رنج برجام
از فقدان اراده
جعفر گلابي
يادش بخير، وقتي برجام امضا و اجرا شد همه به جز اسراييل و افراطيون برنده شدند و وقتي ترامپ از برجام خارج شد امريكا فقط در زجر مردم ايران موفق شد والا در متوقف ساختن برنامه هسته‌اي ايران كاملا باخت. حالا طرفين در حال آخرين چانه‌زني‌ها هستند تا امتياز بيشتري كسب كنند، چانه‌زني‌هايي كه گاهي حواشي ميداني مثلا در آب‌هاي خليج فارس يا درياي سرخ و حتي اصطكاك نظامي در سوريه پيدا مي‌كند و نشان‌دهنده حساسيت بسيار بالاي مناقشه هسته‌اي غرب با ايران است. برخلاف دوره پيشين مذاكرات در دولت‌هاي روحاني و اوباما كه دوطرف اراده‌اي قاطع و روشن براي رسيدن به نتيجه داشتند و از خود انعطاف نشان مي‌دادند در دور جديد اين اراده به چشم نمي‌خورد و گويا كوچك‌ترين مسائل هم مي‌تواند كل مذاكرات را متوقف يا ماه‌ها به تعويق بيندازد. امريكا به اندازه اسراييل و خصوصا اروپا نگران پيشرفت‌هاي هسته‌اي ايران نيست و ايران هم به هر حال به نوعي با تحريم‌ها كنار آمده است و روزگار مي‌گذراند. ظاهرا دو طرف آمادگي ناگفته‌اي دارند كه هفته‌ها و ماه‌ها رايزني كنند و حتي تلاش‌هاي بي‌صبرانه اروپا را عقيم بگذارند. هركدام انتظار دارند كه مجموع حوادث مرتبط و غير مرتبط اثر خود را بگذارد و جنگ ديپلماتيك را مغلوبه كند. زمستان سرد اروپا بدون گاز روسيه، ايران را اميدوار به امتياز گرفتن بيشتر مي‌كند و اوضاع وخيم اقتصادي ايران طمع امريكا را برمي‌انگيزاند كه مردم به تنگ آيند و تحولي رخ دهد! اين محاسبات درست باشند يا غلط تاكنون اثرساز بوده‌اند و چه‌بسا اگر حادثه بزرگي رخ ندهد زورآزمايي موجود همچنان ادامه پيدا كند و نتيجه‌اي در برنداشته باشد يا به باخت كامل يكي از طرفين منجر شود. اگر مردم ما در مضيقه نبودند و اگر انواع حوادث طبيعي و غيرطبيعي نياز به منابع مالي براي پيشگيري و مقابله نداشتند از نظر سياسي بهترين گزينه در حداكثر چانه‌زني و ستاندن بيشترين امتيازات ممكن بود ولي ما در حال حاضر به واسطه تحريم‌هاي غيرانساني امريكا روزانه دچار خسارت‌هاي بزرگ مادي و معنوي مي‌شويم كه جلوگيري از آنها خود يك پيروزي است و در كشور روح جديدي مي‌دمد كه در برابر امتيازات موردي بزرگ و مغتنم است.
صداوسيما هرچقدر تبليغ كند كه دستاوردهاي دولت رو به فزوني و مشكلات مردم رو به كاهش است تحرك لازم و ضروري در اقتصاد كشور رخ نخواهد داد. ديگر عامي‌ترين افراد هم نياز به غور در ارقام و آمار اقتصادي ندارند، كافي است نرخ دلاروسكه را بدانند وميزان تغييرات مثبت يا منفي، افزايش يا كاهش رفاه خودرابسنجند.
پيشرفت‌هاي غيرقابل بازگشت هسته‌اي ايران برگ برنده ايران درضمانت اجرايي لغو تحريم‌هاست.اگرتوافق صورت گيرد و باز هم دولت امريكا بخواهد از برجام خارج شود نتيجه‌اش ازهم‌اكنون مشخص است و به نظر نمي‌رسد كه حتي تندترين رجال جمهوري‌خواه امريكا هم با همه تبليغاتي كه مي‌كنند به آن تن دردهند. درواقع با امضاي برجام 6 قدرت جهاني بخواهند يا نخواهند پذيرفته‌اند كه برهم زدن آن ازسوي دولت بعدي امريكا يعني اعطاي مجوزغني‌سازي صددرصدي به ايران است.
در چنين شرايطي به نتيجه رساندن برجام واقعا يك برد تمام‌يار و بدون ضرر براي ايران است. اقدام در برابر اقدام حتي لازم نيست در مفاد توافق ذكر شود، تهران مي‌تواند پيش يا پس از امضاي برجام طي يك بيانيه رسمي اعلام كند كه اگر امريكا بار ديگر بر سر مسائل هسته‌اي تحريمي متوجه ايران كند يا همه تحريم‌ها را برگرداند معنايش مجازشدن جمهوري اسلامي براي برداشتن همه محدوديت‌هاي اتمي است. چنين اقدامي حتي امكان اقناع افكار عمومي جهان را در بردارد كه نبايد از چنين فرصتي غفلت كرد، با اين تفاوت كه اين‌بار ضمانت اجرايي مهم و فيصله بخش را هم در بردارد. در مقابل اگرايران از خود انعطاف نشان ندهد اين فرصت از دست مي‌رود وتوپ درزمين تهران قرارخواهد گرفت و غول‌هاي تبليغاتي كه اكثرا متعلق به امريكا هستند اين توان را دارند كه بن‌بست مذاكرات را به ايران نسبت دهند و ناديده گرفتن محدوديت‌هاي هسته‌اي را براي ملت ايران پرهزينه كنند. اتفاقا حتي در چارچوب دشمني با امريكا خلع سلاح او براي ادامه فشارهاي اقتصادي عليه مردم ايران همان مشت كوبنده‌اي است كه انقلابيون همواره مايلند آن را بر دهان كاخ سفيد بكوبند. آيا سوپرانقلابي‌هاي ضد امپرياليسم خوش‌تر دارند كه امريكا بتواند دوباره اجماع جهاني ايجاد كندو شوراي امنيت سازمان ملل را در مقابل ايران قرار دهد و همچنان اقتصاد و معيشت مردم را زير منگنه نگاه دارد؟ اگر چنين است آن را صريحا به مردم بگويند تا افكارعمومي قضاوت خود را بكند. مسلما روسيه و چين درنهايت مايل به تجهيز ايران به سلاح هسته‌اي نيستند و اگر اوضاع رو به تندي رود نهايتا سكوت خواهند كرد.دراين صورت حتي دور زدن و خنثي‌سازي تحريم‌ها مشكل‌تر خواهد شد و باز هم فشار آن متوجه مردم خواهد بود. همان مردمي كه در مناقشه كنوني مهم‌تر از همه‌چيز هستند و منافع آنها در مذاكرات مشخص مي‌شود. پيروزي در مذاكرات به اراده جدي نياز دارد كه اگر حاصل نشود شرايط دلخواه هيچگاه به دست نمي‌آيد. توافق خوب درلغوهرچه زودترتحريم‌هاست واتفاق بد ادامه فشاربه مردم ايران و تعليق اموراقتصادي و توقف صدها طرح و پروژه ضروري كشور است. مسوولان در محاسبات خود بايد همه‌چيز ازجمله تغييرات خطرناك اقليم را بگنجانند و از سيل هولناكي كه در پاكستان رخ داد و بيش از 1000 كشته برجا گذاشت و بالاتر از 10 ميليارد دلارخسارت به بارآورد عبرت بگيرند كه وقت تنگ است.