داستان ابراهيم رييسي
و بانيان وضع موجود
چرا دولت سيزدهم روي كليدواژه «بانيان وضع موجود» اصرار مي‌ورزد؟
ميثم سعادت
حسن با مدرك دكترا، چند سالي بود كه مسوول يكي از اداره‌هاي شهري كوچك شده بود. در اين مدت به خاطر فعاليت‌هايش، چند لوح تقدير از مقامات شهر دريافت كرده بود. اما با روي كار آمدن دولت ابراهيم رييسي، از مسووليت عزل شد و چند ماه طول كشيد كه يك كارمند غير بومي با مدرك ليسانس، حاضر شد در مسووليت آن سازمان قرار بگيرد. حسن موضع انتقادي نسبت به دولت جديد داشت و مثل بسياري ديگر از مديران دولت روحاني، دستور عزل او به خاطر مسائل سياسي صادر شده بود.
افراد مشابه او در كشور فراوان هستند. ابراهيم رييسي حدود يك‌سال قبل، زماني كه نامزد انتخابات رياست‌جمهوري شده بود، در نطق ثبت‌نام خود گفته بود: «بانيان وضع موجود نمي‌توانند تغييردهنده اين وضع باشند.» در ابتداي دولت سيزدهم اين تصور وجود داشت كه ابراهيم رييسي شايد كابينه‌اي ملي تشكيل دهد. حتي ناصر ايماني، ستون‌نويس روزنامه كيهان در آن مقطع گفته بود: «رييسي تعصب خاصي نسبت به اينكه هر كسي در دولت قبلي بوده است حتما نبايد در اين دولت باشد، نداشته است از اين‌رو تصور مي‌كنم ايشان از مديران ارشد دولت قبلي حدود ۴، ۵ نفر را در سمت خودشان حفظ كند. آقاي رييسي مثل روحاني كه همه وزيران را تغيير داد، نيست و نه در حد يكي، دو نفر بلكه من پيش‌بيني مي‌كنم در حد ۵، ۶ نفر از مديران ارشد دولت قبلي را دوباره در اين دولت ابقا مي‌كنند كه نكته مهم و قابل توجهي است.»
اما بر خلاف انتظارها كليدواژه «بانيان وضع موجود» به مرور تبديل به قسمتي از برنامه تبليغاتي حاميان ابراهيم رييسي شد. مثلا بعد از رياست‌جمهوري رييسي در خبرگزاري فارس چند پويش راه‌اندازي شد كه از او مي‌خواست بانيان وضع موجود را عزل و سريع‌تر نيروهاي انقلابي را جايگزين آنها كند. روزنامه جوان هم بهمن ماه در مطلبي انتقادي نوشت: «روند كند انتصابات در دولت سيزدهم طي هفته‌هاي اخير انتقاداتي را متوجه دولت و شخص سيدابراهيم رييسي كرده است. از مديراني كه از دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم باقي مانده، خبر‌هاي خوبي به گوش نمي‌رسد؛ چه فرمانداري كه به خبرنگار منتقد فحاشي مي‌كند، چه سفيري كه جشن سالگرد پيروزي انقلاب را خارج از شوون اسلامي برگزار مي‌كند و چه مديراني ديگر كه در پي تحقق وعده‌هاي دولت مردمي نيستند.»
اين مطلب روزنامه جوان در حالي بود كه فعالان و ناظران سياسي به خوبي مي‌دانند تا چه اندازه وزارت خارجه ظريف، سعي داشت در انتخاب سفيران ايران در كشورهاي ديگر، با نهادهاي مختلف حاكميتي هماهنگ شود. فرمانداري كه به يك خبرنگار اهانت كرده بود نيز چهره اصولگرايي بود كه در دولت احمدي‌نژاد هم فرماندار همان شهر بود. با اين وجود بسياري از اصولگرايان اصرار داشتند كه بايد تغييرات زودتر انجام شود. محمود نبويان از جمله اين افراد بود كه به صراحت گفته بود: «آقاي رييسي قول داده بود بانيان وضع موجود، ديگر سمت نداشته باشند ولي از بيش از ۳ هزار مدير اصلي، ۵۰۰ نفر بيشتر عوض نشدند.» عوض شدن 500 مدير مياني در كمتر كشوري رخ مي‌دهد با اين حال ظاهرا همين مقدار هم براي آقاي رييس‌جمهور كافي نيست و بار ديگر نسبت به حضور «بانيان وضع موجود» در بدنه دولت هشدار مي‌دهد.
محتواي صحبت‌هاي رييس‌جمهور بستگي به مخاطبان او تنظيم مي‌شود و جلسه ديدار با مداحان هم فرصتي بود كه ابراهيم رييسي به صراحت از حذف مديران مياني صحبت كند و بگويد: « دولت به همه احترام مي‌گذارد اما بي‌ترديد كساني كه بانيان وضع موجود هستند نبايد در عرصه‌هاي مديريتي مورد استفاده قرار بگيرند. داشتن روحيه انقلابي، جهادي و كارآمد بودن از محورهاي مورد تاكيد دولت است.»
بعد از اين صحبت‌ها، انتقادات تندي به ابراهيم رييسي مطرح شد. اين انتقادات دو رويكرد متفاوت داشتند. برخي معتقد بودند اين ادبيات باعث مي‌شود عملكرد چهل ساله نظام در بخش‌هاي مختلف زير سوال برود و برخي ديگر مي‌گفتند رييسي قصد دارد فرار به جلو كند و مسووليت عملكرد خود را بر عهده نگيرد.
روزنامه جمهوري اسلامي در مطلب روز يكشنبه خود با اشاره به مسووليت‌هاي ابراهيم رييسي در قوه قضاييه، قبل از پذيرش مسووليت رياست‌جمهوري نوشت: استفاده از اين ادبيات، عملكرد همه مسوولان گذشته نظام را زير سوال مي‌برد. اين روزنامه نوشته است: «شوراي محترم نگهبان در هنگام احصاء دلايل ردصلاحيت آقاي علي لاريجاني براي انتخابات رياست‌جمهوري اعلام كرد كه ايشان يكي از بانيان وضعيت موجود است. آقاي رييسي نيز در يك ديدار افطاري، با اشاره به همين موضوع گفت بانيان وضع موجود نبايد در سطوح مديريتي به كار گرفته شوند.»
عبدالناصر همتي رقيب انتخاباتي ابراهيم رييسي نيز به شدت از اين جمله رييسي انتقاد كرده و گفته: «آنها مطالباتي داشته‌اند و من وظيفه دارم مطالبات آنها را پيگيري كنم و اين حمله نيست. ۹ ماه از عملكرد دولت جديد گذشته است، توصيه مي‌كنم به جاي پرداختن به واژه بانيان وضع موجود بهتر است نظارت كنند بر عاملين وضع موجود. عاملين وضع موجود چرا به قول‌هاي خود عمل نمي‌كنند.» علي قنبري از اقتصاددانان اصلاح‌طلب نيز در واكنش به صحبت‌هاي ابراهيم رييسي گفته: «بهترين كار اين است كه دولت به جاي اينكه دولت‌هاي قبلي را متهم كند، خود را مسوول وضعيت موجود بداند و عملكرد وزرا و مسوولان اقتصادي را رصد كرده و افراد ناتواني كه در تشديد بحران دخيل بوده‌اند را از ادامه همراهي با دولت منع كند.»
مديران باقي‌مانده؟
اما دولت روحاني، اساسا دولتي اصولگرا نبود. نه‌تنها بسياري از چهره‌هاي كاملا اصولگرا، مثل رحماني‌فضلي وزير كشور، در دولت روحاني حضور داشتند و اتفاقا مورد انتقاد شديد اصلاح‌طلبان بودند، بلكه بعضي چهره‌هاي اصلاح‌طلب مثل منصور غلامي وزير علوم نيز ناچار شدند روي عقايد و رفتارهاي گذشته خود پا بگذارند تا امكان حضور در دولت براي آنها فراهم شوند. با روي كار آمدن دولت رييسي، بسياري از آنان به كار گرفته شدند با اين حال بعيد است اشاره ابراهيم رييسي، به حذف اين افراد از مسووليت‌هاي سابق باشد. از جمله علي شمخاني در شوراي عالي امنيت ملي كه در زمان حضور، با انتقاد لايه‌هاي مختلف جريان اصولگرا مواجه بود و حتي جريان عدالتخواه يكي از بستگان او را متهم به ساخت و ساز غيرمجاز در لواسان كرده بود. جز شمخاني، سورنا ستاري هم در مسووليت خود باقي ماند كه از چهره‌هاي نزديك به حسن روحاني بود. اسلامي وزير دولت روحاني به سازمان انرژي اتمي رفت و مدرس خياباني هم استاندار سيستان و بلوچستان شد. چند استاندار ديگر وزارت كشور رحماني‌فضلي هم يا محل خدمت‌شان تغيير كرد يا در مسووليت قبلي ابقا شدند.
از سوي ديگر، انتقاد ابراهيم رييسي از دولت قبل در حالي است كه در ديدار كارگزاران نظام با مقام معظم رهبري، بسياري از مديران دولت قبل حضور داشتند و افرادي مثل حسن روحاني در رديف اول نشسته بودند. حضور افرادي مثل ظريف و جهانگيري كه حالا مسووليت دولتي ندارند و پيش‌تر از مقامات عاليرتبه دولت قبل بودند، نيز از ديگر نكات قابل توجه اين جلسه بود.