با كناره‌گيري نخست‌وزير و انحلال كنست، اسراييل براي پنجمين‌بار
در سه سال گذشته انتخابات برگزار مي‌كند
بازگشت به چرخه انتخابات و انحلال
شهاب شهسواري
ائتلاف حاكم بر اسراييل كه از مجموعه‌اي نامتجانس از احزاب، از راست افراطي گرفته تا چپ و احزاب عربي تشكيل شده است، روز دوشنبه اعلام كرد كه از قدرت كناره‌گيري مي‌كند و با انحلال كنست، يك‌سال بعد از انتخاباتي كه باعث روي كار آمدن اين ائتلاف شد، انتخابات زودهنگام برگزار مي‌كند. انتخابات پيش‌رو، پنجمين انتخابات رژيم اسراييل در طول سه سال گذشته است. براساس تصميماتي كه دوشنبه شب از سوي ائتلاف حاكم اسراييل اعلام شد، با كناره‌گيري نفتالي بنت، نخست‌وزير، يايير لاپيد، وزير امورخارجه تا زمان تشكيل دولت بعدي مسووليت نخست‌وزيري را برعهده خواهد گرفت و كنست اسراييل تا پايان ماه جاري ميلادي (۹ تيرماه) منحل مي‌شود. براساس توافقي كه به تشكيل دولت كنوني منجر شده بود، نفتالي بنت، هر چند نماينده يكي از احزاب اقليت بود، دو سال مسووليت نخست‌وزيري را برعهده مي‌گرفت و پس از آن، يايير لاپيد كه رهبر فراكسيون اصلي پارلمان محسوب مي‌شد، به نخست‌وزيري مي‌رسيد. اما ائتلاف حاكم اكثريت خود را پيش از آنكه به يك‌سالگي برسد از دست داد. در حال حاضر با كناره‌گيري دو نماينده كنست از ائتلاف حاكم، اين ائتلاف تنها ۵۹ كرسي از ۱۲۰ كرسي كنست را دراختيار دارد.
بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير پيشين اسراييل كه پس از ۱۲ سال با تشكيل اين دولت مجبور به كناره‌گيري شده بود، خيز بلندي براي باز پس گرفتن كرسي نخست‌وزيري برداشته است. نتانياهو همچنان در جايگاه متهم فساد و سوءاستفاده از قدرت در حال محاكمه است، اما از سياست خداحافظي نكرده و اميدوار است با برگزاري انتخابات زودهنگام بار ديگر بتواند قدرت را دراختيار بگيرد. نتانياهو و حزب ليكود در حال حاضر در نظرسنجي‌ها پيشتاز هستند، اما نتايج چهار دوره انتخاباتي كه در طول سه سال گذشته برگزار شد، نشان داد كه بهرغم كسب بيشترين آرا از طرف نتانياهو، حزب ليكود و متحدانش به تنهايي توانايي تشكيل دولت ندارند. ائتلاف گسترده ۸ حزبي كه سال گذشته براي كنار زدن نتانياهو از قدرت تشكيل شد، ائتلافي در تاريخ رژيم اشغالگر بود كه با مشاركت تندروهاي مذهبي راست‌گرا، راست‌گراهاي ميانه و چپ و همچنين براي نخستين‌بار فهرست مستقل عربي شكل گرفته بود. تنوع گرايش‌ها در نهايت به عامل شكست اين ائتلاف منجر شد. اختلافات ميان دو طيف چپ و راست اين ائتلاف به اضافه فشارها و تلاش‌هاي ائتلاف متحدان نتانياهو باعث شد كه دو نماينده راست‌گراي افراطي حزب يمينا، از ائتلاف كناره‌گيري كنند تا تعداد كرسي‌هاي ائتلاف حاكم از ۶۱ كرسي به ۵۹ كرسي برسد. علاوه بر اين، عدم مشاركت نمايندگان عرب كنست در راي به لايحه تمديد حمايت از شهرك‌نشينان ساكن كرانه غربي، كار دولت بنت را در كنست مشكل‌تر كرده بود. اپوزيسيون بهرغم اينكه با محتواي لايحه حمايت از شهرك‌نشينان موافق بود، اما به آن راي منفي داد تا ثابت كند كه ائتلاف حاكم آراي كافي براي تصويب لوايح مهم ندارد. نفتالي بنت در مواجهه با خودداري اعراب از راي دادن به لايحه تبعيض قضايي عليه اعراب كرانه باختري، تصميم گرفت با كناره‌گيري از قدرت و انحلال كنست، تصويب اين لايحه را به دوره بعدي كنست موكول كند.
بنت روز دوشنبه در يك سخنراني تلويزيوني در توضيح دلايلش براي كناره‌گيري گفت: «ما هر آنچه امكان داشت براي حفظ دولتي كه فكر مي‌كرديم بقايش در راستاي منافع... [رژيم] است، به كار برديم. مع‌الاسف تلاش‌هاي ما بي‌نتيجه ماند.» پيش‌بيني مي‌شود انتخابات زودهنگام اسراييل در پاييز برگزار شود كه پنجمين انتخابات از آوريل ۲۰۱۹ تاكنون است. تا آن زمان قرار است يايير لاپيد، مسووليت اداره امور به عنوان نخست‌وزير را برعهده بگيرد. سقوط دولت اسراييل، در آستانه سفر برنامه‌ريزي شده جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا به سرزمين‌هاي اشغالي فلسطين اتفاق افتاده است. يايير لاپيد در سفر جو بايدن به سرزمين‌هاي اشغالي از او ميزباني خواهد كرد.
بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير پيشين اسراييل بعد از برگزاري چهار انتخابات پشت سر هم براي اينكه بتواند دولت اكثريت تشكيل دهد، عاقبت مجبور به كناره‌گيري از قدرت شد و خرداد ماه گذشته ائتلاف ۸ حزبي كنوني قدرت را از او تحويل گرفت. اصلي‌ترين محور همكاري احزاب در ائتلاف حاكم كنار زدن نتانياهو از قدرت بود كه در طول دو سال برگزاري انتخابات پشت سر هم، رژيم اسراييل را بدون بودجه و با يك دولت اداره امور فاقد اكثريت اداره مي‌كرد. مخالفان نتانياهو انتظار داشتند كه به دليل جريان داشتن دادگاه كيفري عليه او به اتهام‌هاي فساد و سوءاستفاده از قدرت، استعفا دهد، اما نتانياهو كه به كرسي نخست‌وزيري چسبيده بود، حاضر به كناره‌گيري از قدرت نبود. همين اصرار نتانياهو بر ماندن در قدرت، باعث شد تا مخالفان او، بهرغم همه اختلاف‌هاي ايدئولوژيك براي كنار گذاشتن او از قدرت متحد شوند. بر‌خلاف نتانياهو كه در سال‌هاي آخر قدرتش توانايي تصويب بودجه نداشت، ائتلاف ۸ حزبي به حدي از اتحاد برخوردار بود كه توانست بعد از سه سال، نخستين لايحه بودجه اسراييل را از تصويب كنست بگذراند.
برگزاري انتخابات زودهنگام، بار ديگر اين موقعيت را براي نتانياهو فراهم مي‌كند تا بتواند براي تشكيل يك ائتلاف اكثريت تلاش كند. نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهد كه اگر انتخابات همين الان برگزار شود، حزب ليكود به رهبري نتانياهو، به راحتي به بزرگ‌ترين حزب كنست تبديل خواهد شد، اما متحدان او بعيد است به اندازه كافي كرسي‌هاي لازم براي اكثريت پارلمان را به دست بياورند. همزمان ممكن است در كنست بعدي، برخي احزاب راست‌گرا تنها در صورتي به ائتلاف با ليكود رضايت بدهند كه نتانياهو از رهبري اين حزب كناره‌گيري كند. زمزمه‌هاي چنين شرطي براي ائتلاف با ليكود، از زماني كه دادخواست كيفري عليه نتانياهو، رسما به دادگاه ارايه شد، بلند شده بود. ائتلاف هشت حزبي در طول يك‌سال گذشته از عملي كردن وعده خود براي تصويب لايحه موفقيت احتمالي حزب ليكود در تشكيل بزرگ‌ترين فراكسيون كنست، بار ديگر مي‌تواند اسراييل را وارد دوره طولاني مذاكرات تشكيل ائتلاف و دولت جديد كند.
خوشحالي نتانياهو
ائتلاف حاكم در طول يك‌سال گذشته بهرغم وعده‌اي كه برخي اعضاي آن داده بودند از تصويب لايحه‌اي كه متهمان دادگاه‌هاي كيفري را از رسيدن به كرسي نخست‌وزيري منع كند، بازماندند. چنين لايحه‌اي قرار بود تنها با هدف جلوگيري از نخست‌وزير بنيامين نتانياهو تصويب شود. در برابر در ميان مخالفان نتانياهو اين نگراني وجود دارد كه در صورت رسيدن به قدرت، قوانيني تصويب كند كه در برابر محاكمه‌اش موانعي ايجاد كند. نتانياهو در ويديويي كه دوشنبه شب در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر كرد، از كناره‌گيري ائتلاف حاكم ابراز خرسندي كرد و كارنامه آن را مورد انتقاد قرار داد. نتانياهو با سرخوشي تاكيد كرد: «عصر امروز خبر فوق‌العاده‌اي براي شهروندان اسراييل منتشر شد.» وي ادامه داد: «كار اين دولت تمام شد، دولتي كه به حمايت حاميان تروريسم متكي بود و امنيت شخصي شهروندان اسراييل را رها كرده، هزينه‌هاي معيشت را به سطوح بي‌سابقه‌اي افزايش داده بود، ماليات‌هاي غيرضروري وضع كرده است و هويت يهودي ما را به مخاطره انداخته بود.»