تاريخ قرآن به روايت برتن
جان برتن، قرآن‌پژوه انگليسي معتقد است قرآني كه امروزه در دستان ماست، در عصر پيامبر(ص) و توسط آن حضرت گردآوري شده است. مساله نسخ و مصاحف صحابه، علل حذف نقش پيامبر(ص) از عرصه جمع‌آوري قرآن هستند. موضوعات نسخ تلاوت و حكم، نسخ تلاوت و بقاي حكم و اختلاف قرائات مصاحف صحابه فاقد واقعيت خارجي بوده و ساخته اذهان فقيهاني است كه در مناظرات خود با ديگر فقيهان، سعي كردند با تمسك به آنها آن دسته از احكام فقهي خود را كه مستند آنها در نصوص مصحف فعلي وجود نداشت، مستند به قرآن نمايند. اگر پيامبر اسلام (ص)، آيات قرآني را در قالب مصحفي گردآوري كرده باشد، ديگر فقيهان مذكور نمي‌توانستند سخن از اختلاف قرائات مصاحف صحابه و حذف نصوصي از مصحف فعلي در قالب دو شكل نسخ تلاوت به ميان آورند. آنان چاره كار را در آن ديدند كه با جعل رواياتي، نقش پيامبر(ص) را از عرصه جمع‌آوري قرآن حذف كنند و گردآوري آن را به دوران پس از حيات ايشان منتقل كنند. به‌رغم نكات مثبتي كه در نظريه برتن وجود دارد، نقدهاي اساسي نيز بر برخي از اركان نظريه او وارد است. «جمع‌آوري قرآن» نوشته جان‌برتن است كه به تازگي ترجمه فارسي آن به قلم حسن رضايي هفتادر منتشر شده است و هم‌اكنون در دسترس پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاريخ قرآن و مطالعات اسلامي قرار دارد. از مهم‌ترين سرفصل‌هاي اين كتاب مي‌توان به علوم فقه اسلامي، مجازات فقهي زناي محصنه، ثبت ناقص قرآن، نخستين جمع‌آوري، جمع‌آوري عثمان، اِسناد قرآن، تواتر مصحف و... اشاره كرد.