روايتي از برملا شدن يك دروغ تاريخي

محمدحسين لطف‌الهي

نتايج تحقيقات سرويس اطلاعاتي مخفي اسراييل در خصوص انفجار سفارت اسراييل در آرژانتين و انفجار ساختمان مركزي يهوديان در اين كشور كه در دهه 1990 ميلادي اتفاق افتاد، نشان مي‌دهد بر خلاف اتهاماتي كه براي سال‌ها عليه ايران مطرح مي‌شد، تهران كمكي به اجراي اين دو عمليات نكرده بود. نيويورك‌تايمز روز شنبه در گزارشي اعلام كرد به نتايج يك تحقيق داخلي در موساد درباره حوادث دهه 1990 ميلادي در آرژانتين دست پيدا كرده كه در آن جزييات بسيار مفصلي از انفجار سفارت اسراييل در بوينس‌آيرس و انفجار ساختمان مركزي يهوديان در آرژانتين شامل نحوه انتقال مواد منفجره از طريق بطري‌هاي شامپو و جعبه‌هاي شكلات به اين كشور وجود دارد. هرچند موساد در اين تحقيقات همچنان مدعي است كه حزب‌الله لبنان مجري عمليات‌هاي مذكور بوده و جمهوري اسلامي ايران به عنوان حامي حزب‌الله در تجهيز و تامين مالي اين گروه نقش داشته، بر اساس نتيجه‌گيري صورت‌گرفته در اين تحقيق برخلاف ادعاهايي كه براي ساليان طولاني از سوي ايالات متحده، آرژانتين و رژيم اسراييل در خصوص نقش عملياتي مستقيم ايران در اين اتفاقات مطرح مي‌شد، جمهوري اسلامي ايران در اين دو رويداد «نقش ميداني» نداشت. اين تحقيقات همچنين نشان مي‌دهد كه هيچ‌كدام از شهروندان يا مقامات آرژانتيني در اين انفجارها دست نداشتند.

طي سال‌هاي اخير بارها و بارها مقام‌هاي امريكايي، آرژانتيني و مقام‌هاي رژيم اسراييل تعدادي از مقام‌هاي ايراني را به دست داشتن در طراحي و اجراي اين حملات متهم كرده بودند. در بيانيه‌اي كه وزارت خارجه ايالات متحده 20 جولاي سال جاري صادر كرد نوشته شده است كه «مقامات ارشد دولت ايران به صورت مستقيم در اين حمله نقش داشته‌اند و حزب‌الله اين اقدام را به دستور جمهوري اسلامى انجام داده است.»  همزمان با آغاز به كار دولت ابراهيم رييسي در ايران نيز آرژانتيني‌ها دو بار با صدور بيانيه انتصاب محسن رضايي به عنوان معاون اقتصادي رييس‌جمهور و احمد وحيدي به عنوان وزير كشور را محكوم كردند. روزنامه «بوئنوس‌آيرس تايمز» روز جمعه ۵ شهريور (۲۷ اوت) نوشت كه وزارت خارجه آرژانتين در بيانيه‌اي، انتصاب رضايي به مقام معاون اقتصادي رييس‌جمهوري اسلامي را «توهين به قوه قضاييه آرژانتين و قربانيان اين حمله تروريستي را بي‌رحمانه» دانست. «مثل احمد وحيدي، رضايي هم به علت داشتن نقش كليدي در تصميم‌گيري و طراحي حمله‌‌اي كه روز دوشنبه ۱۸ جولاي ۱۹۹۴ انجام گرفت، تحت پيگرد دادگستري آرژانتين قرار دارد و قرار بازداشت آنها در پليس بين‌المللي، همچنان معتبر است.» اين در حالي است كه موساد در نتيجه‌گيري تحقيق اخير خود مي‌نويسد: «حزب‌الله لبنان براي انتقام‌گيري از حملات اسراييل عليه شيعيان در لبنان، اقدام به طراحي و اجراي اين عمليات‌ها كرده و از زيرساخت‌هاي مخفي ساخته‌شده در بوئنس‌آيرس و ديگر مناطق امريكاي جنوبي براي طراحي حملات استفاده كرده است.» جمهوري اسلامي ايران نيز هر گونه مشاركت در اين دو حادثه را انكار مي‌كند. در انفجار سفارت اسراييل در بوينس‌آيرس كه سال 1992 اتفاق افتاد 29 نفر كشته شدند و در انفجار ساختمان مركزي يهوديان كه سال 1994 رخ داد خود فرد بمب‌گذار به همراه 86 نفر ديگر جان خود را از دست دادند. آرژانتين براي دهه‌ها با تبعات اين دو انفجار دست و پنجه نرم مي‌كرد. تعدادي از كساني كه براي تحقيق در اين خصوص منصوب شده بودند بعدها به اتهام سنگ‌اندازي در مسير تحقيقات تحت پيگرد قانوني قرار گرفتند و برخي سياست‌مداران ارشد هم متهم به همكاري براي سرپوش گذاشتن روي اين دو حادثه شدند.
بر اساس يافته‌هاي اين تحقيق، مواد انفجاري استفاده‌شده در دو حمله مذكور از طريق بطري‌هاي شامپو و بسته‌هاي شكلات طي پروازهاي متعدد مسافري از مبدا كشورهاي اروپايي به آرژانتين انتقال داده شده و در نهايت براي استفاده در مواقع لزوم در پاركي در بوينس‌آيرس پنهان شده بودند. از طرفي، مواد شيميايي لازم براي ساخت بمب‌ها نيز از سوي يك شركت بازرگاني پوششي خريداري و به آرژانتين ارسال مي‌شد. اين گزارش مي‌گويد مهاجمان اصلي طي حملات متعدد اسراييل به حزب‌الله لبنان كشته نشده‌اند و هنوز در لبنان زندگي مي‌كنند. اينترپل تاكنون براي دو تن از متهمان اين پرونده هشدار قرمز صادر كرده كه از هر دو در تحقيقات موساد به عنوان «عامل عملياتي حزب‌الله لبنان» نام برده مي‌شود. نفر سوم كه سال‌ها تحت تعقيب ايالات متحده و اسراييل قرار داشت، عماد مغنيه معروف به «حاج رضوان» از فرماندهان نظامي حزب‌الله لبنان بود كه در ۱۲ فوريه ۲۰۰۸ در انفجاري در دمشق كه از آن به عنوان عمليات مشترك امريكا و اسراييل نام برده مي‌شود، ترور شد.
نتيجه‌گيري موساد براساس اطلاعات ماموران، بازجويي از مظنونان و نظارت و استراق سمع است. در اين تحقيق همچنين به شكست موساد در شناسايي عمليات و هشدار دادن پيش از وقوع انفجارها اشاره شده و آمده است كه در انفجار اول موساد هيچ اطلاعاتي نداشت و هشداري نداد و در حالي كه انتظار مي‌رفت در انفجار دوم كه از سوي همان گروه قبلي سازماندهي شده بود، وضعيت بهتر باشد سرويس اطلاعاتي اسراييل نتوانست اطلاعاتي قبل از وقوع عمليات كشف كند. در نتيجه‌گيري گزارش اشاره شده كه حزب‌الله لبنان پس از ترور شدن سيد عباس موسوي رهبر اين گروه از سوي اسراييل تصميم گرفت تا حسن كراكي، يك نيروي عملياتي كه پاسپورت برزيلي داشت به آرژانتين اعزام كند. پس از آن طلال حميه، معاون واحد عملياتي حزب‌الله به پايتخت آرژانتين مي‌رود و با محمد نورالدين، جوان 24 ساله لبناني و عامل انتحاري انفجار ديدار مي‌كند.  اسراييل با شليك موشك از جنگنده‌هايش خودروي حامل سيد عباس موسوي را در سال ۱۹۹۲ در جنوب لبنان هدف قرار داد كه همراه با او، همسر و نوزاد آنها نيز كشته شدند. به نوشته نيويورك‌تايمز، حزب‌الله حسن كركي، يك عضو ارشد خود را با گذرنامه جعلي برزيلي به بوئنوس‌آيرس اعزام كرد. او يك خودروي ون خريداري كرد كه كمي بعد، از آن براي حمله استفاده شد. بر اساس تحقيقات موساد، طلال حميه يك روز پيش از انفجار، آرژانتين را ترك كرد و نيروهاي ديگر مرتبط با اين واحد، غير از محمد نورالدين كه خود را منفجر كرد، از آرژانتين رفتند. گزارش موساد به مكالمه تلفني آن روز ميان عماد مغنيه با نيروهايش اشاره دارد.  ژنرال اوري ساگي، فرمانده وقت اطلاعاتي ارتش، سال ۲۰۱۶ در يك گفت‌وگوي رسانه‌اي اذعان كرده بود كه اسراييل در ارزيابي از تهديدات انتقامي حزب‌الله در آن دوره شكست خورد. به نوشته نيويورك‌تايمز، دو مهره موساد گفتند كه پس از انصراف يك عضو حزب‌الله در مارس ۱۹۹۴ در برنامه طراحي شده براي يك انفجار در پايتخت تايلند، يك مقام ارشد اسراييل به شبتاي شاويط، رييس وقت موساد، در مورد خطر جدي وقوع يك حمله در امريكاي لاتين و مشخصا عليه يهوديان و اسراييلي‌ها در آرژانتين، هشدار داد. شاويط دستور داد كه مكالمات سفارت ايران در بوئنوس‌آيرس شنود شود، اما شنودها بي‌حاصل بود. شاويط از واكنش به گزارش نيويورك تايمز خودداري كرده است.
چهار مقام اسراييلي كه با نيويورك‌تايمز گفت‌وگو كرده‌اند، گفته‌اند كه حملات آرژانتين باعث شد اسراييل از ادامه كشتن كادرهاي بالاي حزب‌الله دست بكشد.
عوامل موساد به نيويورك‌تايمز گفتند كه نگراني اسراييل از اقدامات مشابه تلافي‌جويانه يكي از دلايل تعيين‌كننده بود كه اسراييل را وادار كرد تا از حمله نظامي به تاسيسات هسته‌اي ايران كه براي سال ۲۰۱۲ طراحي كرده بود، عدول كند. دولت اسراييل يا موساد رسما به گزارش نيويورك تايمز واكنش نشان نداده‌اند. وزارت خارجه آرژانتين نيز فعلا واكنشي عنوان نكرده است.
نيويورك‌تايمز نوشته «ايالات متحده، اسراييل و آرژانتين تا سال‌ها اعلام مي‌كردند كه سفارت ايران در بوينس‌آيرس نقش اصلي را در تامين و تجهيز گروه مهاجمان بر عهده داشته» اما اكنون اين مساله در گزارش موساد انكار شده است.