ادامه از صفحه اول
بايد مونسون و اثرش بر ايران را بشناسيم
مونسون هند هميشه تحت اثر انتقال رطوبت اتمسفر از منابع اقيانوسي و خشكي است. اوج بارندگي موسمي در دوره‌اي اتفاق مي‌افتد كه همه منابع رطوبتي اقيانوسي و خشكي به ميزان قابل توجهي در بارش باران‌هاي موسمي نقش دارند .
تغييرات اقليمي بادهاي موسمي هند را قوي‌تر و نامنظم‌تر مي‌كند . با مقايسه بيش از 30 مدل اقليمي از سراسر جهان، فصول باراني بسيار مرطوب‌تري را پيش‌بيني مي‌كند كه تقريباً از خرداد تا شهريور هر سال از دريا وارد مي‌شوند. هر درجه سانتيگراد گرم شدن احتمالاً بارش باران‌هاي موسمي را حدود پنج درصد افزايش مي‌دهد. گرمايش جهاني باعث افزايش بارندگي‌هاي موسمي در هند، حتي بيش از آنچه قبلاً تصور مي‌شدراافزايش مي‌دهد. اين موضوع بر ديناميسم بادهاي موسمي در قرن بيست و يكم مسلط است و اين احتمال را افزايش مي‌دهد كه محل توليد محصولات كليدي - از جمله برنج - در مراحل حياتي رشد به صورت باتلاق شوند. با افزايش گرمايش، بادهاي موسمي احتمالاً نامنظم‌تر مي‌شوند. هرج و مرج بيشتر در بارش باران‌هاي موسمي هند، سازگاري اقليمي را سخت‌تر مي‌كند. تغييرات چشمگير موسمي از اواسط قرن بيستم غالب شد كه تغييرات ناشي از انسان شروع به غلبه بر تغييرات طبيعي - معمولا بطئي -كرد.
ابتدا آلودگي هوا از ذرات معلق در هوا - كه عمدتاً نور خورشيد را منعكس مي‌كنند و گرمايش را كاهش مي‌دهند - باعث كاهش بارندگي‌هاي موسمي شد. اما از دهه 1980، اثرهاي گرمايش گازهاي گلخانه‌اي به تدريج مسلط شد و باعث شد كه فصول باراني قوي‌تر شود. ميانگين دماي سطح اين سياره در مقايسه با اواخر قرن نوزدهم به‌طور متوسط 1.1 درجه سانتيگراد افزايش يافته است و بيشتر اين گرم شدن در نيمه سده بيستم به بعد اتفاق افتاده است. توافقنامه پاريس در سال 2015، كشورهاي جهان را موظف مي‌كند كه به‌طور جمعي گرمايش جهاني را به ميزان «خيلي كمتر از » 2 درجه سانتيگراد و حتي 1.5 درجه سانتيگراد در صورت امكان - محدود كنند، اگرچه تقريبا قطعي است كه اين هدف به سرعت از دسترس خارج مي‌شود.
سال 2021، پنج مورد از پرهزينه‌ترين رويدادهاي اقليمي شديد در جهان مربوط به باران‌هاي موسمي غيرمعمول آسيا بود. اثر تغيير اقليم بر همه بادهاي موسمي در دنيا يكسان نيست. مثلا تيمي از دانشمندان در پرينستون و اداره ملي اقيانوسي و جوي از يك مدل اقليمي با وضوح بالا استفاده كردند تا نشان دهند باران‌هاي تابستاني چشمگير در جنوب غربي ايالات متحده و شمال غربي مكزيك با كاهش قابل توجهي در مجموع بارندگي روبرو هستند.
توافق بر اين بود كه گرمايش جهاني باعث به تعويق انداختن بادهاي موسمي مي‌شود. حال محققان دريافتند كه بادهاي موسمي امريكاي شمالي به سادگي با تأخير همراه نيست، بلكه كل بارندگي با كاهش چشمگيري تا 40 درصد مواجه است!.
باران‌هاي موسمي همچنين به رويدادهاي بارش شديد مرتبط است كه مي‌تواند باعث سيل ناگهاني و تلفات جاني شود. دانستن زمان شروع بادهاي موسمي و پيش‌بيني زمان وقوع رويدادهاي مهم مي‌تواند براي هشدارهاي اوليه و برنامه‌ريزي براي جلوگيري از خسارات جاني و مالي استفاده شود. اكنون در گرم‌ترين دوره 125000 سال اخير زندگي مي‌كنيم. ما مي‌دانيم كه چه چيزي پشت انتشار گازهاي گلخانه‌اي ناشي از سوزاندن سوخت‌هاي فسيلي مانند زغال سنگ، نفت و گاز، كه گرما را در جو ما افزايش مي‌دهداست. استفاده از اين سوخت‌ها به افزايش غلظت دي‌اكسيد كربن در جو به بالاترين سطح مشاهده شده در 2 ميليون سال كمك كرده‌اند. آژانس بين‌المللي انرژي تخمين مي‌زند كه انتشار دي‌اكسيد كربن از انرژي با 6 درصد افزايش در سال 2021 به 36.3 ميليارد تن رسيد كه بالاترين سطح در تاريخ است. اين ميزان انتشار بايد تا سال 2030 تقريباً به نصف كاهش يابند يعني طبق سند هيات بين‌الدول تغيير اقليم به حداقل 43 درصد كاهش تا پايان اين دهه نياز داريم. سپس جهان بايد ميزان انتشار گازهاي گلخانه‌اي را تا سال 2050 به صفر كاهش دهد. اين بدان معناست كه گازهاي گلخانه‌اي را تا حد امكان كاهش دهيم و راه‌هايي براي بيرون كشيدن CO2 از جو پيدا كنيم تا آنچه باقي مي‌ماند را جبران كنيم.
اين يك چالش بزرگ است شايد بزرگ‌ترين چالشي كه بشريت تاكنون با آن روبرو بوده است.
مذاكرات و سمت و سوي بازارها
اما وضعيت بازارهاي كشور را از منظر تحليلي مي‌توان به 2 روي سكه تشبيه كرد؛ براساس مدل ppp و در صورت تداوم عدم دستيابي به توافق و احياي برجام از سال آينده تا 1404 نرخ دلار در دالان صعود مستمر قرار خواهد گرفت.
به گونه‌اي كه در سال آينده، نرخ دلار 39 هزار تومان، سال بعدش 48 هزار تومان و براي آخرين سال فعاليت‌هاي دولت سيزدهم (سال1404)، احتمال ظهور دلار 60 هزار توماني هم ممكن خواهد بود. همه اين احتمالات در صورتي كه پروژه احياي برجام متوقف شود؛ بنابراين احياي برجام براي اقتصاد ايران يك ضرورت غيرقابل انكار است. ايران بايد به بازار نفت بازگردد و توسعه مناسبات تجاري با جهان پيراموني را آغاز كند. حال بياييد روي ديگر سكه ارز را بررسي كنيم، اگر برجام احيا شود و اقتصاد ايران وارد دوره پساتحريمي شود، مي‌توان توقع بهبود گزاره‌ها را به صورت تدريجي متصور شد. اگر اقتصاد ايران يك دهه رشد اقتصادي بالاي 8درصد داشته باشد، نرخ دلار مي‌تواند در همين اعداد و ارقام فعلي باقي بماند. اين مهم در صورتي محقق مي‌شود كه دولت بتواند نرخ تورم را تك‌رقمي كرده و رشد آن را مهار كند. اين احتمالات، يك واقعيت عريان را گوشزد مي‌كند و آن اينكه هر چه سريع‌تر بايد زمينه لغو شدن تحريم‌ها ايجاد شود. البته در اين ميان ممكن است دولت از طريق برخي سياست‌گذاري‌هاي حمايتي تلاش كند تا نرخ ارز را به صورت دستوري براي مدت زمان كوتاهي سركوب كرده و به سمت دالان نزولي هدايت كند. اما اين روند در بلندمدت ممكن نيست و نرخ ارز نيز مانند فنر، روزي و روزگاري در نقطه‌اي خاص جهش خواهد كرد. بايد توجه داشت مسائل اصلي اقتصاد ايران (و اساسا هر اقتصادي)، رشد نقدينگي، مساله تورم و البته رشد اقتصادي مستمر است، انتظارات تورمي برآمده از مذاكرات، افزايش ريسك، كنترل نقدينگي و... ساير مسائل مهم و كليدي را تشكيل مي‌دهند. همه بايد بدانيم تا زماني كه اين گزاره‌هاي بنيادين در مسير بهبود قرار نگيرند، نمي‌توان توقع داشت كه اقتصاد ايران به سمت ثبات و رشد حركت كند.