چگونه خانه‌تكاني سبز داشته باشيم؟
شينا انصاري
در روزهاي خانه‌تكاني هستيم و همه ساله در اين ايام مطابق يك سنت ديرينه، خانواده‌ها به ويژه خانم‌هاي خانه برنامه تميز كردن منزل را براي ورود به سال جديد دارند. يك سنت زيبا و نيك كه مي‌تواند با نگاه محيط زيستي ما زيباتر و دوست‌داشتني‌تر باشد.براي اينكه خانه‌تكاني‌هاي ما سازگارتر و همسوتر با محيط زيست باشه چند نكته را بايد به خاطر داشته باشيم: مراقب مصرف آب باشيم؛ ما در كشوري زندگي مي‌كنيم كه با مشكل كم آبي و كم‌بارشي مواجه هستيم. گفته مي‌شود در هفته‌هاي پاياني سال، مصرف آب در شهرهاي بزرگ افزايش 10 الي 20 درصدي دارد. از كارهاي غير محيط زيستي در اين روزها، شست‌و‌شوي فرش‌ها در منازل با «آب شرب» است. اجتناب از توليد پسماند، اولين اصل در مديريت پسماند است.يعني براي خريدهاي آخر سال برنامه داشته باشيم و آگاهانه و متناسب با نيازمان خريد كنيم. مورد ديگر در مديريت پسماند، تفكيك پسماندها در مبدا و توجه به جداسازي پسماندهاي خطرناك نظير باتري‌ها، داروهاي تاريخ گذشته، لامپ‌هاي فلورسنت شكسته و... است. بازاستفاده در دورريزهاي سالانه موضوع مهم ديگر است. در هنگام خانه‌تكاني اگر وسايلي داريم كه امكان تعمير، تغيير كاربرد و استفاده مجدد است آنها را تعمير و مجددا استفاده كنيم، با اين كار به كاهش توليد پسماند كمك كرده‌ايم. در بسياري از موارد تنها با يك تعمير يا بهينه‌سازي ساده مي‌توان بسياري از لوازمي كه داريم را دوباره به چرخه مصرف برگردانيم.استفاده مجدد از كالاها باعث كاهش ضايعات و آلودگي‌ها مي‌شود. توليد كالاهاي جديد نيازمند استفاده بيشتر از منابع طبيعي است كه بسياري از اين منابع قابل تجديد هم نيستند. به عنوان مثال، براي توليد مواد پلاستيكي به نفت نياز است يا توليد چوب منجر به از بين رفتن زيستگاه‌هاي حيات وحش، تخريب اكوسيستم‌ها و تهديد زندگي جوامع محلي مي‌شود. از شوينده‌ها در حد متعارف و منطقي استفاده كنيم. اول براي سلامتي خودمان و خانواده‌هاي‌مان اين موضوع را جدي بگيريم. مصرف بيش از اندازه شوينده‌هاي شيميايي به خصوص در فضاي بسته مي‌تواند باعث آسيب به ريه‌ها و حساسيت‌هاي پوستي و تنفسي شود. استفاده از شوينده‌ها همچنين مي‌تواند عوارض خطرناكي بر محيط زيست بگذارد. شوينده‌هاي شيميايي پس از مصرف به همراه پساب‌ها و فاضلاب‌ها به درياچه‌ها يا رودخانه‌ها تخليه شده و به دليل تجمع كف روي آب‌هاي سطحي و جلوگيري از عمل اكسيژن‌گيري آب، تعادل اكوسيستم‌هاي آبي را بر هم مي‌زند و موجب مرگ و مير جانداران آبزي مي‌شود. اين تميزكننده‌ها همچنين مي‌توانند با افزايش ورود «مواد شبه‌هورموني» به آب‌هاي زيرزميني باعث آلودگي آب‌هاي زيرزميني بشوند. مساله ديگر استفاده از شوينده‌هاي مصنوعي، «ميكروبيدها» يا ريزپلاستيك‌هايي است كه با ابعاد بسيار ريز حتي قادرند از غشاهاي تصفيه آب نيز بگذرند و ضمن آلودگي درياها و رودخانه‌ها، با ورود در بافت آبزيان نهايتا وارد زنجيره غذايي ما شوند. نكته مهم در مصرف شوينده‌ها، استفاده منطقي از شوينده‌ها، كاربرد شوينده‌هاي طبيعي و شوينده‌هاي سازگار با محيط زيست است. كاهش مصرف كيسه‌ها و ظروف يك‌بار مصرف پلاستيكي، گرچه نياز است كه در طول سال به اين موضوع مهم توجه شود، ولي در حين خانه‌تكاني و همين‌طور تعطيلات و سفرهاي نوروز توجه داشته باشيم كه مصرف حداقلي از كيسه‌هاي پلاستيكي و ظروف و كالاهاي پلاستيكي يك‌بارمصرف و جايگزين كردن محصولات پايدار مثل كيسه‌هاي پارچه‌اي، سبدهاي خريد، سفره‌هاي پارچه‌اي، ليوان و ظروف غيرپلاستيكي و... مي‌تواند در كاهش آلودگي محيط زيست و جلوگيري از تخريب مناطق و چشم‌اندازهاي طبيعي كشور بسيار موثر باشد. چه خوب است كه با آغاز سال جديد تصميم بگيريم با حس مسووليت‌پذيري بيشتر براي خانه بزرگ‌ترمان «زمين» و تغيير و اصلاح بسياري از رفتارهاي پرخطر و آسيب‌رسان به محيط‌زيست، شهروند سبزتري باشيم. براي شروع حركت در اين مسير كافي است هر يك از ما با قدم‌هايي كوچك ولي محكم و پيوسته از خانه‌هاي‌مان شروع كنيم. خانه‌تكاني سبز ما مي‌تواند نويدبخش روزهايي بهتر براي محيط زيست و طبيعت رنجور سرزمين‌مان باشد!