نماينده سابق ايران در اوپك در گفت‌وگو با «اعتماد» مطرح كرد
دو سناريو براي صادرات نفت ايران
ندا جعفري
روز گذشته و در ادامه تحريم‌هاي امريكا عليه روسيه، «جو بايدن» رييس‌جمهور امريكا دستور ممنوعيت واردات نفت و گاز روسيه را صادر كرد. گفته مي‌شود بريتانيا نيز قرار است واردات نفت روسيه را تا پايان سال 2022 تحريم كند و اتحاديه اروپا نيز مي‌خواهد واردات گاز روسيه را به مدت يك سال تا دو سوم كاهش دهد، از آن سو ديپلمات‌هاي امريكايي در تلاش براي يافتن منابع تامين انرژي در سراسر جهان هستند كه اختلال صادرات نفت و گاز روسيه به دليل تحريم‌ها يا جنگ را جبران كنند. در اين راستا ديدارهايي ميان هيات امريكايي با رييس‌جمهور ونزوئلا صورت گرفته كه نشان مي‌دهد امريكا، ونزوئلا را مهم‌ترين كشوري مي‌داند كه مي‌تواند جاي خالي روسيه در بازار را پر كند. البته كه به نظر نمي‌رسد ممنوعيت واردات نفت روسيه به امريكا، تاثيري بر اين كشور خواهد داشت، چراكه ميزان واردات نفت امريكا از اين كشور تا 700 هزار بشكه است كه در مقايسه با ميزان مصرف روزانه انرژي در اين كشور رقم بالايي به شمار نمي‌رود. محمدعلي خطيبي، نماينده سابق ايران در اوپك معتقد است رسيدن قيمت نفت به ارقام بالاتر دور از ذهن نيست. اما بازار نفت قابل پيش‌بيني نيست. خطيبي دو سناريو براي نفت ايران پس از تحريم نفت روسيه متصور است؛ يك تا 1.5 ميليون بشكه و محاسبه آن با قيمت روز و سناريوي دوم نيز صادرات 2 تا 2.5 ميليون بشكه نفت است كه بايد در 100 تا 120 دلار ضرب شود. البته كه به نظر مي‌رسد سناريوي دوم در صورت محقق شدن توافق پيرامون برجام باشد. در ادامه گفت‌وگو با خطيبي را مي‌خوانيد.
با توجه به اينكه امريكا نفت زيادي از روسيه وارد نمي‌كرد، آيا ممنوعيت واردات نفت روسيه از سوي امريكا مي‌تواند به عنوان اهرم فشاري براي روسيه محسوب شود؟
براساس آمارها ميزان نفتي كه روسيه به امريكا صادر مي‌كند در محدوده 600 تا 700 هزار بشكه نفت است و در اين شرايط امريكا سعي مي‌كند براي تضعيف روسيه تمامي اهرم‌هاي فشار را اعمال كند و با اين ممنوعيت در واردات نفت از اين كشور مي‌تواند به همين ميزان درآمدهاي روسيه را كاهش دهد.
در روزهاي اخير قيمت گاز و سوخت به بالاترين رقم خود در ماه‌هاي اخير رسيده است، با توجه به اينكه اتحاديه اروپا، امريكا را درخصوص تحريم انرژي روسيه همراهي نكرده، چقدر پيش‌بيني مي‌كنيد كه اين تحريم‌ها عليه بخش انرژي روسيه تداوم پيدا كند؟
امريكا پيش از ممنوعيت و تحريم واردات نفت از روسيه به سمت كشور ونزوئلا رفت و پس از اينكه رييس‌جمهور امريكا واردات نفت و گاز از روسيه را تحريم كرد بخشي از تحريم‌هاي نفتي ونزوئلا را برداشت تا اين كشور بتواند به امريكا نفت صادر كند. البته كه واشنگتن درصدد است تا 600 تا 700 هزار بشكه نفتي كه از روسيه وارد مي‌كرد، از ونزوئلا تامين كند، اما بايد به اين نكته توجه كرد كه مشتريان اروپايي بخش بزرگي از واردات انرژي خود را از روسيه دارند، به گونه‌اي كه در سال‌هاي گذشته 60درصد صادرات نفت روسيه به كشورهاي اروپايي بوده و در حال حاضر كشورهاي اروپايي هستند كه به دنبال جايگزين روسيه مي‌گردند و نمي‌توانند جايگزيني نيز پيدا كنند؛ روسيه حدود 8 ميليون بشكه نفت صادر مي‌كرد كه 60درصد اين ميزان حدود 5 ميليون بشكه نفت مي‌شود كه مسلما براي اروپا جايگزيني نخواهد بود و كشورهاي اروپايي درنهايت ناچار هستند تا نفت و گاز روسيه را وارد كنند.
آيا بهاي نفت پس از ممنوعيت واردات نفت روسيه از سوي امريكا به رقم‌هايي كه پيش‌تر پيش‌بيني شده (كه در محدوده 150 دلار است) خواهد رسيد؟
اين موضوع به تحريم‌هاي انرژي امريكا عليه روسيه وابسته است. اينكه تا چه ميزان جدي باشد و تا چه اندازه اعمال شود. به هر حال اين موضوع بي‌تاثير نيست و ممكن است بهاي نفت به 150 دلار نيز برسد. اما در كل در اين شرايط پيش‌بيني بازار نفت بسيار دشوار است به دليل اينكه تحولات بسيار سريع است و نمي‌توان به درستي تحليل كرد.
به نظر مي‌رسد امريكا تحركاتي را براي افزايش عرضه نفت ونزوئلا به بازار آغاز كرده؛ تا چه ميزان مي‌توان اميدوار بود كه اين كشور بتواند جاي خالي روسيه را براي امريكا پر كند؟
ونزوئلا در صورتي كه بتواند يك بازسازي فوري در توليد خود داشته باشد حداكثر مي‌تواند 700 تا 800 هزار بشكه نفت افزايش توليد داشته باشد و بعيد است بيشتر از اين ميزان بتواند توليد خود را افزايش دهد.
آيا ايران در اين شرايط مي‌تواند به بازگشت به بازارهاي نفتي اميدوار باشد و اين بازگشت چقدر زمان مي‌برد؟
ايران هم در اين شرايط نهايتا مي‌تواند بين يك تا 1.5 بشكه نفت افزايش در ظرفيت توليد داشته باشد، البته اين افزايش توليد نيز نيازمند زمان است و مسلما از فردا نمي‌توان حجم توليد را اين مقدار افزايش داد و اين قضيه نيازمند زيرساخت‌هايي است تا بتوان به ظرفيت قبلي مجددا دست پيدا كرد. البته با اين افزايش توليد هم مقدار صادرات رشد مي‌كند و هم قيمت بيشتر مي‌شود كه مسلما درآمدهاي بيشتري نصيب ايران مي‌شود و در كل اين قضيه را در دو سناريو مي‌توان ارزيابي كرد كه يك سناريو صادرات يك تا 1.2 ميليون بشكه نفت و محاسبه آن با قيمت روز است و سناريوي دوم نيز صادرات 2 تا 2.5 ميليون بشكه نفت است كه بايد در 100 تا 120 دلار ضرب شود.
در سال 2016 روسيه با فرض اينكه سرمايه‌گذاري 23 ميليارد دلاري در صنعت انرژي ايران خواهد داشت عملا فرصت حضور شل و BP «بريتيش پتروليوم» در ايران را گرفت، آيا اين امر نيز بخشي از برنامه وابستگي انرژي ايران به خودش بود؟
بنده از سياست‌هاي آن زمان اطلاعي ندارم و افرادي كه در آن زمان درگير اين قضيه بودند بهتر مي‌دانند و مي‌توانند در اين مورد اظهارنظر كنند.