كره‌خري مثل كنِدي
مرتضي ميرحسيني
يك: از لابه‌لاي يادداشت‌هاي اسدالله علم؛ شنبه 26 تير 1355: در هواپيما به طرف ژنو مي‌روم. از اخبار بسيار مهم اين هفته، انتخاب قاطع وهله اول جيمي كارتر از طرف حزب دموكرات به نامزدي رييس‌جمهوري است. فكر مي‌كنم رييس‌جمهوري اين دوره امريكا هم خود او باشد و باز چه بلايي به سر دنيا بياورد. بچه دهاتي بي‌تجربه، به هر حال اگر بتواند جامعه امريكا را از اين بي‌بند و باري برهاند، خود كمك بزرگي به دنياست.
از شنبه 26 تير 1355 تا پنجشنبه 14 مرداد 1355: در اروپا بودم. 9 روز در اويان ماندم و استراحت مطلق كردم، يعني فقط به خواب و راهپيمايي در جنگل و شنا گذراندم (چون اهل قمار نيستم) و خانم علم هم مصاحب خوبي بود، چون ورزشكار است. در حقيقت خانم علم براي استراحت رفته بود و من به او پيوستم. سه روز هم به پاريس رفتم، چك‌آپ كردم، معلوم شد استراحت كار خودش را كرده و حالم از هر جهت خوب است. يك هفته پيش بچه‌ها در جنوب فرانسه رفتم.
از اخبار مهم جهان در اين مدت همان انتخاب... (واژه ناخوانا در متن) ... جيمي كارتر در وهله اول براي كانديداتوري رياست‌جمهوري امريكا از طرف حزب دموكرات است، شايد سابقا هم نوشته‌ام. ولي جريان آن را از مجله تايم اينجا مي‌گذارم. به هر صورت يك كره‌خر بي‌تجربه‌اي مثل (جان اف) كنِدي است، ببينيم چه بلايي به سر دنيا مي‌آورد.
دو: خاوير گرِرو در كتاب «دولت كارتر و فروپاشي دودمان پهلوي» مي‌نويسد نيمه‌هاي بهار 1355 شاه براي نخستين‌بار به كارتر توجه نشان داد و آن وقتي بود كه كارتر در دور مقدماتي انتخابات در چند ايالت جنوبي به پيروزي رسيده بود. «شاه از اسدالله علم وزير دربار و دوست خود پرسيد كه اين جيمي كارتر كيست؟ علم در وهله اول مانند بسياري از ايرانيان در دولت، اطلاعات مهمي درباره كارتر نداشت، زيرا از نظر سياسي وزنه‌اي نبود و از بيان روشن مطالب درخصوص مسائل سياسي اجتناب مي‌كرد. يادداشت‌هاي روزانه علم اطلاعات خردمندانه و موجهي را درباره شاه و محفل دروني او درخصوص واكنش آنها در سال برگزاري انتخابات امريكا ارايه مي‌كند.» اين دو، يعني شاه و علم از موفقيت‌هاي انتخاباتي كارتر خشمگين و نگران بودند و سخنراني‌هاي بعدي او نيز به اين خشم و نگراني دامن مي‌زد. «زيرا كارتر كرارا بر طبل حقوق بشر مي‌كوبيد و از اهميت آن در سياست خارجي و لزوم محدود كردن فروش جنگ‌افزار سخن مي‌راند. شاه احساس مي‌كرد كه در دو مساله در مظان اتهام قرار دارد و به نحو بي‌رحمانه‌اي هدف قرار گرفته است. كارتر روشن ساخته بود كه با رويكردي كاملا متفاوت با جهان روبه‌رو خواهد شد و در اين فرآيند چند تن از متحدان را پس و پيش كرده و نظم جديدي به آنها خواهد داد... وقتي شاه از نتيجه انتخابات كارتر آگاه شد، بارها با نااميدي تكرار مي‌كرد: فكر نمي‌كنم زياد دوام بياوريم.»