سازمان انقلابي زحمتكشان كردستان ايران

كتاب «كومله» جديدترين نوشته‌ محمود نادري است كه در نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران عرضه شد. درباره سازمان انقلابي زحمتكشان كردستان ايران كه با نام اختصاري «كومله» شناخته مي‌شود تاكنون پژوهش مستقلي در اين باره صورت نگرفته است. محمود نادري در كتاب «كومله» كه از سوي موسسه مطالعات و پژوهش‌هاي سياسي منتشر شده به اين سازمان پرداخته است. در واپسين روزهايي كه امواج سهمگين انقلاب، آخرين مقاومت‌هاي حكومت را درهم مي‌شكست و از رژيم پهلوي شبحي بيش نمانده بود و عملا شيرازه و شالوده آن فروپاشيده بود و ساواك به عنوان مهم‌ترين سازماني كه تعقيب مخالفان آن رژيم را بر عهده داشت، به ‌حال تعطيل درآمده بود، چند نفر از كردهايي كه به جرم خواندن چند جزوه ماركسيستي دو - سه سالي در زندان سپري كرده بودند، سازماني به نام كومله (سازمان انقلابي زحمتكشان كردستان ايران) را تاسيس كردند. نامي را كه اين سازمان براي خود اختيار كرد، گرايش تند قومي آن را آشكار مي‌ساخت. بنيانگذاران كومله كه از فارغ‌التحصيلان دانشگاه‌هاي تهران و تبريز بودند در اواخر آذر سال 1357 گردهم آمدند تا بر پايه تجارب پيشين، سازمان مطلوب خود را بنا نهند. ميانگين سن آنان حدود 30 سال و عموما از طبقه متوسط و بعضي هم از طبقه دارا و فئودال بودند و هيچ‌كدام پيشينه طبقاتي كارگري نداشتند. فاصله سال‌هاي 1353 تا 1356 را مي‌توان دوران ركود فعاليت‌هاي اين گروه دانست. در اين مدت اكثر اعضا به زندگي عادي روي آورده بودند و مشغول فعاليت‌هاي عادي شدند. در سال 1356 به بركت تظاهرات و راهپيمايي‌هاي مردم ايران كه خواستار آزادي زندانيان سياسي بودند، عبدالله مهتدي از زندان رهايي يافت و با عزيمت به كردستان، سعي در سازماندهي و انسجام گروه از هم پاشيده نمود. در بهمن 1357 به مناسبت كشته شدن محمدحسين كريمي، گروه با عنوان سازمان انقلابي زحمتكشان (كومله) اعلام موجوديت كرد و تلاش وسيعي را براي جذب نيرو در شهرها آغاز كرد. اين سازمان كه در آستانه پيروزي انقلاب اسلامي از هم گسسته بود سعي كرد كه دوباره تجديد قوا كند و به صحنه بيايد. اين سازمان از درون محفلي‌ زاده شد كه به سياست و امر مبارزه با حكومت پهلوي تفننا توجه داشت. با آشكار شدن نشانه‌هاي پيروزي انقلاب در نيمه دوم سال 1357 اعضاي محفل كه ديگر از هم پاشيده شده بود درصدد احياي آن و اين‌بار در حد و قواره يك سازمان برآمدند. اين سازمان در تلاش بود براساس برپايي حكومت كارگري خودمختاري كردستان را به دست بياورد و حكومت كارگري را در سراسر ايران آن روز بگسترانند. اين سازمان پس از پيروزي انقلاب اسلامي به ستيز با انقلاب برخاسته و بدون آنكه درك روشني از مفهوم خودمختاري داشته باشند آن را از دولتي طلب مي‌كردند كه هنوز مستقر نشده بود. از سوي كومله جنگ با حكومت بر سر كسب آن مفهوم ناروشن و غبار آلود درگرفت. موضوع خودمختاري بهانه‌اي براي شروع و تعرض به دولتي شد كه كومله آن را بورژوازي مي‌دانست. تقريبا همه سازمان‌هاي كمونيستي كه پس از انقلاب پديد آمدند با مجال فعاليت علني پيدا كردند، صرف‌نظر از خوانش آنان از ماركسيسم - لنينيسم در كردستان حضور يافتند و عليه حكومت جنگيدند. همه آنها به امر واحدي مي‌انديشيدند و آن برپايي حكومت كارگري بود و كردستان را براي اين منظور و گستراندن انقلاب كارگري در سراسر ايران مناسب تشخيص دادند. تشكيلات ايدئولوژي كومله از سال 1360 پس از كنگره دوم با دگرگوني‌هايي مواجه بود كه حاصل آن فعاليت اين جريان تحت‌ نام‌هايي مانند «اتحاديه مبارزان كمونيست» و «حزب كمونيست ايران» طي دو دهه 1360 و 1370 بود. پس از كنگره دوم، كومله در فروردين 1360 در ائتلاف با گروه سهند «اتحاديه مبارزان كمونيست» را تشكيل داد. البته در پايان دهه 1370 عبدالله مهتدي تلاش كرد با احياي دوباره نام كومله، اين حزب را بازسازي كند.  اين كتاب بر اساس اسناد منحصر به فرد تاريخي، در 14 فصل و در 603 صفحه به بررسي زمينه‌هاي شكل‌گيري كومله پرداخته است. موضوعاتي همچون «در سايه پدرخوانده، افسانه جنبش مسلحانه سال‌هاي 1347-1346، جنگ سنندج، راهپيمايي طولاني، هيات حل مساله كردستان، طرح خودگرداني، اولين نشانه‌هاي تجاوز عراق به خاك ايران، كنگره دوم: دگرديسي ايدئولوژيك، كنگره سوم: چندگام ديگر به پس! حزب كمونيست ايران، جدايي سوسياليسم از ناسيوناليسم، فروپاشي اردوگاه سوسياليسم، كنگره يازدهم جناح مهتدي: خداحافظ رفيق، حزب كمونيست كارگري و انشعاب‌هاي ديگر» پرداخته است. در پايان كتاب علاوه بر فهرست اعلام، تعدادي از اسناد ارتباط و نزديكي اين سازمان با مراكز اطلاعاتي و امنيتي عراق كه پس از ورود ارتش امريكا و نيروهاي متحدين در فروردين 1382 را اشغال و رژيم بعثي حاكم بر اين كشور را سرنگون كردند، اين اسناد به دست مردم افتاد كه شماري از اين اسناد در اختيار مراكز ايران قرار گرفت. نويسنده كتاب معتقد است اين اسناد كه بالغ بر هزاران برگ است عمق وابستگي حزب كومله به رژيم بعثي را نشان مي‌دهد.  نادري طي چندسال گذشته، چند كتاب با موضوع تاريخچه‌ گروه‌ها و سازمان‌هاي ماركسيستي ايران معاصر از جمله كتاب دو جلدي «چريك‌هاي فدايي خلق» را در سال 1387، كتاب «حزب دموكرات كردستان ايران» را در سال 1394 و كتاب «مائوئيسم در ايران» را در سال 1397 راهي بازار نشر كرده است.