خودروهاي دپوشده به بازار وارد مي‌شوند؟

يكي از موضوعات مطرح‌شده طي سال‌هاي اخير براي ساماندهي بازار خودرو، شيوه قيمت‌گذاري و عرضه خودرو در بورس كالا بوده است. البته كه هر سال اين موضوع با وجود استقبال برخي از مسوولان و كارشناسان بنا به دلايلي به كنار گذاشته مي‌شده اما در يك سال گذشته و براساس جلسات كميسيون صنايع با متوليان و نيز جلسات سازمان بورس با خودروسازان بحث عرضه خودرو در بورس كالا به‌صورت جدي‌تري مورد توجه قرار گرفت تا همگان تصور كنند كه اين شيوه به عنوان يكي از راهكارهاي بهبود وضعيت بازار خودرو بالاخره به سرانجام مي‌رسد. اما اين خوش‌بيني‌ها ديري نپاييد تا اينكه هفته جاري جواد فلاح، مدير توسعه بازار فيزيكي بورس كالاي ايران در مصاحبه‌اي از طراحي يك مدل جديد براي عرضه خودرو در بستر بورس خبر داد و گفت: «مزيت اين طرح نسبت به مدل فعلي اين است كه خودرو تك‌نرخي مي‌شود و يك قيمت كه همان قيمت كشف‌شده در بازار است، خواهد بود. اين روش قيمت‌گذاري هم، قيمتي خواهد بود كه براساس مكانيزم عرضه و تقاضا در بورس كشف مي‌شود.» به گفته مدير توسعه بازار فيزيكي بورس كالاي ايران در اين مدل، «خودرو در بورس عرضه مي‌شود و كشف قيمت براساس مكانيسم بازار و عرضه و تقاضا اتفاق مي‌افتد كه براي اين مدل، مي‌توان از قرارداد‌هاي سلف استاندارد بهره برد. بدان معنا كه خودروساز، خودروي خود را در قالب قرارداد سلف عرضه مي‌كند. خريدار نيز خودرو را در قالب قرارداد سلف پيش‌خريد مي‌كند و در زمان سررسيد قرارداد، خودرو را از خودروساز تحويل مي‌گيرد و شخصي كه خودرويي را در قالب قرارداد‌هاي يادشده، روي تابلوي بورس خريده است، مي‌تواند آن را همان‌طوركه خودروساز خودرو را مي‌فروشد، روي تابلو به فرد ديگري عرضه كند.» اگرچه به باور مدير توسعه بازار فيزيكي بورس كالاي ايران اين روش مي‌تواند كشف قيمتي بر اساس عرضه و تقاضاي موجود در بازار باشد اما به باور كارشناسان اين طرح هم «طرحي ديگر است» كه مسوولان براي بسامان كردن بازار استفاده مي‌كنند. ولي در نهايت نبايد از اين موضوع غافل شد كه خودروسازان در نهايت زيان مي‌دهند. از اين رو نمي‌توانند به تعهدات خود عمل كنند. بنابراين بايد ديد كه با اجراي اين طرح به بار تعهدات خودروسازان افزوده مي‌شود يا پاي خودروهاي دپوشده را به بازار وارد مي‌كند؟

راه‌هاي غلط گذشته  قيمت‌گذاري خودرو را وارد بورس كالا كرد
محمدرضا نجفي‌منش، كارشناس صنعت خودرو در مورد عرضه خودرو در بستر بورس كالا معتقد است؛ با توجه به اينكه در سال‌هاي گذشته اغلب راه‌هاي غلط را براي قيمت‌گذاري خودرو انتخاب كرده‌ايم حال آقايان به اين نتيجه رسيده‌اند كه قيمت‌گذاري خودرو در بورس كالا مي‌تواند بهتر از راه‌هاي گذشته باشد و بهتر است اين روش هم امتحان شود. اين فعال حوزه خودرو با بيان اينكه اميدواريم با عرضه خودرو در بورس كالا وضعيت قيمت‌گذاري خودرو بهبود پيدا كند به «اعتماد» گفت: «راه غلط تاكنون اين بوده كه قيمت‌گذاري خودرو از سوي دولت انجام شده و خودروسازان با ضرر و زيان مواجه شده‌اند و افرادي كه موفق به خريد خودرو در قرعه‌كشي‌ها شده‌اند سود برده‌اند.» نجفي‌منش با بيان اينكه بين 50 تا 200 ميليون تومان در خريد هر خودرو در قرعه‌كشي‌ها سود نهفته است، ادامه داد: «در مقابل اين سود براي خريداران، براي صنعت خودرو بيش از 100 هزار ميليارد تومان زيان به بار آمده و همين موضوع باعث شده كه خودروساز نتواند تعهدات خود را به قطعه‌سازان بپردازد.»

معوقات خودروسازان هر روز بيشتر مي‌شود
او در بخش ديگري از سخنان خود ضمن اشاره به اينكه تعهدات خودروسازن به قطعه‌سازان رفع نشده، ادامه داد: «خودروساز در اين مدت و با اين شرايط فروش خودرو نتوانسته تعهدات خود را به قطع‌ ساز بپردازد و بدهي‌هاي معوقه زيادي دارد و با ضرر و زيان مواجه شده و قطعه‌ساز هم از اين وضعيت پيش‌آمده ناراضي است، از سوي ديگر خودروسازان نتوانسته‌اند طرح‌هاي توسعه‌اي خود را نيز اجرا كنند لذا به اعتقاد من بهترين الگو كه در دنيا هم تجربه شده اين است كه خودروساز خودش قيمت خودرو را تعيين كند و اگر مورد قبول واقع نمي‌شود راهي كه در دهه 70 امتحان شد و قيمت‌گذاري در حاشيه بازار تعيين مي‌شد را مجددا اجرايي كنند چرا كه با اجراي آن تا 13 سال قيمت‌ها را ثابت نگه داشته بودند و به نظر ما هم بسيار موثر است.»  اين فعال حوزه خودرو با بيان اينكه عرضه خودرو در بورس هم مي‌تواند موثر باشد ادامه داد: «در صورتي كه نرخ‌گذاري خودرو در بورس كالا صورت گيرد، طبق قانون ديگر هيچ فرد يا ارگاني اجازه قيمت‌گذاري ندارد و اگر بتوانند با اين اقدام جلوي ضرر و زيان خودروسازان را بگيرند براي اين صنعت يك قدم رو به جلو محسوب مي‌شود.» نجفي‌منش با بيان اينكه اين طرح طي يك سال گذشته در مجلس مطرح بوده اما هنوز اجرا نشده است تصريح كرد: «آنچه تاكنون گفته شده اين است كه خودروهاي پر تيراژ «نو» در بورس كالا عرضه و كشف قيمت شود اما متاسفانه تاكنون اين طرح اجرا نشده و مخالفاني نيز دارد و حال در مورد خودروهاي دست دوم طرحي جديد ارايه داده‌اند. با وجود آنكه با اجراي اين طرح جلوي زيان خودروسازان گرفته مي‌شود اما برخي مي‌خواهند همچنان خودروسازان با زيان خودرو بفروشند و توليد خودروي داخلي با مشكل مواجه باشد و اين صنعت را به زمين بزنند.» 80 درصد مردم خودروهاي‌شان را از بازار آزاد تهيه مي‌كنند اين فعال حوزه خودرو در پاسخ به اين پرسش كه چه تضميني وجود دارد كه دلالان و واسطه‌ها براي خريد خودرو وارد بورس كالا نشوند و اين بازار را هم در دست نگيرند، ادامه داد: «در حال حاضر بيش از 80 درصد مردم خودروهاي‌شان را از بازار آزاد تهيه مي‌كنند و اگر نرخ‌گذاري در بورس كالا براساس عرضه و تقاضا و قيمت در بازار آزاد تعيين شود مشتري خودرو را از بورس كالا خريد مي‌كند و بساط قرعه‌كشي‌ها در خودروسازي‌ها برچيده مي‌شود.» نجفي‌منش با بيان اينكه براي 500 هزار خودرو چندين ميليون نفر ثبت مي‌كنند، تصريح كرد: «بيش از 90 درصد افرادي هم كه موفق به ثبت‌نام در خودروسازي‌ها براي خريد خودرو مي‌شوند اين خودروها را وارد بازار آزاد كرده و آن را مي‌فروشند و اغلب اين افراد پس از سه ماه در پيگيري‌هاي خدمات پس از فروش اعلام مي‌كنند كه خودروي‌شان را فروخته‌اند.» او ادامه داد: «اگر نرخ‌گذاري‌ها در بورس كالا انجام شود خودرو نيز مانند ساير كالاها كالايي معمولي شناخته مي‌شود و ديگر فاصله قيمت خودروسازي تا بازار آزاد از بين مي‌رود و از اين پس در بورس كالا شخص خريدار اعلام مي‌كند فلان خودرو را با چه مبلغي خريداري مي‌كند.» نجفي‌منش گفت: «مطمئنا اين طرح هم مخالفاني دارد اما هر طرحي در ابتداي امر با يكسري افراد موافق و مخالف روبرو است. ناگفته نماند در حال حاضر به اندازه‌اي وضعيت بازار خودرو به هم ريخته است كه به هر طريقي شده مي‌خواهند اين وضعيت بد را از بين ببرند.»

500 هزار خودرو  در پاركينگ‌ها دپو شده است
بخش ديگري از سخنان او به بررسي وضعيت خودروهاي دپوشده در بازار اختصاص داشت. او در اين خصوص ادامه داد: «در صورتي كه قيمت‌ها در بورس كالا واقعي شود و بساط قرعه‌كشي‌ها برچيده شود خودرو نيز مانند هر كالاي ديگري در بازار عرضه مي‌شود و اختلاف قيمت خودرو نيز از بين مي‌رود و اين نيازهاي كاذبي كه در ثبت‌نام‌ها مي‌بينيم هم ديگر نخواهد بود. همچنين اين طرح باعث خواهد شد 500 هزار خودرويي هم كه در پاركينگ‌ها خوابيده است وارد بازار شده و بازار متعادل شود.»