قصه محيط زيست ايران
زخم شكار بر تن رنجور حيات وحش
هادي شيرواني‌شيري
صبحگاه است كبك، تيهو و ساير پرندگان معمولا اول صبح به سوي چشمه حركت مي‌كنند تا آب بخورند، اما در چند متري چشمه، سنگ‌چين دايره‌اي شكل وجود دارد كه چند بوته خشك نيز روي آن قرار داده شده است كه در زبان محلي به آن كچه مي‌گويند و در داخل آن شكارچي مسلح به اسلحه ساچمه‌زني در كمين نشسته تا به جاي آب خنك، ساچمه‌هاي فلزي داغ را به پرندگان هديه كند. پرندگان در كنار آب جمع مي‌شوند و شروع به خوردن آب مي‌كنند اما شكارچي بي‌رحم مروت با شليك، اين صحنه زيبا را به قتلگاه تبديل مي‌كند. پرندگان تشنه پر‌پر شده و صداي ضجه‌شان در طبيعت مي‌پيچد و آب چشمه از خون‌شان رنگين و شرمگين مي‌شود. اين پرندگان بي‌گناه اسير خودخواهي ما انسان‌ها شده و در عطش و تشنگي با گلوله داغ جان مي‌بازند. اما در روشي ديگر: شب فرا مي‌رسد، شب را آفريدگار جهان براي آسايش آرامش و استراحت آفريده است. پرندگان از خستگي فعاليت‌هاي روزانه شب هنگام معمولا به صورت دسته‌جمعي به استراحت مي‌پردازند اما در آن خواب ناز يك لحظه چوب شكارچيان مانند پتكي بر سر آنها فرود مي‌آيد و آن خواب ناز تبديل به جهنمي براي آن زبان بسته‌ها مي‌شود، آن هم در زمستان كه پرندگان به علت سردي هوا به ارتفاعات كمتر پناه برده و در آنجا شب را به صبح مي‌رسانند .اين‌گونه شكار از هر حيث، به خصوص از لحاظ عرف، اخلاق و شرع غيرقابل قبول است. هيچ يك از اعمال شكار در شب و هنگام خواب پرندگان، با استفاده از آلات غيرمجاز و ذبح غيرشرعي مجاز نيست. اين رفتار هميشه مورد نكوهش، اعتراض و به درد آمدن روح و عذاب وجدان بسياري از مردم به خصوص دوستداران طبيعت و حيات وحش قرار مي‌گيرد. ياد دارم در دوران كودكي به ما مي‌گفتند زنبور را اگر خواستيد بكشيد، وقتي بكشيد كه در حال آب خوردن نباشد. اين دو روش شكار واقعا از مردانگي، غيرت و آزادگي فاصله زيادي دارد. شكار حيوانات در اديان الهي خصوصا شرع مقدس اسلام نهي نشده، اما آنچه از فرمايشات قرآن كريم و ائمه معصومين بر مي‌آيد تاكيد فراوان بر رعايت حقوق حيوانات حتي در زمان شكار است. پيامبر خدا(ص) فرمود: « سراغ جوجه‌هاي پرندگان در آشيانه‌شان نرويد. همين‌طور سراغ پرندگان در هنگام خواب‌شان نرويد تا اينكه صبح شود.»شخصي پرسيد: اي پيامبر خدا! هنگام خواب پرندگان چه زماني است؟ آن‌حضرت فرمود: «شب، هنگام خواب پرنده است. بنابراين در هنگام خوابش سراغ او نرو تا اينكه صبح شود و سراغ جوجه‌هاي پرندگان در آشيانه‌شان نرويد تا اينكه پر دربياورند و پرواز كنند. آنگاه كه پرواز نمودند تير خود را به سويش بينداز و دام خود را برايش پهن كن ».1 حداقل اگر هم شكار مي‌كنيم اين كار را از روي حميت و مردانگي انجام دهيم. ما كه ادعاي دينداري و مسلماني‌مان گوش فلك را كر كرده است و در روز عاشورا بر سر صورت خود مي‌زنيم و بر حسيني مي‌گيريم كه براي از بين بردن همين ظلم و ستم‌ها قيام كرد و به شهادت رسيد، آيا به رفتار و منش خود نيز فكر كرده‌ايم كه كمتر از رفتار و منش يزيد و يزيديان نيست .آيا هيچ فكر كرده‌ايم اگر يك نفر شبانه هنگامي كه ما خود و بچه‌هاي‌مان در خواب هستيم به ما حمله كند و ما و بچه‌هاي‌مان را بكشد يا اسير كند چه احساسي به ما دست خواهد داد. دكتر علي شريعتي بزرگمردي از ارادتمندان خاندان عصمت و طهارت معلمي كه مردم ايران هميشه مديون انديشه‌هاي عميق، نگاه متفاوت و كلام اثرگذار او خواهد بود، مي‌فرمايند: اكنون شهيدان كارشان را به پايان رسانده‌اند و ما شب شام غريبان مي‌گرييم و پايانش را اعلام مي‌كنيم و مي‌بينيم چگونه در جامعه گريستن بر حسين(ع) و عشق به حسين(ع)، با يزيد همدست و همداستانيم. خودخواهي هم اندازه‌اي دارد. وقتي ما به عنوان يك موجود زنده به دنبال همه امكانات و تسهيلات رفاهي هستيم، چرا فكر مي‌كنيم حيوانات نبايد از حق و حقوقي بهره‌مند باشند؟ بارها شده كه براي تفريح و سرگرمي تيشه به حيات وحش و منابع طبيعي زده‌ايم و حتي پا را فراتر گذاشته و به خود اجازه شكار حيواناتي را داده‌ايم كه حفظ نسل آنها از طلا هم با ارزش‌تر است، اما اگر تنها يك حقيقت را بدانيم شايد به خود بياييم. از بين رفتن يك گونه جانوري به اكوسيستم و چرخه طبيعت آسيب مي‌زند و اثر مستقيم و پيامدهاي منفي آن به انسان باز مي‌گردد. همچنين كه بسياري از ما معتقديم كه علت خشكسالي‌ها و قهر آسمان شايد همين باشد. پس بياييد همچنانكه در بسياري از مناطق كشور شكارچيان توبه كردند و تفنگ خود را شكستند، ما نيز از اين عمل ناشايست خود دست برداشته و اين اندك حيات وحش انگشت‌شمار باقيمانده را كه امانت نسل‌هاي آينده در دست ماست را حفظ كرده و فرزندان خود را از ديدن آنها محروم نكنيم. قطعا آيندگان خواهند توانست با استفاده از فناوري‌هاي نوين و توان اكولوژيكي حيات وحش در جهت توسعه گردشگري و در نتيجه ايجاد اشتغال پايدار در اين حوضه بپردازند، همچنانكه در بسياري از كشورهاي پيشرفته اين راه را سال‌ها پيش رفته‌اند و در اين زمينه نيز موفق بوده‌اند.
ر.ك: نراقي، ملا احمد بن محمد مهدي، مستند الشيعه في أحكام الشريعه، ج 15، ص 450 – 451