بوريس جانسون براي تشويق ابوظبي و رياض
به توليد بيشتر نفت به منطقه سفر كرد
نفت به جاي حقوق بشر
شهاب شهسواري
نخست‌وزير بريتانيا بعد از سفر به امارات متحده عربي، روز گذشته وارد عربستان سعودي شد. سفر بوريس جانسون، نخست‌وزير بريتانيا كمتر از يك هفته بعد از اعدام دسته‌جمعي ۸۱ نفر توسط پادشاهي سعودي با انتقادهاي گسترده‌اي مواجه شده است، با اين حال او گفته است كه بايد اهميت روابط با اين نقطه جهان را در نظر گرفت. هدف از سفر جانسون، به دو كشور توليدكننده نفت جنوب خليج فارس، تلاش براي جلب كمك‌هاي اين دو كشور به افزايش توليد نفت خام است تا كمبود ايجاد شده در بازار بعد از تهاجم نظامي روسيه به اوكراين جبران شود. دولت بريتانيا هفته گذشته اعلام كرد كه واردات نفت خام از روسيه را تا پايان سال جاري ميلادي كاملا متوقف خواهد كرد. با اين حال اين سفر به شدت از سوي مخالفان دولت جانسون مورد انتقاد قرار گرفته است. كر استارمر، رهبر حزب اپوزيسيون كارگر بريتانيا گفته است: «كاسه به دست از يك ديكتاتور به ديكتاتور ديگر مراجعه كردن، راهبرد انرژي نيست» و جانسون را به متكدي تشبيه كرده كه دنبال گرفتن كمك است، در حالي كه از سال‌هاي گذشته مي‌توانست يك راهبردي انرژي متوازن و متعادل براي كشور ايجاد كند. اد ميلبيلند، وزير انرژي در سايه نيز اين سفر را «نشانه‌اي از آسيب‌پذيري... [بريتانيا] و فقدان امنيت انرژي يك كشور» توصيف كرده است.
بي‌توجهي شرم‌آور به حقوق بشر
همزماني سفر بوريس جانسون به عربستان با اعدام ده‌ها شهروند سعودي و خارجي در عربستان، با انتقادهاي گسترده‌اي مواجه شده است. بسياري از دولت‌هاي غربي از جمله دولت بريتانيا تا چند روز بعد از انتشار خبر ده‌ها نفر در عربستان، واكنشي به اين خبر نشان ندادند. حتي زماني كه صداي واكنش از اين كشورها بلند شد، هيچ يك از اين دولت‌ها آمادگي محكوم كردن اين اقدام را نداشتند. آماندا ميلينگ، وزير بدون وزارتخانه دولت بريتانيا، تنها مقام بلندپايه دولت بريتانيا بود كه به اين اقدام عربستان سعودي در اعدام همزمان ۸۱ نفر واكنش نشان داده و در واكنشي خنثي و ضعيف گفت: «اين اقدام ما را بهت‌زده كرد.» اعدام ۸۱ نفر از جمله چند شهروند خارجي و ده‌ها شهروند شيعه مذهب عربستان به كارنامه سياه رياض در نقض حقوق بشر اضافه شده است كه طي سال‌هاي گذشته با تجاوز نظامي به يمن و مثله كردن يك روزنامه‌نگار عرب ساكن امريكا درون كنسولگري عربستان در استانبول در بدترين وضعيت خود قرار دارد. خديجه چنگيز، نامزد جمال خاشقجي، روزنامه‌نگار فقيد مقيم امريكا كه توسط پادشاهي سعودي در كنسولگري عربستان سعودي در استانبول مثله شد، به شبكه خبري دولتي بي‌بي‌سي مي‌گويد كه جانسون مگر اينكه حقيقت و عدالت در مورد جمال خاشقجي اجرا نشود، نبايد با بن‌سلمان معامله كند. در برابر بوريس جانسون در مسير سفر به عربستان سعودي با اشاره به اعلام سرمايه‌گذاري يك ميليارد دلاري عربستان سعودي در سوخت سبز براي هوانوردي در بريتانيا گفت: «اينها چيزهايي است كه ما مي‌خواهيم تشويق كنيم.» او با عباراتي مبهم اضافه كرد: «اما معنايش اين نيست كه ما به اصول‌مان پايبند نباشيم و آن مسائلي را كه به آن اهميت مي‌دهيم را هم مطرح نكنيم.» كريسپين بلانت، نماينده هم حزبي بوريس جانسون در پارلمان بريتانيا گفته است كه اعدام‌هاي اخير عربستان سعودي «مشكلات مبرمي» براي جانسون در همكاري با عربستان براي افزايش توليد نفت خام ايجاد مي‌كند. جانسون در پاسخ به پرسشي درباره انتقاد از پيشينه حقوق بشري عربستان سعودي گفت: «من همه آن مسائل را بارها و بارها در گذشته مطرح كرده‌ام... و امروز بار ديگر همه آنها را مطرح خواهم كرد.» وي افزود: «اما ما روابط ديرينه و طولاني با اين بخش از جهان داريم و بايد رابطه بسيار مهمي را كه داريم و نه فقط در مورد هيدروكربن‌ها، درك كنيم.» خديجه چنگيز، نامزد روزنامه‌نگار ترور شده عربستاني مي‌گويد كه استدلال جانسون براي ديدار با محمد بن سلمان «استدلالي مخدوش» است. خانم چنگيز به بي‌بي‌سي مي‌گويد: جانسون نبايد «از آغوش يك خودكامه به آغوش ديگري رود.» وي اضافه كرد: «جانسون بايد حقيقت و عدالت را براي قتل فجيع جمال و همه نقض‌هاي ديگر حقوق بشر مطالبه كند. نبايد جوري رفتار كند كه انگار هيچ اتفاقي نيفتاده است. اين كار شرم‌آور است.» روزنامه راي‌اليوم، روز گذشته با انتشار يادداشتي در خصوص اين سفر و فرصت‌هاي فراروي بن‌سلمان كه مدتي است به دليل قتل خاشقجي در انزوا به سر مي‌برد، نوشت: تضاد آشكار بريتانيا در اولويت دادن به منافع خود در برابر حقوق بشر، در اظهارات «جرمي كوربين» نماينده سابق بريتانيا، رهبر سابق حزب كارگر، نمايان است كه در حساب توييتر خود نوشت: «رژيم سعودي بزرگ‌ترين اعدام دسته جمعي را در حال حاضر انجام داده است. آن وقت بوريس جانسون در حال برنامه‌ريزي براي سفر به عربستان سعودي براي انعقاد قرارداد نفتي است. نخست وزير بايد سفر خود را لغو كند و به قرارداد تسليحاتي بريتانيا با دولتي كه جان بسياري را در خانه و يمن گرفته است، پايان دهد.» كر استارمر، رهبر حزب اپوزيسيون بريتانيا مي‌گويد كه كارنامه حقوق بشري عربستان سعودي يك «عامل جدي نگراني» محسوب مي‌شود و اين حزب در صورت در اختيار گرفتن قدرت اجازه صادرات تسليحات به عربستان سعودي براي استفاده در جنگ يمن نخواهد داد. استارمر همچنين تاكيد كرد كه در مورد اقدام سال گذشته يك كنسرسيوم سعودي براي خريد باشگاه نيوكاسل يونايتد «سوال‌هاي جدي» وجود دارد.
سرمايه‌هاي عربي
براي راهبرد انرژي جانسون
لرد جري گريمستون، ماه‌هاست كه با سعودي‌ها براي سرمايه‌گذاري‌هاي جديد در بخش انرژي‌هاي پاك بريتانيا مذاكره مي‌كند. به نوشته فايننشيال تايمز، انرژي‌هاي پاك ستون اصلي نقشه جانسون براي كاهش وابستگي بريتانيا به مصرف گاز طبيعي و نفت خام وارداتي از خارج است. سال گذشته امارات متحده عربي وعده داد ۱۰ ميليارد دلار در بخش انرژي‌هاي پاك، فناوري و زيرساخت بريتانيا سرمايه‌گذاري كند. گريمستون اميدوار است كه پادشاهي سعودي هم رقم مشابهي را در حوزه انرژي‌هاي پاك بريتانيا سرمايه‌گذاري كند. به نوشته فايننشيال تايمز، يك منبع آگاه در دولت بريتانيا تاكيد كرد كه ميزان سرمايه‌گذاري كه انتظار مي‌رود عربستان سعودي انجام دهد «رقم بزرگي» است. دفتر نخست‌وزير بريتانيا در واكنش به سوال فايننشيال تايمز گفته است كه در اين سفر در خصوص «توسعه ظرفيت‌هاي انرژي‌هاي تجديدپذير» گفت‌وگو مي‌شود.
اوپك يا اوپك پلاس؟
بوريس جانسون اميدوار است در اين سفر بتواند تا اندازه‌اي ميان روسيه و عربستان سعودي شكاف ايجاد كند. رياض در مجموعه اوپك پلاس، در مورد ميزان توليد نفت خام هماهنگ است و دو توليدكننده بزرگ نفت خام با همراهي اوپك توافق كرده‌اند كه ميزان توليد نفت خام را در سطح مشخصي حفظ كنند. اما دولت‌هاي اروپايي كه در پي آغاز تجاوز نظامي روسيه به اوكراين در پي اين هستند كه وابستگي خود را به نفت خام و گاز صادراتي روسيه كه بخش عمده نيازهاي انرژي آنها را تامين مي‌كند، كاهش دهند. سفر جانسون به عربستان سعودي با اين هدف بود كه عربستان را راضي كند تا بدون توجه به توافقي كه در قالب اوپك پلاس با روسيه دارد، ميزان توليد نفت خام خود را افزايش دهد.