تنش در روابط روسيه و اسراييل

در روزهاي اخير رسانه‌هاي اسراييلي و غربي ادعا كردند كه اسراييل براي اولين‌بار در جريان حملات هوايي اخير در سوريه با واكنش روسيه مواجه شده است. اين خبر ابتدا توسط شبكه 12 تلويزيون اسراييل پخش شد و اگر تاييد شود، اين اولين‌باري است كه چنين اتفاقي رخ مي‌دهد و تحولي نگران‌كننده براي اسراييل خواهد بود كه صدها حمله هوايي در داخل سوريه در جريان جنگ داخلي اين كشور انجام داده است. گفته مي‌شود اين حادثه در 13 مه، زماني كه جنگنده‌هاي اسراييلي در جريان حمله هوايي اسراييل در شمال غرب سوريه در نزديكي شهر مصياف مورد تهديد موشك‌هاي پيشرفته اس-300 قرار گرفتند، رخ داد.  «ميخاييل بوگدانوف»، معاون وزير خارجه روسيه گزارش‌هاي رسانه‌ها در مورد استفاده ارتش روسيه از سامانه دفاع هوايي «اس - 300» عليه جنگنده‌هاي اسراييلي در سوريه را نادرست دانسته و اعتقاد دارد اظهارات مقامات اسراييلي عليه روسيه با روابط دوستانه‌اي كه‌ دو‌طرف در طول 30 سال گذشته آن را تقويت و توسعه داده‌اند، همخواني ندارد. تصور مي‌كنم كه اين اخبار جعلي است. اين موضوع بايد در گفت‌وگو با همكاران نظامي ما روشن شود. سازوكار جلوگيري از درگيري با اسراييل بر سر سوريه و تماس‌ها در بالاترين سطح سياسي برقرار است. در سال‌هاي اخير، اسراييل و روسيه توافقنامه‌اي را حفظ كرده‌اند كه به جنگنده‌هاي اين رژيم اجازه مي‌دهد تا اهداف حزب‌الله و سپاه پاسداران در سوريه را بدون حمايت سامانه‌هاي ضدهوايي پيشرفته‌اي كه مسكو به دمشق تحويل مي‌دهد، هدف قرار دهند. اين سامانه‌ها فقط مي‌تواند با رضايت روسيه فعال شود. توپ‌هاي ضد هوايي سوريه معمولاسعي مي‌كنند جنگنده‌هاي اسراييلي را با سامانه‌هاي قديمي‌تر مانند سامانه‌هاي پانتسير اس-2 ساخت شوروي سابق هدف قرار دهند. اين‌بار سامانه‌هاي اس-300 نيز در حالي كه جت‌ها در حال ترك منطقه حمله بودند، آتش گشودند.  روزنامه اسراييلي «تايمز اسراييل» اشاره مي‌كند، شليك روسيه به جنگنده‌هاي اين رژيم در سوريه «مي‌تواند نشان‌دهنده تغيير قابل توجهي در نگرش مسكو به اسراييل باشد. اسراييل طي صدها حمله هوايي در سراسر سوريه از سال 2011، با هدف قرار دادن محموله‌هاي تسليحاتي گروه حزب‌الله لبنان و ساير سايت‌هاي مرتبط با ايران تاكنون به مقابله با ايران برخاسته است. منطقه مصياف در استان حماه واقع شده و تقريبا 45 كيلومتر با پايگاه دريايي طرطوس و كمتر از 50 كيلومتر با مرز لبنان فاصله دارد. منابع اسراييلي مدعي‌اند، اين منطقه به عنوان پايگاهي براي نيروهاي ايراني و شبه نظاميان طرفدار ايران استفاده مي‌شود.  روسيه، متحد نزديك سوريه كه نيروهاي مستقر و عملياتي در سوريه دارد علاوه بر دفاع هوايي در سوريه، از پيشرفته‌ترين سامانه‌هاي دفاع هوايي اس-400 نيز براي حفاظت از مقرهاي خود در سوريه استفاده مي‌كند، اما هرگز آنها را به‌سمت هواپيماهاي اسراييلي هدف قرار نداد. بني گانتز، وزير دفاع اسراييل، بدون اشاره به اين حادثه، در 16 مه گفته بود كه اسراييل از عمليات خود منصرف نخواهد شد و از انتقال «قابليت‌هاي پيشرفته» ايران به ديگر نهادها در سوريه جلوگيري مي‌كند. اسراييل به اقدام عليه هر دشمني كه آن را تهديد مي‌شمارد، ادامه خواهد داد و از انتقال توانمندي‌هاي پيشرفته ايران، جلوگيري مي‌كند.»در سال‌هاي اخير، اسراييل و روسيه خط تلفني «پشتيباني» راه‌اندازي كرده‌اند تا از رويارويي تصادفي طرف‌ها بر سر سوريه جلوگيري كنند، همان‌طور كه در سپتامبر 2018 در جريان حمله هوايي اسراييل به استان لاذقيه رخ داد. ضدهوايي سوريه به اشتباه يك هواپيماي باري ايل-20 را كه به گفته مسكو در حمله متشكل از چهار جنگنده اف-16 اسراييل به عنوان «سپر» استفاده مي‌شد، سرنگون كرد. در جريان ديدار نخست‌وزير اسراييل و رييس‌جمهور روسيه در سوچي در اكتبر 2021، طرفين توافق كردند كه به اجراي اين مكانيسم ادامه دهند. بنت در آن زمان گفت كه رابطه اسراييل با روسيه ماهيت «استراتژيك» دارد.  در سال 2018، روسيه سامانه دفاع هوايي پيشرفته اس-300 را به‌طور رايگان در اختيار ارتش سوريه قرار داد و سه گردان با 8 پرتابگر را به‌رغم مخالفت‌هاي شديد اسراييل و امريكا به سوريه منتقل كرد. بارزترين ويژگي روسيه در سوريه قدرت هوايي آن است. نيروهاي روسيه قبل از 30 سپتامبر 2015 هم در سوريه حضور داشتند، اما از اين تاريخ به بعد روسيه شروع به استفاده از نيروي هوايي خود در سوريه كرد. با آغاز حملات هوايي روس‌ها در سوريه، ضربه سنگيني به مخالفان سوري وارد شد. در هفته‌هاي اخير اين موضوع كه روسيه به‌دليل تمركز به اوكراين، حضور خود در سوريه را كاهش مي‌دهد، مطرح شده است. اگر امروز اين تاثير كاهش يابد، ممكن است توازن در سوريه تغيير كند. استفاده احتمالي از اس-300 عليه جنگنده‌هاي اسراييلي در اوج بدتر شدن روابط بين اسراييل و روسيه پس از حمله به اوكراين صورت مي‌گيرد. پس از آغاز عمليات نظامي روسيه در خاك اوكراين اسراييل تلاش كرده تا وضعيت متعادلي را بين كي‌يف و مسكو حفظ كند. مسكو از اسراييل انتظار دارد موضع عيني‌تري در قبال مناقشه در اوكراين اتخاذ كند. پس از بيانيه‌هايي كه توسط وزير خارجه روسيه، ضد يهود تلقي مي‌شد، روابط آنها شديدا به‌خطر افتاد. اظهارات لاوروف موجي از انتقاد و محكوميت از سوي مقامات اسراييلي را درپي داشت.  چندي پيش اسراييل ادعا كرد حدود 100 تن كمك بشردوستانه به اوكراين ارسال و يك بيمارستان صحرايي در غرب اين كشور براي مدت 6 هفته راه‌اندازي كرده است. معاون وزير خارجه روسيه با انتقاد از اسراييل ارسال تجهيزات نظامي اسراييل به ارتش اوكراين را نشانه موضع خصمانه تل‌آويو نسبت به روسيه دانست.«ماريا زاخارووا»، سخنگوي وزارت امور خارجه روسيه نيز رژيم اسراييل را متهم به حمايت از نئونازي‌ها در اوكراين كرد. به‌باور او، متاسفانه تاريخ شاهد مثال‌هاي زياد و دردناكي از همكاري يهوديان و نازي‌ها بوده است.