رشد جمعيت پناهجويان خارجي و بيجاشدگان داخلي بار ديگر ركورد شكست
۱۰۰۰۰۰۰۰۰ نفر آواره
گروه جهان| كميسارياي عالي پناهندگان سازمان ملل متحد در تازه‌ترين گزارش خود اعلام كرد كه تعداد آورگان و بيجاشدگان اجباري جهان از رقم بي‌سابقه ۱۰۰ ميليون نفر عبور كرده است. اين نهاد بين‌المللي رقم آوارگان را سرسام‌آور توصيف كرده است. براساس تعريف كميسارياي عالي پناهندگان سازمان ملل متحد، بيجاشدگان اجباري به همه افرادي گفته مي‌شود كه براي دور شدن از جنگ‌ها، خشونت، نقض حقوق بشر و سركوب، چه در خاك كشور خود آواره شده باشند يا به كشوري ديگر پناه برده باشند. براساس آمار منتشر شده دست‌كم ۶۰ ميليون نفر از جمعيت جهان در حال حاضر بيجاشدگان اجباري در خاك كشورهاي خود هستند و ۴۰ ميليون نفر ديگر هم به كشورهاي ديگر پناه برده‌اند. فيليپو گراندي، كميسر عالي پناهندگان سازمان ملل متحد مي‌گويد كه اين آمار تلخ بايد زنگ هشداري براي جامعه جهاني باشد. به گفته او اين آمار نشان مي‌دهد كه نياز به اقدامات بين‌المللي بيشتري براي رسيدگي به عوامل ريشه‌اي بي‌جاشدگي در سراسر جهان وجود دارد. اين مقام سازمان ملل مي‌گويد: «۱۰۰ ميليون نفر همزمان رقمي بسيار زياد، هوشياركننده و هشداردهنده است. اين رقم بايد به عنوان زنگ بيدارباشي براي حل و فصل و پيشگيري از درگيري‌هاي ويرانگر، سركوب و حل و فصل دلايل اصلي كه باعث مي‌شود مردم بيگناه خانه و كاشانه‌شان را ترك كنند، به حساب بيايد.» براساس آمار كميسارياي عالي پناهندگان در طول ۵ ماه گذشته ۱۰ ميليون نفر به جمعيت آوارگان و بيجاشدگان اجباري جهان اضافه شده است. تعداد آوارگان جهان در پايان سال ۲۰۲۱ ميلادي به ۹۰ ميليون نفر رسيده بود. در طول سال گذشته ميلادي درگيري‌ها و تنش‌ها در افغانستان، بوركينافاسو، جمهوري دموكراتيك كنگو، اتيوپي، ميانمار و نيجريه، به شكل چشمگيري بر آوارگي تعداد بيشتري از مردم جهان تاثير گذاشته بود. دو ماه پس از آغاز سال ۲۰۲۲، اين تهاجم نظامي روسيه به اوكراين بود كه ميليون‌ها نفر بر تعداد بيجاشدگان، آوارگان و پناهجويان جهان اضافه كرد. براساس آمار موجود تاكنون نزديك به ۱۴درصد از جمعيت اوكراين معادل ۶ ميليون نفر پناهجوي اوكرايني ثبت شده‌اند. شتاب افزايش تعداد بيجاشدگان در طول ماه‌هاي گذشته به شكل چشمگيري افزايش يافته است. در حالي كه در پايان سال ۲۰۲۰ عدد اعلامي آوارگان از سوي كميسارياي عالي نزديك به ۸۲ ميليون و 400 هزار نفر بود، اين رقم در نيمه سال ۲۰۲۱ به ۸۴ ميليون نفر رسيد. اما در نيمه دوم سال ۲۰۲۱ و در ادامه در ۵ ماهه ابتدايي سال ۲۰۲۲ به‌شدت سرعت رشد اين اعداد بيشتر شد تا جايي كه در نيمه دوم سال ۲۰۲۱ معادل ۶ ميليون نفر تازه به آوارگان جهان اضافه شدند و در ۵ ماهه ابتدايي سال ۲۰۲۲ رقم ۱۰ ميليون نفر ديگر به اين جمعيت افزوده شد. يعني در نزديك به يك سال ۱۶ ميليون نفر تازه در سراسر جهان آواره شده‌اند. بين سال‌هاي ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۹ جمعيت آوارگان و بيجاشدگان جهان از ۴۱ ميليون نفر در سال ۲۰۱۲ به ۷۹ ميليون و ۵۰۰ هزار نفر رسيده است. فيليپو گراندي، كميسر عالي پناهندگان سازمان ملل متحد مي‌گويد: «واكنش بين‌المللي براي كمك به مردمي كه از جنگ در اوكراين مي‌گريزند، بسيار مثبت بود.» بسياري از تحليلگران معتقدند كه دولت‌هاي اروپايي در واكنش به جنگ اوكراين در اقدامي غيراخلاقي نسبت تبعيض نژادي عليه آوارگان ديگر كشورها اقدام مي‌كنند و به ازاي پذيرش تعداد بيشتري از پناهندگاني كه از شرق اروپا به اين كشورهاي مي‌آيند، سختگيري‌ها عليه پناهندگان كشورهاي ديگر مانند افغان‌ها و آفريقايي‌ها را افزايش مي‌دهند و آنها را از كشورهاي‌شان اخراج مي‌كنند. فيليپو گراندي مي‌گويد: «ديده‌ايم كه شفقت زنده است و ما نيازمنديم كه همين شكل از بسيج براي كمك به همه بحران‌ها در سراسر جهان شكل بگيرد. اما نهايتا كمك‌هاي بشردوستانه مسكن است و درمان نيست. براي اينكه اين روند را معكوس كنيم تنها راه حل صلح و ثبات است تا اينكه مردم بيگناه مجبور به قمار ميان ماندن در خانه در معرض خطرات مزمن يا سفرهاي پرخطر و تبعيد، نشوند.» عبارت «بيجاشدگان اجباري» براي نخستين‌بار در طول جنگ جهاني دوم و در پي آوارگي بيش از ۴۰ ميليون نفر بر اثر اين جنگ بين‌المللي وارد ادبيات روابط بين‌الملل شد. براساس آمار در سال‌هاي اخير علاوه بر درگيري‌هاي مسلحانه، خشونت و نقض حقوق بشر به عنوان دلايل اصلي آوارگي جمعيت، عوامل تازه‌اي مانند جهانگيري بيماري كرونا، بلاياي طبيعي، شرايط بد آب و هوايي و ديگر آثار تغييرات آب و هوايي نيز چالش‌هاي تازه‌اي را براي آوارگان ايجاد كرده است. در حالي كه از پايان سال ۲۰۲۰ تاكنون ۱۶ ميليون نفر به جمعيت آوارگان داخلي و فرامرزي جهان افزوده شده‌اند، تعداد پناهجوياني كه تحت نظارت كميسارياي عالي پناهندگان قرار دارند تنها ۱۷۲ هزار نفر افزوده شده است. در حال حاضر همچنان شهروندان سوريه، مجموعا چه شهروندان بي‌جا شده داخلي و چه شهرونداني كه به كشورهاي ديگر پناه برده‌اند، بزرگ‌ترين جمعيت آواره جهان محسوب مي‌شوند. رتبه دوم در اختيار ونزوئلا و جايگاه سوم در اختيار شهروندان افغانستان است كه تا يك دهه پيش بزرگ‌ترين جمعيت آواره جهان را تشكيل مي‌دادند. در برابر سه كشور تركيه، كلمبيا و اوگاندا نيز با ميزباني به ترتيب ۳ ميليون و ۷۰۰ هزار، يك ميليون و ۷۰۰ هزار و يك ميليون و ۵۰۰ هزار آواره، بزرگ‌ترين ميزبانان پناهجويان خارجي هستند.
براساس بيانيه مشتركي كه هفته گذشته توسط مركز رصد بي‌جاشدگي داخلي (IDMC) و شوراي آوارگان نروژ (NRC) منتشر شد در طول سال ۲۰۲۱ دست‌كم ۳۸ ميليون نفر درون مرزهاي كشور خود آواره شده‌اند. براساس اين آمار بخشي از اين جمعيت در طول يك سال گذشته چندين‌بار از مكان‌هايي كه بعد از آوارگي در آن مستقر شده بودند هم آواره شده‌اند. براساس اين بيانيه اين دومين ركورد سالانه در دهه جاري ميلادي است كه بخشي از آن به دليل وقوع زنجيره‌اي از بلاياي طبيعي در سراسر جهان رخ داده است. سال ۲۰۲۱ تعداد بيجاشدگان داخلي كه مستقيما بر اثر نبردهاي مسلحانه آواره شده بودند به ۱۴ ميليون و ۴۰۰ نفر رسيد كه بيش از ۵۰درصد از سال ۲۰۲۰ بيشتر بود.
يان اگلاند، دبيركل شوراي آوارگان نروژ در بيانيه‌اي گفته است: «آمار هشدارآميز ۱۰۰ ميليون نفري بيجاشدگان بدون ترديد ثابت مي‌كند كه رهبران جهان در حمايت از آسيب‌پذيرترين جمعيت مردم جهان در مقياسي كه تاكنون ديده نشده است، شكست خورده‌اند.» وي ادامه داد: «ما شاهد انباشت بي‌سابقه رنج بشري هستيم.» وي تاكيد كرد كه نظام امدادرساني بدون دسترسي به منابع بيشتر نمي‌تواند از ۱۰۰ ميليون نفر نيازمند حمايت كند. اگلاند مي‌گويد: «تعداد آوارگان نسبت به دهه گذشته دو برابر شده در حالي كه منابع مالي مورد نياز براي كمك به آنها به اين ميزان افزايش نيافته است.»