به نام زيستن

شاهنامه حكيم ابوالقاسم فردوسي با اكثر- اگر نگوييم همه- آثار ارزنده و گرانسنگ ادبيات فارسي متفاوت است. استاد جلال خالقي مطلق، گردآورنده تصحيحي انتقادي و عالمانه از شاهنامه و شاهنامه‎پژوه بزرگ معاصر، آثار بزرگ ادبيات فارسي را به باغ‎ها يا بوستان‎هاي زيبا و دل‎انگيز تشبيه كرده‎اند، در حالي كه شاهنامه از ديد ايشان جنگلي انبوه است كه هر بار مراجعه تازه به آن، سويه‎ها و جنبه‎هاي نويي را فراروي‌مان مي‎گشايد، ضمن آنكه با هر خوانش تازه بخش‎هاي متفاوت آن، به شناخت ژرف‎‏تر و پيچيده‎تر خودمان هم نايل مي‎شويم. شاهنامه را نه يك بار و دو بار كه بايد بارها و بارها خواند. در هر بار مطالعه آن، متناسب با حال روحي و رواني ما و ميزان درك و شناخت‌مان، جنبه‎‌هايي نو و شگفت‎انگيز رخ مي‎نمايد و نكاتي تازه ياد مي‎گيريم.   شاهنامه در كنار ارزش‎هاي ادبي و تاريخي و اسطوره‎شناختي فراوان، نمايشگاهي از فضيلت‎ها و رذيلت‎هاي اخلاقي بشري است و در داستان‎هاي پرشور و حماسي آن، مضاميني چون دادخواهي، خردو رزي، اخلاقي زيستن موج مي‎زند. ترديدي نيست كه مواجهه با نحوه بيان بي‎نظير و هنرمندانه فردوسي بزرگ حتي ناخودآگاه و ناخواسته در ضمير مخاطب اثر مي‎گذارد. شاهنامه به ما، ضرورت و اهميت خردورزي، دادخواهي و مهم‎تر از اينها، «به نام زيستن» را خاطرنشان مي‎كند. مرا مرگ بايد بدان زندگي/ كه سالار باشم كنم بندگي// به نام ار بريزي ز من-گفت- خون/ به از زندگاني به ننگ ‎اندرون (شاهنامه فردوسي تصحيح جلال خالقي مطلق، داستان رزم يازده رخ، ابيات 245 و 247).