الفباي همكاري
محمود فاضلي
كتاب «الفباي همكاري» نوشته پرويز رهبري مقدم از انتشارات كوير همزمان با نمايشگاه بين‌المللي كتاب در اختيار علاقه‌مندان قرار گرفت. كتاب 160 صفحه‌اي الفباي همكاري حاصل تجربه‌ها و مشاركت نويسنده در جنبش «متا مدرنيسم»، تحقيقات علمي- اجتماعي و حضور در جلسات و كنفرانس‌هاي جامعه‌شناسان و مردم‌شناسان سوئدي و دانماركي است. نويسنده از همكاري‌هاي گروهي از جامعه‌شناسان و مردم‌شناسان ايراني نيز بهره‌مند شده كه در ارتباط با كيفيت روابط اجتماعي بسيار سودمند و با زباني ساده نوشته شده است.
طرح توسعه همكاري و تكامل اجتماعي به عنوان اثري ساده مي‌تواند مورد استفاده كساني قرار بگيرد كه علاقه‌مند به تقويت يا گسترش تكامل اجتماعي و دموكراسي بوده و در اين خصوص فعاليت مي‌كنند. فصل‌هاي كوتاه كتاب، اصول اوليه توسعه همكاري و تكامل اجتماعي را به خوبي بيان مي‌كند و در مقايسه با ديگر كتاب‌هاي معمول در اين زمينه داراي ويژگي استقلال فصل‌ها و بخش‌ها از يكديگر است. در اين كتاب كوشش شده كه اين امر مهم را به زبان و بياني ساده در دسترس عموم قرار داده تا بدين‌وسيله كساني كه علاقه‌مند به درك اساسي مفهوم همكاري، همبستگي، تكامل، دموكراسي و چگونگي توسعه آن هستند، از آن بهره‌مند شوند.
منظور از عنوان كردن اين طرح، گفت‌وگويي درباره روش‌هاي جديدتر در امر توسعه اجتماعي و ايجاد همكاري‌هاي بنيادي است؛ طرحي كه براساس سنت‌هاي مثبت و مفيد هر كشور پايه‌ريزي شده و در صورت تحقق يافتن، رفاه و آزادي فردي را به سطح بالاتري از گذشته ارتقا مي‌دهد. براي رسيدن به اين هدف، مي‌بايد مسائلي از قبيل همبستگي و فاكتورهاي مربوط به دگرگوني تكنولوژي، روابط و ديدگاه‌هاي انساني، مسووليت‌هاي فردي، همكاري، خود انتقادي و شرايط محيط زيست را همواره در نظر داشت. طرح ياد شده با تشريك مساعي عمومي براي بهبود زندگي اجتماعي تدوين شده و ايده‌هاي اساسي را براي توسعه و بالا بردن سطح زندگي در جامعه شاد ارائه مي‌دهد.
تجربه به ما آموخته است كه تحولات ژرف در جوامع گوناگون انساني بسيار متنوع و تقريبا هميشه غيرمنتظره بوده‌اند و اين فرآيند راه درازي را نيز در آينده در پيش خواهد داشت. بايد به خاطر داشت كه براي تحقق بخشيدن به امر توسعه سياسي و اجتماعي، نخست توسعه اقتصادي ضرورت دارد، چنان‌كه مي‌بايد مردم با حضور هوشيارانه مراقب رفتار، گفتار و كردار خود و دولت و مجلس حاكم برخود باشند. زيرا باورهاي سياسي امروز فراتر از مساله راي، انتخاب و مكانيزم‌هاي نظارتي و تشريفات دولتي است. انسان‌ها در طول تاريخ نشان داده‌اند كه همواره با توسعه ايده‌ها، ديدگاه‌ها و روش‌هاي خود، قادر به ايجاد تغييرات اساسي در مسائل اجتماعي بوده‌اند.
طرح الفباي همكاري براي توسعه اجتماعي سيستمي نيست كه بتوان آن را يك شبه براي هميشه پايه‌ريزي كرد، اين توسعه مستلزم داشتن همكاري عمومي، اعتماد به يكديگر، قبول مسووليت، همبستگي، انتقاد‌پذيري، پي‌بردن به اشتباهات خود از ديد ديگران، پذيرش تفاوت‌ها، احترام به آزادي، به‌رسميت شناختن يكديگر، تعهد به وحدت ملي، رعايت حقوق همگان، شفافيت، مهرورزي، عشق‌ورزي و از همه مهم‌تر ايمان به خويشتن است.
پيام اساسي اين طرح اين است كه، تمامي افراد مردم متوجه نقش و عملكرد خود در امر توسعه همكاري باشند. مشكل همكاري در هر زمان و در هر جامعه‌اي فردي يا گروهي است. گاهي مشكلات همكاري بزرگ جلوه مي‌كنند و به عنوان چيزي بديع و غيرقابل حل ظاهر مي‌شوند. گاهي نيز اتفاق مي‌افتد كه حل مشكلات همكاري بسيار دشوار بوده و بهتر است، موقتا آنها را ناديده گرفت اما معمولا مساله‌اي وجود ندارد كه راه‌حلي براي آن وجود نداشته باشد. «اختلاف نظر» مهم‌ترين عامل حركت و تكامل است، چيزي كه با گفت‌وگو، پرهيز از قدرت‌طلبي، سازش و همكاري امكان پذير مي‌شود. مهم نيست كه اين طرح را چه كسي، چه گروهي و سازماني، چه زماني يا چگونه آغاز مي‌كنند. طرح «الفباي همكاري» براي توسعه اجتماعي، بر بنياد تحقيقاتي بنا شده، كه وابسته به پايگاه انديشه «متا مدرنيسم» است. اين طرح تعاريف جامع و مانع را به زباني ساده بيان مي‌كند.
كتاب شامل شش فصل است. موضوعاتي همچون «زمان حال و مسير آن در آينده»، «دگرگوني تكنولوژي در جهان»، «روابط و ديدگاه انساني»، «ضرورت مسووليت‌پذيري»، «پيشنهاد طرح همكاري جهت توسعه اجتماعي در ايران» و «پيشنهاد و راهكارهاي ممكن» عناوين سرفصل‌هاي اين كتاب است.