آيا بازار ارز در سال جديد به ثبات مي‌رسد؟
استارت افزايشي دلار در 1401
ندا جعفري
روز گذشته و در سومين روز از پايان تعطيلات نوروزي، بازار ارز با آرايش صعودي قيمت‌ها آغاز شد و فضاي افزايشي را نيز حفظ كرد. به گونه‌اي كه قيمت دلار تا 300 تومان در يك روز افزايش پيدا كرد و به 27هزار و 500 تومان (ساعت 17 ديروز) رسيد. بازار ارز در سال 1400 و با ادامه مذاكرات وين شاهد افت و خيزهاي فراواني بود. قيمت دلار كه در فصل بهار در كانال 24 هزار تومان بود در فصل پاييز با شدت گرفتن بدبيني‌ها به نتايج مذاكرات برجام توانست كانال 30 هزار تومان را هم فتح كند و حتي تا پشت كانال 31 هزار تومان هم پيشروي كرد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه ميانگين نرخ دلار در ارديبهشت ماه سال گذشته با 22 هزار و 755 تومان به عنوان كمترين ميانگين 12 ماه ثبت شده است. اما در ماه آذر به دليل ناكامي در مذاكرات وين ميانگين قيمت دلار تا نزديك كانال 30 هزار تومان حركت كرد و قيمت 29 هزار و 828 تومان را به خود اختصاص داد. پس از آن قيمت‌ها اندكي فروكش كرد و حتي به كانال 25هزار توماني نيز وارد شد. اما حالا و در نخستين روزهاي كاري سال 1401 و همزمان با اخبار ضد و نقيض از مذاكرات وين، نرخ دلار بار ديگر به كانال 27هزار توماني وارد شده است. فعالان بازار مي‌گويند اگر قيمت دلار در همين سطح تثبيت شود و اتفاق تازه‌اي رخ ندهد؛ احتمال ورود نرخ دلار به كانال 28 هزار توماني نيز وجود دارد. يكي از موضوعاتي كه اين روزها بر بازار دلار سايه انداخته ادامه يا توقف مذاكرات برجامي است، دور هشتم مذاكرات رفع تحريم‌ها كه از ششم دي‌ماه سال گذشته آغاز شد، ۲۰ اسفند ۱۴۰۰ به پيشنهاد مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا وارد يك دوره تنفس شد و مذاكره‌كنندگان براي مشورت‌هاي سياسي به پايتخت‌هاي خود بازگشتند و در حالي كه در اين دور از مذاكرات اخبار مثبتي به گوش مي‌رسيد و توافق هسته‌اي در دسترس و قريب‌الوقوع به نظر مي‌رسيد اما حسين اميرعبداللهيان، وزير امور خارجه روز دوشنبه 15 فروردين ماه در حساب كاربري خود در توييتر نوشت: اگر مكثي در روند مذاكرات وين ديده مي‌شود، به دليل زياده‌خواهي طرف امريكايي است و وزارت امور خارجه در جهت كسب عالي منافع ملت و رعايت خطوط قرمزها با قدرت و منطق عمل مي‌كند و هرگز زير بار زياده‌خواهي امريكا نخواهيم رفت و در صورتي كه كاخ سفيد واقع‌بينانه رفتار كند، توافق دست يافتني است. همچنين «ند پرايس»، سخنگوي وزارت خارجه امريكا عصر دوشنبه در حالي كه تا پيش از اين از رو به پايان بودن زمان براي بازگشت متقابل به تعهدات برجامي سخن مي‌گفت، اين‌بار اعلام كرد توپ مذاكرات وين در زمين واشنگتن است و هنوز معتقديم زمان براي حل اختلافات باقيمانده ما وجود دارد. حال در سال جديد معامله‌گران بازار ارز با توجه به سيگنال‌هايي كه از فضاي سياسي مي‌رسد بر اين باورند كه ادامه مذاكرات و احتمال رسيدن به توافق هسته‌اي دور از انتظار است.
تاثير خروج از مذاكرات بر نرخ دلار چه خواهد بود؟
مرتضي عزتي، اقتصاددان و عضو هيات علمي دانشگاه تربيت مدرس در مورد روند پيش روي نرخ دلار در صورت توقف مذاكرات احياي برجام به «اعتماد» گفت: قيمت دلار در حال حاضر به شدت بالا رفته است و با وجود ميزان صادرات (غيرنفتي) 40 تا 50 ميليارد دلار در سال به نظر مي‌رسد قيمت دلار نبايد چنين رشدي مي‌كرد و نرخ آن در حال حاضر بالاتر از نرخ واقعي است . بنده معتقدم در صورتي كه بتوانيم ميزان صادرات را در همين محدوده 50 ميليارد دلاري نگه داريم قيمت دلار حتي اگر برجام هم نهايي نشود نبايد چندان تغييري در بازار داشته باشد.عزتي در ادامه گفت: در صورتي كه رسما از سوي دولت اعلام شود كه توافقي صورت نخواهد گرفت ممكن است شاهد افزايش نرخ دلار در بازار باشيم. اما اين افزايش موقتي خواهد بود و اگر فشار خاصي روي بازار نباشد و همچنان نرخ دلار در بازار تعيين شود به نظر نمي‌رسد كه خروج از برجام اثر چنداني روي نرخ‌ها داشته باشد اما در كوتاه‌مدت و موقت تاثيرگذار خواهد بود.اين عضو هيات علمي دانشگاه تربيت مدرس در پاسخ به اين پرسش كه چرا با وجود انتشار اخبار مثبت از برجام در سال گذشته باز هم نرخ دلار در دامنه 25000 تومان باقي ماند و انتظارها براي كاهش بيشتر نرخ دلار در بازار محقق نشد؟ تصريح كرد: به نظر مي‌رسيد با نهايي شدن برجام تقاضا در بازار ارز به شدت افت كند و ممكن بود عوامل حاشيه‌اي مانند افزايش درآمدهاي ارزي كشور موجب شود تا تقاضاي خريد دلار كم شود و به دليل اين انتظارها اميد مي‌رفت تا نرخ ارز افت كند اما دولت پس از مدتي رسما اعلام كرد كه دلار را روي نرخ 23000 تومان حفظ خواهد كرد كه اين خبر از سوي دولت به نوعي جلوي كاهش نرخ دلار را گرفت.عزتي خاطرنشان كرد: به نظر مي‌رسد اگر به مذاكرات برجام برنگرديم يا امريكا تمايلي به ادامه مذاكرات نداشته باشد، ثبات نرخ دلار در محدوده 25000 تومان منطقي باشد.
آيا نرخ كنوني دلار واقعي است؟
اين اقتصاددان در پاسخ به اين پرسش كه آيا قيمت واقعي دلار همين نرخي است كه تصميم‌گيران اقتصادي اعلام مي‌كنند يا خير، افزود: با توجه به اينكه عمده‌ترين عرضه‌كننده دلار در ايران دولت است پس مجموعه دولتمردان در نرخ‌گذاري دلار نقش قابل توجهي دارند و در صورتي كه بخواهد نرخ دلار را پايين بياورد مي‌تواند تا حدودي موفق عمل كند اما اگر دولت بخواهد قيمت دلار افزايش پيدا كند قطعا به سرعت نرخ دلار از آنچه دولت مي‌خواهد تبعيت خواهد كرد و فوري در بازار قيمت‌ها به صورت دستوري تغيير مي‌كند و بايد گفت افزايش نرخ‌ها در ايران به شدت تحت تاثير تمايل قيمت‌گذاري‌ها از سوي دولت و بانك مركزي است.اين كارشناس اقتصادي خاطرنشان كرد: البته استثنا هم وجود دارد مانند شرايط اخير در بازار دلار كه نشان داد هر چند دولت چندان تمايلي به افزايش نرخ‌ها در بازار نداشت اما فشار بازار باعث رشد نرخ‌ها شد.عزتي در پاسخ به اين پرسش كه اگر در شرايط فعلي فردي قصد سرمايه‌گذاري دلاري داشته باشد آيا مي‌توان اين پيشنهاد را به او داد يا خير، تصريح كرد: خير، چنين پيشنهادي نمي‌كنم اما به نظر مي‌رسد در وضعيت فعلي در صورتي هم كه دولت ايران به ميز مذاكره برنگردد به قدري كشور درآمد ارزي دارد كه بتواند قيمت دلار را حول و حوش 25000 تومان نگه دارد و وارد شدن به بازار ارز به عنوان سرمايه‌گذاري به صورت كلي براي مردم عادي تنها زيان به دنبال دارد اما حرفه اي‌هاي بازار ارز در هر زماني مي‌توانند وارد اين حوزه شوند، چراكه آنها در قيمت‌هاي پايين خريد مي‌كنند و در نرخ‌هاي بالا دلار خود را مي‌فروشند بنابراين حرفه‌اي‌هاي اين بازار همواره در اين بازار حضور دارند اما تجربه نشان داده غيرحرفه‌اي‌ها در اين بازار زيان‌هاي زيادي مي‌كنند.