اقتراح انجمن جامعه‌شناسي
از حسين جاجرمي
مدرن شدن ايران
مهم‌ترين ويژگي جامعه ايران در تاريخ معاصر چيست؟
به نظرم مدرن شدن و چالش‌‌هاي پديد آمده ناشي از آن، مانند بروز شكاف‌هاي اقتصادي-اجتماعي و تعارضات سياسي، مهم‌ترين ويژگي جامعه ايران است. ايران به عنوان يك جامعه سنتي، به نسبت بسته و خودبسنده، از دويست سال پيش به اين سو شاهد تغييرات عمده‌‌اي به ويژه در صدسال گذشته بوده كه به شدت ساختار و كاركرد آن را دچار دگرگوني كرده است. بخشي از اين دگرگوني‌ها در كالبد شهرها و بروز مشكلات شهري مانند پديده فقراي شهري و افتراقات فضايي قابل مشاهده است.
مهم‌ترين تغيير اجتماعي ايران معاصر از ديد شما كدام است؟
تغيير از جامعهاي عشايري-روستايي به جامعهاي شهري شده با خصوصيات شهرنشيني وابسته مهم‌ترين تغيير اجتماعي است. در همين چارچوب ميتوان به شكل‌گيري طبقات اجتماعي جديد به ويژه طبقه متوسط شهري و همچنين طبقه فرودست شهري، در كنار شكل‌گيري سوپرثروتمندان و احتمالا اوليگارش‌هاي نفتي اشاره كرد.
چه مفهومي مهم‌ترين خصوصيت تغييرات اجتماعي ايران را توصيف مي‌كند؟
انديشمنداني كه مساله تاريخ معاصر ايران و تحولات اجتماعي آن را دنبال مي‌‌كنند، از مفاهيم مختلفي مانند «جامعه كوتاه‌مدت»، «جامعه كلنگي»، «مدرنيته ناقص» و مانند اينها براي توصيف اين جامعه در حال گذار استفاده كرده‌اند. اما در چارچوب مباحث توسعه ميتوان از مفهوم «جامعه در حال توسعه» هم براي توصيف تحولات و تغييرات ايران بهره گرفت.
روندهاي اصلي تغييرات اجتماعي ايران كدامند؟
اين روندها را بايد در پاسخ‌هايي كه به پرسش‌هاي زير مي‌‌دهيم، شناسايي كنيم. چگونگي حل نابرابري‌هاي ساختاري در اقتصاد و اجتماع و به تبع آن در سياست، حل مساله تمركز فضايي جمعيت و امكانات در يك نقطه يا نقاط خاص و توزيع بهينه در پهنه سرزمين، چگونگي دريافت ماليات از درآمد، دارايي و اجاره و ميزان عادلانه بودن آن و تناسب آن با وضع افراد.