پاكستان تقاص تروريست‌ها را از غيرنظاميان افغان گرفت
آغاز دردسرآفريني طالبان
براي همسايگان
سارا معصومي
آيا ماه عسل سياسي پاكستان با طالبان در افغانستان به پايان رسيده است؟ حملات توپخانه‌اي ارتش پاكستان به نقاطي در خاك افغانستان كه بامداد شنبه 27 فروردين ماه انجام شد، نشان از پاسخ مثبت به اين پرسش دارد. حملاتي كه در ميانه تغيير و تحولات سياسي در اسلام‌آباد به دستور ارتش اين كشور انجام شد و رابطه پاكستان با طالبان كه اختيار ارگ رياست‌جمهوري را در دست دارند، وارد يك فاز جديد و متفاوت كرد.
منابع محلي در ولايت «كنر» مي‌گويند كه در نتيجه يكي از اين حملات بيش از 40 غيرنظامي كشته و زخمي شده‌اند. بر اساس گزارش منابع محلي در شهرستان «سركانو» كنر و «تورخم» در ننگرهار و ولايت خوست نيز حملات مشابهي صورت گرفته است. به گزارش تسنيم، مستغفر گربز، سخنگوي فرماندهي پليس طالبان در خوست با تاييد حمله مي‌گويد كه روستاهاي «مندته»، «امير سپر»، «پخي ميلي» و «شكوني» بمباران شده است. ملك جمشيد از بزرگان قومي در منطقه وزيرستان نيز به روزنامه «هشت صبح» گفت كه در اين حملات هوايي 30 نفر از جمله زنان و كودكان كشته شدند. برخي منابع افغان ادعا مي‌كنند كه در جريان حملات متعدد و متفاوت پاكستان به خاك افغانستان قريب به 40 غيرنظامي جان خود را از دست داده‌اند.
به گزارش طلوع نيوز، رسول جان از شاهدان عيني اين حملات مي‌گويد: «در يك خانه 4 نفر، در يك خانه 9 نفر و در خانه ديگر 27 نفر شهيد و بيشتر از 20 تن ديگر زخمي شده‌اند.» پير جنت، از مجروحان اين حملات به طلوع‌نيوز گفت: «ساعت سه نيمه شب بود كه بمباران شروع شد، خانه‌ها ويران شد، زنان و دختران، 40 تن شهيد و 15 تا 20 تن ديگر زخمي شدند.»
رنگين خان از ديگر مجروحان اين حمله نيز مي‌گويد: ««سه طياره آمد و دوره كردند، اولين هدف خانه ما را قرار دادند.»
هشدار شديد اللحن ذبيح‌الله مجاهد:
صبر ما را امتحان نكنيد
ساعاتي پس از اين حمله در جنوب افغانستان، موضع‌گيري مقام‌هاي طالبان با سخنان «ذبيح‌الله مجاهد» سخنگوي اين گروه آغاز شد. مجاهد با محكوم كردن حملات هوايي ارتش پاكستان به ولايت خوست و كنر با اشاره به اينكه اين حملات عليه «مهاجران» انجام شده، گفت: «از پاكستان مي‌خواهيم تا حوصله افغان‌ها را در چنين مسائلي نيازمايد و ديگر چنين اشتباهي را تكرار نكند كه پيامد بدي خواهد داشت. پاكستان بايد بفهمد كه اگر جنگ آغاز شود به نفع هيچ كس نيست و باعث بي‌ثباتي در منطقه خواهد شد. افغان‌ها در دفاع از كشورشان امتحان داده‌اند و نبايد افغان‌ها را مجبور به واكنش كرد.» اين واكنش از سوي «ذبيح‌الله مجاهد» در حالي صورت گرفت كه او چندي قبل در اظهاراتي دولت پاكستان را غيراسلامي خوانده بود.
اين حملات هوايي تنها تنش جديد ميان پاكستان و افغانستان در چند روز اخير نبود و روز گذشته (يكشنبه) نيز يك منبع محلي در «نيمروز» اعلام كرد كه در نتيجه تيراندازي نظاميان پاكستاني به خودروي شهروندان افغان در مناطق «چاغي» و «نوكندي» اين ولايت دست‌كم يك نفر كشته شده است. به گفته اين منبع، نظاميان پاكستاني پس از تيراندازي حدود 300 خودروي شهروندان افغانستان را نيز متوقف كردند و سپس باتري‌هاي خودروها را شكسته و داخل باك‌هاي بنزين خاك ريخته‌اند. به گزارش اين منبع در پي اين اقدام نظاميان پاكستاني، در مناطق «چاغي»، «دلبنده» و «نوكندي» تظاهرات شده و نظاميان پاكستاني دوباره به معترضان شليك كردند كه در نتيجه آن 8 نفر ديگر زخمي شدند. در تحولي مرتبط اما جداگانه خالق‌يار احمدزي، رييس اطلاعات و فرهنگ طالبان در ولايت «پكتيا» نيز اعلام كرد كه نيروهاي پاكستاني و طالبان در شهرستان «دند پتان» با يكديگر درگير شدند. اين مقام محلي طالبان به «هشت صبح» گفت: درگيري در حالي رخ داد كه نيروهاي طالبان مشغول گشت‌زني هدف شليك نيروهاي مرزي پاكستان قرار گرفتند. منابع محلي نيز با تاييد درگيري مي‌گويند كه نيروهاي پاكستاني حوالي ساعت 2:00 بامداد يكشنبه در شهرستان «دند پتان» به طالبان حمله كردند و در اين درگيري دو طرف از سلاح‌هاي سبك و سنگين استفاده شده است.
پس از هشدارهاي وزير خارجه طالبان، «منصور احمدخان» سفير پاكستان در كابل هم توسط وزارت خارجه حكومت خودخوانده طالبان احضار شد. بر اساس بيانيه منتشر شده توسط طالبان، در اين ديدار «ملا شيرين آخوند» معاون وزير دفاع اين گروه نيز حضور داشت و مقامات طالبان با محكوم كردن حملات اخير ارتش پاكستان به خاك اين كشور خواستار پايان يافتن آن شدند. بر اساس اين بيانيه، متقي در اين ديدار تاكيد كرد كه چنين حوادثي روابط افغانستان و پاكستان را تيره و وضعيت دو كشور را بدتر خواهد كرد.
«عنايت‌الله خوارزمي»، سخنگوي وزارت دفاع طالبان نيز در واكنش به اين حملات نظامي پاكستان گفت: «هيچ كشوري نه افغان‌ها را بيازمايد و نه افغان‌ها را مجبور به مقابله به مثل كند. افغان‌ها در طول تاريخ ثابت كرده‌اند كه در برابر هيچ متجاوزگر بي‌جواب نمي‌مانند. حملات پاكستان بر بخش‌هايي از كشور يك عمل غيرانساني و ظالمانه و نقض آشكار قوانين بين‌المللي و اصول ديپلماتيك و حق همسايگي بود.» خوارزمي با محكوم كردن اين حملات تاكيد كرد كه افغانستان بارها به كشورهاي منطقه و همسايه خود اعلام كرده مشكلات تنها از راه‌هاي ديپلماتيك حل مي‌شود.
حامد كرزي، رييس‌جمهور پيشين افغانستان نيز حمله نظاميان پاكستاني به ولايت‌هاي كنر و خوست را محكوم كرده و آن را خلاف اصول بين‌المللي، نقض حاكميت ملي افغانستان و جنايت بشري دانست.
به گزارش طلوع نيوز، روز گذشته شمار زيادي از مردم ولايت خوست در واكنش به حملات اخير نظاميان پاكستاني بر بخش‌هاي اين ولايت، دست به اعتراض زدند و شعار «مرگ بر پاكستان» سر دادند.
معترضان خشمگين در ولسوالي غني‌خيل ننگرهار نيز صبح يكشنبه با سر دادن شعارهاي ضد پاكستان، خواهان جلوگيري از تكرار حمله‌هاي پاكستان بر خاك افغانستان شدند. يك معترض در اين باره به طلوع نيوز گفت: «پاكستان بر خاك ما در خوست تجاوز كرده است، زنان و اطفال ما را شهيد ساخته است، ما انتقام مي‌گيريم و پاكستان را قبول نداريم.»
پاكستان: در برابر حملات تروريست‌ها
سكوت نمي‌كنيم
وزارت خارجه پاكستان در واكنش به احضار سفير اين كشور در كابل در رابطه با حملات هوايي پاكستان به خاك افغانستان، طي بيانيه‌اي مدعي شد كه در اين حمله تروريست‌هايي هدف قرار گرفتند كه عليه پاكستان فعاليت مي‌كردند. وزارت خارجه پاكستان در اين بيانيه با شكستن سكوتش درباره احضار سفير اين كشور در كابل توسط طالبان و حمله هوايي به ولايت خوست و كنر اعلام كرد: «اسلام‌آباد در ماه‌هاي اخير بارها از هيات حاكمه افغانستان خواسته بود امنيت منطقه مرزي بين دو كشور را تامين كند. بر اساس اين بيانيه، پاكستان و افغانستان در چند ماه گذشته از طريق كانال‌هايي براي هماهنگي موثر و امنيت در امتداد مرز مشترك دو كشور با يكديگر در تعامل بودند، اما «متاسفانه عناصر گروه‌هاي تروريستي در منطقه مرزي از جمله «تحريك طالبان پاكستان» به حملات خود به پاسگاه‌هاي امنيتي مرزي ادامه داده‌اند. اسلام‌آباد به استقلال، حاكميت و تماميت ارضي افغانستان احترام مي‌گذارد و به همكاري نزديك با «دولت افغانستان براي تقويت روابط دوجانبه در همه زمينه‌ها ادامه خواهد داد.» وزارت خارجه گزارش‌ها درباره تلفات غيرنظاميان در اين حملات را نيز «بررسي» خواهد كرد.»
به گزارش فارس، روز گذشته عاصم افتخار، سخنگوي وزارت امور خارجه پاكستان در پاسخ به پرسش‌هاي رسانه‌ها در مورد حوادث اخير در مرز اين كشور و افغانستان با تكرار مواضع گفته شده در بيانيه وزارت خارجه اين كشور گفت: تروريست‌ها از خاك افغانستان بدون هيچ مجازاتي براي فعاليت در داخل پاكستان استفاده مي‌كنند. اين اقدامات به تلاش‌هاي ما براي حفظ صلح و ثبات در امتداد مرز پاكستان و افغانستان آسيب مي‌زند. همچنين وزارت خارجه پاكستان در بيانيه‌اي اعلام كرد كه «احمد شكيب» كاردار سفارت طالبان در اسلام‌آباد را در رابطه با «حمله برون مرزي» احضار كرده است. وزارت خارجه پاكستان در ادامه بيانيه اعلام كرد كه حمله اخير به نظاميان اين كشور در وزيرستان شمالي كه به كشته شدن 7 نفر منجر شد توسط «تحريك طالبان پاكستان» و از خاك افغانستان صورت گرفته است. بيانيه مي‌افزايد كه وزارت خارجه پاكستان خواستار برخورد قاطع طالبان با عاملان اين حمله شده و از احمد شكيب خواسته تا از كابل بخواهد تا تماس‌هاي دوجانبه را براي جلوگيري از چنين حوادثي افزايش بدهد.
افزايش تنش طالبان با همسايگان
در حالي كه روابط پاكستان با طالبان از زمان تصاحب ارگ رياست‌جمهوري در كابل توسط اين گروه و در دوره نخست‌وزيري عمران خان در پاكستان آرام‌تر از رابطه افغانستان جديد با ساير همسايگان بوده اما به نظر مي‌رسد كه رشد فعاليت‌هاي تروريستي تحريك طالبان پاكستان و ساير گروه‌هاي تروريستي مخالف اسلام‌آباد در خاك افغانستان اندك اندك به عاملي براي تنش در رابطه دو همسايه تبديل شده است. يك ديپلمات ايراني در اين باره به «اعتماد» مي‌گويد: اقدام نظامي ارتش پاكستان در جنوب افغانستان مانند يك شوك در روابط دو جانبه است. از سوي ديگر پاكستان بيم اين را دارد كه با جا افتادن امارت اسلامي در افغانستان، تحريم طالبان پاكستان تمركز خود را بر تكرار اين الگو در پاكستان بگذارد. مساله‌اي كه خط قرمز واحد دولت مركزي و ارتش در پاكستان و ساير بازيگران منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي به شمول ايالات متحده است.
به گزارش الجزيره، حملات پاكستان به افغانستان در حالي صورت گرفت كه ارتش پاكستان روز پنجشنبه اعلام كرد كه از ابتداي ماه ژانويه قريب به 100 سرباز پاكستاني در نتيجه تنش‌هاي مرزي با گروه‌هاي تروريستي مستقر در افغانستان جان خود را از دست داده‌اند. شهباز شريف، نخست‌وزير تازه نفس پاكستان در واكنش به حملات تحريك طالبان پاكستان عليه نيروهاي نظامي پاكستاني تاكيد كرد كه اسلام‌آباد به مبارزه با تروريسم ادامه خواهد داد.
طلوع نيوز در گزارشي با اشاره به نگراني‌ها از تاثير اين قبيل تنش‌ها بر روابط كابل و اسلام‌آباد به نقل از فيض محمد خلاند، استاد دانشگاه نوشت: «در اين اواخر تنش‌هاي برخي كشورها در روابط با طالبان نگراني‌هاي را درباره ثبات و روابط ميان اين كشورها به بار آورده به ويژه پاكستان از نگاه تاريخي با افغانستان همان سياست خصمانه خود را تكرار مي‌كند.»
عبدالحبيب فني، كارشناس مسائل سياسي نيز مي‌گويد: «در اوضاع كنوني حكومت امارت اسلامي بايد تلاش كند تا اين جنجال‌ها را از راه ديپلماتيك و گفت‌وگو حل كند.»
به گزارش «اعتماد»، آبان ماه سال گذشته بود كه وزير اطلاعات پاكستان در يك پيام توييتري اعلام كرد دولت اين كشور با وساطت سراج حقاني، سرپرست وزارت داخله طالبان با گروه طالبان پاكستاني به يك آتش بس كامل يك ماهه دست يافته‌اند. سراج‌الدين حقاني، وزير داخله طالبان و فرمانده شبكه حقاني است كه مركز قدرتش در مناطق قبايلي شرقي افغانستان و پاكستان است و در «بالاترين سطح تحت تعقيب» پليس فدرال امريكا قرار دارد. البته اين آتش‌بس دوام چنداني نداشت و در دي ماه، اسلام‌آباد پايان آتش‌بس با طالبان پاكستان را اعلام كرد. طالبان پاكستان از سال 2007 كه با ادغام 13 گروه تاسيس شد، حملاتي را عليه غيرنظاميان و سربازان در پاكستان انجام مي‌دهد. در عمليات نظامي پاكستان عليه اين گروه از سال 2014 تاكنون بيش از 5 هزار تروريست كشته شده و بالغ بر 700 سرباز نيز جان خود را از دست داده‌اند.
طالبان زبان ديپلماسي را بلد نيست
روزنامه هشت صبح نيز در گزارشي درباره دلايل افزايش تنش ميان پاكستان و افغانستان مي‌نويسد: پاكستان فكر مي‌كند رژيم حاكم بر كابل از گروه طالبان پاكستاني حمايت مي‌كند و براي همين با حمله هوايي بر قلمروي افغانستان به رژيم كابل هشدار فرستاده است. گروه طالبان هنوز گرفتار توهم پيروزي و فتح است. اين گروه طي 8 ماه حاكميت خويش با مردم افغانستان و همسايه‌ها در جنگ و درگيري بوده است. آنها آنقدر از نشئه پيروزي مست هستند كه حتي پيش پاي خويش را هم نمي‌بينند. طالبان تصور مي‌كنند، نه تنها مردم افغانستان كه ديگر ملل جهان هم از آنان تبعيت خواهند كرد. آنها در هفته‌هاي اخير پيروزي خويش به تاجيكستان - همسايه خوب و بي‌ضرر افغانستان - هشدار فرستادند. حدود ۱۰ هزار تن از افراد مسلح طالبان به تخار و بدخشان فرستاده شده‌اند تا در صورت لزوم براي جنگ با تاجيكستان از آنها استفاده شود. شبه‌نظاميان گروه طالبان با مرزبانان ايراني نيز درگير شده‌اند. به همين ترتيب، افراد طالبان با مرزبانان پاكستاني در تورخم و مرزبانان تركمنستان نيز چندين بار درگير شده‌اند. دليل همه اين تنش‌هاي لفظي و درگيري‌هاي مسلحانه، آشنا نبودن طالبان با زبان دولت‌داري و حكومت‌داري و ديپلماسي است.
در ادامه اين گزارش آمده است: در حادثه ولايات خوست و كنر، دو موضوع مهم‌تر از بقيه موضوعات است. احتمالا دليل حمله هوايي به ولايات خوست و كنر كه در آنجا مهاجران وزيرستاني زند‌گي مي‌كنند، تلافي يا جبران حملات اخير در پاكستان بوده باشد. اما ريشه مشكلات و حوادث اينچنيني در پاكستان و افغانستان نبوده و نيست. طالبان يك گروه بنيادگراست و اين گروه به پاكستان هم به چشم كشور اسلامي نگاه نمي‌كند. طالبان پاكستاني نيز خواستار برقراري «امارت اسلامي» هستند و براي رسيدن به آن از مسيري مي‌روند كه طالبان افغانستان رفته‌اند. مسيري كه طالبان افغانستان طي كردند، خونين و مرگبار بوده است. گروه طالبان پاكستاني نيز با استفاده از روش‌هايي چون حملات چريكي، بمب‌گذاري‌ها و حملات انتحاري دولت پاكستان را به چالش مي‌كشد كه در اين بازي خونين نيز قرباني اصلي مردم غيرنظامي پاكستان بوده و خواهند بود.
موضوع دوم، رابطه طالبان افغانستان پس از پيروزي با پاكستان (حامي اصلي‌شان) است. طالب نمي‌تواند ژست نيروهاي مستقل و رهايي‌بخش را دربياورد. گروه طالبان افغانستان مدام در مشت ارتش پاكستان بوده و به عنوان نيروي نيابتي اين كشور طي سال‌ها در افغانستان جنگيده است. طي 8 ماه حاكميت گروه طالبان، دولت پاكستان به اندازه وزير خارجه طالبان براي اين گروه لابي‌گري كرده است تا دولت‌هاي قانوني جهان آن را به رسميت بشناسند. اسلام‌آباد در زمينه دولت‌داري و حكومت‌داري و برقراري رابطه با مردم نيز براي طالبان مشاوره مي‌دهد و كمك‌هايي را نيز فراهم آورده است. پاكستان به پاس اين همه لابي‌گري و كمك از گروه طالبان تقاضا و انتظار تبعيت از اسلام‌آباد را دارد. بنابراين، گروه طالبان ممكن است در مقابل مطبوعات به خاطر كنترل اذهان عامه در افغانستان، واكنش كلامي داشته باشد؛ اما از لحاظ سياسي، اقتصادي و نظامي قادر نيست بر پاكستان يا كشور ديگري فشار وارد كند. واكنش سخنگويان اين گروه به اين حمله، همچون تف سربالاست. طالب نيرويي براي ديپلماسي و در كل براي دولت‌داري و حكومت‌داري مدرن نيست. براي همين به اتفاقات و رويدادهاي پيراموني خود با خشم و خشونت پاسخ مي‌دهد كه هميشه زيانش را «خودي‌ها» ديده‌اند.