنگ نمي‌بينيم. جنگ آخرين گزينه ما است. حرف نخست ما اين است كه مقاومت فقط به معناي جنگ كردن نيست، مقاومت ايستادگي در كنار مردم و ايستادگي بر ارزش‌هايي است كه خواست مردم است. اين مقاومت آغاز شده است، اما به انسجام بيشتر نياز دارد. اگر طالبان هوشمندانه بينديشند و وارد مذاكرات معني‌دار شوند، نيازي به جنگ در افغانستان نخواهد بود.» وي با اشاره به اينكه وضعيت كنوني مردم افغانستان قابل قبول نيست، تاكيد كرد: «با گرم شدن هوا من ايجاد قيام‌هاي مردمي را در افغانستان بعيد نمي‌دانم.» قانوني با اعلام حمايت از احمد مسعود، رهبر گروهي كه خود را مقاومت ملي افغانستان مي‌خواند، ادامه داد: «با فرا رسيدن فصل بهار و گرم شدن هوا باور داريم كه بخشي از سرزمين افغانستان آزاد مي‌شود و بهتر اين است كه ما مركزيت مقاومت را به اين محل‌ها منتقل مي‌كنيم.»