تورم ‌ظالمانه‌ترين مالياتي‌ است ‌كه حكومت از فقرا به ‌نفع اغنيا‌ مي‌گيرد

 نشست «بهشتي شهيد و مسائل امروز ما» عصر روزدوشنبه 6 تير ماه با مشاركت دانشكده علوم اجتماعي و اقتصادي دانشگاه الزهرا(س) و جمعيت پايش شفاف‌سازي و ريشه‌كني فقر و فساد و سخنراني رحيم نوبهار و فرشاد مومني برگزار شد. فرشاد مومني در اين نشست گفت: با توجه به عنوان بحث امروز يعني شهيد بهشتي و مسائل امروز ما، من فكر كردم كه در يك زمان محدود به كدام مساله تمركز كنيم كه در واقع استطاعت اين را داشته باشد كه با بيشترين فراواني بحران‌هاي كنوني كشورمان را پوشش بدهد؟ پاسخي كه براي اين سوال پيدا كردم اين است كه اگر از دريچه انديشه شهيد بهشتي بخواهيم به اين پرسش پاسخ بدهيم، پاسخ شهيد بهشتي مساله «عدالت» است. عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي افزود: مي‌فرمايند اگر حامل حق و عدل نباشيد محال است كه از جنبه‌هاي فردي و اجتماعي عزت پيدا كنيد. اگر همه حامل حق و عدل شديم راه نجاتي قابل تصور است. بنابر اين اگر بخواهيم صادقانه و عادلانه در جست‌وجوي راه‌حلي براي وضع موجود باشيم بايد عدالت‌خواهي به مثابه يك مطالبه ملي نجات‌بخش در دستور كار قرار بگيرد. بنابر اين آنچه باعث تعجب است اينكه ما با رفتارهايي از ناحيه حكومت روبرو باشيم كه چنين امر خطيري را فراموش كرده باشد و فراتر از آن جهت‌گيري‌هاي سياسي و كليدي در جهت گسترش و تعميق نابرابري‌هاي ناموجه باشد. وي تصريح كرد: بحث آقاي بهشتي اين است كه در ساحت امر عمومي از ديدگاه اسلامي يك سلسله دگم‌هايي وجود دارد كه حكومت اسلامي اعتبار، صحت و مشروعيتش را از آنها مي‌گيرد. از ديدگاه شهيد بهشتي عدالت با همه شعباتش در صدر آن دگم‌ها قرار دارد. متاسفانه ما چون از اين اصول دور شده‌ايم به بحران خورده‌ايم و اين چيزي است كه حكومتگران ما بايد بفهمند. تشخيص اينكه فوري‌ترين مساله براي نجات اين است كه يك بازنگري كلي در همه محورهاي سياسي و اجتماعي و فرهنگي بر محور عدالت بايد صورت بگيرد. مومني تاكيد كرد: تشخيص شهيد بهشتي اين است كه براي اينكه عدالت برقرار شود حياتي‌ترين و فراگيرترين قاعده‌اي كه اسلام گذاشته ممنوعيت شخص‌محوري و مشروعيت جامعه‌محوري است. ايشان از اين دريچه حرف‌هايي دارند كه نظيرش را در آثار هيچ يك از روشنفكران قرن بيستم نديده‌ام. مي‌‌گويند اين قاعده دين خاتم است كه حتي پيامبر اسلام(ص) هم به عنوان شخص مطرح نباشد. ببينيد انديشه‌هايي كه امروز به نام دين جريان دارد چه نسبتي با قرآن و انديشه‌هاي شهيد بهشتي دارد؟! قرآن مي‌فرمايد كتاب و حكمتي كه به شما مي‌دهم براي اين نيست كه شما خودتان براي خلق بت شويد و هيچ پيامبري نبايد بت شود. وي ادامه داد: شهيد بهشتي مي‌فرمايد اين نظم اجتماعي غير قائم به شخص براي اينكه پايدار و بالنده بماند بايد به سمت علم و قانون و برنامه برود. چون اينها هستند كه امور را پيش‌بيني‌پذير مي‌كنند و در آن صورت است كه مي‌توان تمدن ساخت و اگر مناسبات غير پيش‌بيني‌پذير باشد انباشت نيروي انساني دچار مشكل مي‌شود. دانشمندان بزرگ توسعه هم مي‌گويند به محض اينكه شما به عدالت غير حساس مي‌شويد، جهان يا محدوده‌اي كه دچار اين غفلت شده دچار بحران كميابي مي‌شود؛ چون خلاقيت و توليد تنبيه مي‌شود و تملق و چاپلوسي و سفلگي سكه رايج مي‌شود. عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي اظهار داشت: اگر ما قادر نبوديم همكاري كنيم محكوم به اضمحلال هستيم. اين مساله فقط در حيطه اقتصاد نيست كه به خاطر نابرابري‌ها 90 درصد بنگاه‌هاي اقتصادي (متعلق به) يك نفر است. پس، از دريچه عدالت من فكر مي‌كنم مي‌توانيم يك بازنگري بنيادي در اين زمينه داشته باشيم. چيزي كه خيلي خارق‌العاده است اينكه شهيد بهشتي مي‌فرمايند از جنبه فردي ما با اصل زيربنا بودن امر اخلاقي مواجه هستيم. مي‌فرمايند اگر خواستيد كسي را محك بزنيد ببينيد اهل رواداري است يا اهل دروغ و تهمت به ديگران. وي ادامه داد: از جنبه اجتماعي مي‌فرمايند كه عدالت اجتماعي را اگر ديديد حكومتي ادعا كرد، 10 متغير كنترلي وجود دارد كه آن ادعاها را با آنها محك بزنيد. مثلا اصل مشاركت؛ شهيد بهشتي وقتي آيات 25 به بعد سوره حديد را تفسير مي‌فرمايند مي‌گويند حتي پيامبران هم در غياب مشاركت فعال و انتخابگرانه مردم در سرنوشت اقتصادي و سياسي نمي‌توانند عدالت برپا كنند. يكي ديگر از متغيرهايي كه معرفي كرده‌اند «شفافيت» است. ما به خوبي مي‌فهميم كه اساس مناسبات رانتي عدم شفافيت است. چون پشت به شفافيت كرده‌ايم مافياها رشد كرده‌اند. چرا اول انقلاب مافياها رشد نكرده‌اند؟ يك بحث ديگر هزينه غفلت از عدالت است. مثلا يكي از مولفه‌هاي اصلي بحران جهاني آب هستيم و تظاهر مي‌كنيم مي‌خواهيم اين بحران را حل كنيم، گزارش جهاني مي‌گويد هيچ عنصري به اندازه نابرابري‌هاي ناموجه در بحران آب تاثير ندارد. مومني يادآور شد: آقاي بهشتي از دريچه انديشگي مسائلي را مطرح كرده كه به نظر خيلي بديع مي‌رسد. مي‌فرمايند اگر از عدالت فاصله بگيريد با تعطيلي عقل و جمود و تعصب به نام دين سر و كار پيدا خواهيد كرد و با هرج و مرج در زمينه ارزش‌هاي اخلاقي روبرو مي‌شويد. آقاي بهشتي مي‌فرمايند اگر شما از عدالت فاصله بگيريد استفاده ابزاري از دين رايج مي‌شود؛ يعني دين محملي براي كاسبي‌هاي شخصي مي‌شود. بنابر اين به نظر من اگر اصل اينكه ريشه همه گرفتاري‌ها و بن‌بست‌هايي كه با آن مواجه هستيم به حاشيه راندن عدالت است، با اطمينان عرض مي‌كنم كه يكي از كارهاي خيلي خارق‌العاده ورود از دريچه انديشه‌هاي شهيد بهشتي است كه مي‌تواند بسيار نجات بخش باشد. وي افزود: طنز تلخي در 10 سال اخير وجود دارد و آن اينكه كساني مي‌خواهند با تورم، عدالت ايجاد كنند. تورم ظالمانه‌ترين مالياتي است كه يك حكومت از فقرا به نفع اغنيا دريافت مي‌كند. ولي در بودجه 1401 اين همه فرياد زديم كه كشور را به بحران مي‌بريد و مي‌گفتند ما دنبال عدالت هستيم و همان موقع شواهدي كه از بيخ و بن اين ادعا را باطل مي‌دانست مطرح كرديم ولي علي‌الظاهر دوستان گوش‌هايي دارند كه با آن نمي‌توانند بشنوند. اگر به انديشه‌هاي شهيد بهشتي در ساحت و نظر برگرديد هم براي آبروي خودتان خوب است، هم سطح زندگي مردم بهبود پيدا مي‌كند و هم كشورمان به جايگاهي كه در دنيا درخور است مي‌رسد.