دولت در دو سال گذشته سهم خود را اصلا پرداخت نكرده است
بدهي1.6 هزار ميليارد توماني دولت به صندوق فرهنگيان
گروه اقتصادي
مركز پژوهش‌هاي مجلس بدهي دولت به صندوق ذخيره فرهنگيان را نزديك به 1700 ميليارد تومان عنوان كرده است. به گفته بازوي پژوهشي مجلس، كل بدهي دولت به اين صندوق تا پايان سال 99 به حدود هزار و 646 ميليارد تومان رسيده است. اين ميزان بدهي در حالي است كه دولت بر اساس قانون برنامه ششم مي‌بايست «به اندازه واريزي فرهنگيان به صندوق، ذخيره را در قالب رديف اعتباري خاصي در بودجه سنواتي لحاظ كرده و به حساب اين صندوق واريز كند.» نكته در اين است كه در بودجه سنواتي سال‌هاي اجراي قانون برنامه ششم توسعه، رديف اعتباري خاصي با عنوان «كمك به صندوق ذخيره فرهنگيان » به تصويب رسيده؛ از سال 96 تا سال 99 دولت مي‌بايست حدود دو هزار ميليارد تومان به اين صندوق پرداخت مي‌كرد كه تنها 361 ميليارد تومان آن پرداخت شد. عدم پرداخت سهم دولت در سال‌هايي كه كشور درگير تحريم و كرونا بوده، صورت گرفته و به نظر مي‌رسد در شرايط انقباض درآمدي، دولت نيز يك قدم از تعهداتش عقب‌نشيني كرده است.
واريزي 180 ميليارد توماني اعضا به صندوق
از سال 74 تا سال جاري كه عمر صندوق ذخيره فرهنگيان به حدود 26 سال مي‌رسد، به صفر رساندن تعهدات مالي دولت در برابر اين صندوق همچنين تغيير اساسنامه آن همچنان از موضوعاتي است كه حل نشده باقي مانده و باعث افزايش مخاطرات مالي در خصوص صندوق ذخيره فرهنگيان شده است. «اين صندوق با استناد به ماده 63 برنامه دوم توسعه و با هدف كمك به معيشت معلمان در زمان بازنشستگي تاسيس و مقرر شد هر معلم تا سقف 5 درصد از حقوق و مزاياي خود را به اين صندوق واريز كند و در ماقبل دولت نيز به همان اندازه واريزي به اين صندوق داشته باشد.» از آنجايي كه اين صندوق به عنوان صندوقي انتفاعي غيردولتي شناخته مي‌شود، بنابراين عضويت در آن اجباري نبوده و تا ميانه شهريور سال 99 بيش از يك ميليون و 505 هزار نفر در آن عضو بودند. با توجه به مشكلات مالي و عدم پرداخت حق دولت به خصوص در سال‌هاي درگير تحريم، از كل جمعيت فرهنگيان كشور، بين 75 تا 80 درصد آنها در اين صندوق عضو هستند. البته كه اختلاس در نيمه نخست دهه 90 و رقمي حدود 16 هزار ميليارد تومان (بر اساس گفته نمايندگان مجلس) به جو نااعتمادي در خصوص آينده اين صندوق همچنين نحوه گرداندنش دامن زده بود. اما مطالبه فرهنگيان مبني بر خصوصي ماندن، عرضه سهام اين صندوق در بازار سرمايه همچنين پايبندي دولت‌ها به اساسنامه جديد (كه هنوز به مجلس فرستاده نشده) از جمله مواردي است كه اعضاي اين صندوق سعي در تحقق آن دارند تا اعتماد از دست رفته جبران شود. در سال‌هاي اخير نقش و سهم دولت از كل منابع اين صندوق، كاهش چشمگيري داشته و با استناد به تازه‌ترين گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس تا سال 99 كل بدهي دولت به صندوق ذخيره فرهنگيان بالغ بر 1646 ميليارد تومان برآورد شده است. به‌رغم اين بدهي، پيش بيني‌هايي مبني بر سود حدود 5 هزار ميلياردي تا پايان سال جاري صورت گرفته بود. بر اساس اخبار منتشره واريزي كل اعضاي اين صندوق ماهانه 180 ميليارد تومان است كه در سال رقمي بالغ بر دو هزار و 160 ميليارد تومان مي‌شود.
انقباض درآمدي، عقب‌نشيني از تعهدات
مركز پژوهش‌هاي مجلس در تازه‌ترين گزارش خود از صندوق ذخيره فرهنگيان، به بدهي چند هزار ميليارد توماني دولت به آن اشاره كرده است. دولت قرار بود هر ساله به اندازه واريزي فرهنگيان به اين صندوق پرداخت كند، اما در عمل اين واريزي هم وزن نبود و دولت در سال‌هاي 98 و 99 نتوانست آن گونه كه بايد سهمي در صندوق ذخيره فرهنگيان داشته باشد.
در بودجه سنواتي سال‌هاي اجرايي شدن قانون برنامه ششم توسعه، سهم پرداختي دولت به صندوق ذخيره فرهنگيان 285.8 ميليارد تومان بوده كه تا سال 99 حدود 361.1 ميليارد تومان وازير شده بود. با وجود اينكه رقم واريز شده 20 درصد بيشتر از آن چيزي است كه در بودجه سنواتي عنوان شده، اما بررسي دقيق‌تر واريزي دولت به اين صندوق نشان مي‌دهد كه در سال‌هاي 98 و 99 عملا دولت سهم خود كه 50 درصد از كل منابع واريزي به اين صندوق است، پرداخت نكرده است. بدين معنا كه پس از شدت گرفتن تحريم‌ها در سال 98 و لغو تمام معافيت‌هاي خريداران عمده نفت كشور، سهم واريزي دولت كاهش يافت و ايفاي تعهداتش نيز به صفر رسيد. به گونه‌اي كه كل بدهي دولت به اين صندوق در پايان سال 99 حدود 1646 ميليارد تومان برآورد شده است. اين رقم به آن معناست كه واريزي فرهنگيان به اين صندوق به اندازه 1646 هزار ميليارد تومان بيشتر از واريزي دولت بوده و دولت از زمان آغاز تحريم‌ها عملا نسبت به به صفر رساندن تعهدات خود در خصوص اين صندوق اقدامي نكرده است. البته كه گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس از سال 96 تا سال جاري را در بر مي‌گيرد. اما برخي گماني‌زني‌ها حاكي از آن است كه در سال‌هاي رياست دولت نهم و دهم نيز بدعهدي دولت در خصوص پرداخت سهم برابر با فرهنگيان، وجود داشته و دولت همواره به اين صندوق بدهكار بوده است.
سهم صفر دولت در دو سال
با استناد به جداول ارايه شده در گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس نسبت واريزي دولت با واريزي اعضا در سال‌هاي 96 و 97 به ترتيب 100 و 31.7 درصد عنوان شده؛ به بيان ديگر در سال 96 دولت به جاي واريز 100 ميليارد تومان، 262 ميليارد تومان و در سال 97 نيز به جاي 63 ميليارد توماني كه در بودجه لحاظ شده بود، 98.5 ميليارد تومان به اين صندوق پرداخت كرد. اين در حالي است كه واريزي فرهنگيان در اين دو سال به ترتيب 262 و 311 ميليارد تومان بوده كه نشان مي‌دهد دولت در سال 97 به اندازه فرهنگيان، به تعهدات مالي خود در قبال اين صندوق عمل نكرده است.
البته وضعيت در سال‌هاي 98 و 99 به مراتب نگران‌كننده مي‌شود؛ در اين دو سال واريزي اعضا به مراتب بيشتر از سال‌هاي گذشته‌اش بوده چرا كه علاوه بر افزايش تورم، دريافتي اين قشر نيز بالا رفته بود؛ در اين دو سال به ترتيب 462 و 970 ميليارد تومان واريزي فرهنگيان به صندوق ذخيره‌شان بوده؛ 1432 ميليارد تومان. با استناد به اساسنامه اين صندوق دولت مي‌بايست به همين ميزان نيز واريزي مي‌داشت كه اين اتفاق نيفتاد. از كل دو هزار ميليارد تومان تعهدات مالي دولت در 4 سال منتهي به 99، تنها 361 ميليارد تومان آن پرداخت و مابقي به جمع تهدات مالي ايفا نشده دولت پيوسته است. مركز پژوهش‌هاي مجلس در بخش ديگري از گزارش خود مي‌افزايد كه به دليل پرداخت نشدن سهم دولت از سال 94 كه بيش از 260 هزار نفر بازنشسته شدن، حدود 5 هزار و 100 ميليارد تومان مطالبه معوق از دولت دارند.