جورجا ملوني و ائتلاف راست او در آستانه تصرف قدرت در ايتاليا قرار دارند
ستاره جديد سياست در رم
شهاب شهسواري
واپسين نظرسنجي‌هاي منتشرشده در ايتاليا، پيش از پايان مهلت قانوني انتشار نظرسنجي‌ها، دوهفته مانده به انتخابات، نشان مي‌دهد كه ائتلاف راستگرا به رهبري حزب «برادران ايتاليا» به رهبري جورجا ملوني، در انتخابات ۳ مهر (۲۵ سپتامبر) اكثريت قاطع پارلمان را در اختيار خواهد گرفت. بلومبرگ مي‌نويسد كه معدل نظرسنجي‌ها از پيشتازي ۲۰ درصدي ائتلاف راست نسبت به ائتلاف چپ ميانه به رهبري انريكو لتا از حزب دموكراتيك خبر مي‌دهند. در صورت باقي ماندن اين اختلاف تا روز انتخابات، ائتلاف راستگرا مي‌تواند به لطف قوانين انتخاباتي ايتاليا دست‌كم دوسوم از كرسي‌هاي مجلسين اين كشور را در اختيار بگيرند كه بعد از مدت‌ها اكثريت‌هاي شكننده، اين قدرت را در اختيار آنها قرار مي‌دهند كه حتي قانون اساسي ايتاليا را هم اصلاح كنند. به‌رغم پيشتازي ائتلاف راستگرا، برخي نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهند كه دو هفته مانده به انتخابات هنوز بيش از ۴۰ درصد از راي‌دهندگان ايتاليايي در مورد اينكه به كدام طرف راي دهند تصميمي نگرفته‌اند. در صورتي كه ائتلاف ملوني اكثريت پارلمان را در اختيار پيدا كند، او مي‌تواند نخستين نخست‌وزير زن ايتاليا باشد.
از زماني كه جورجا ملوني، به عنوان چهره اصلي راستگرايان وارد كارزار انتخاباتي شده است، استقبال از راستگرايان روز به روز افزايش پيدا كرد. ملوني ۴۵ساله از سنين نوجواني وارد سياست شده است و سال‌ها در گروه‌هاي راست افراطي هوادار ميراث ديكتاتور فاشيست ايتاليا، بنيتو موسوليني فعاليت كرده است. رهبر حزب برادران ايتاليا، گرچه تاكنون هيچ سابقه مديريت دولتي در كارنامه‌اش ندارد، اما با توجه به نتايج نظرسنجي‌ها به نظر مي‌رسد كه اصلي‌ترين گزينه براي نخست‌وزيري ايتاليا باشد. به‌رغم انتساب ملوني به راست افراطي، او وعده داده است كه مسير دولت پيشين ماريو دراگي را به ويژه در حوزه انضباط بودجه‌اي و حمايت از اوكراين در جنگ با روسيه ادامه دهد. حزب ملوني علاوه بر پيشتازي در نظرسنجي‌ها از كاهش محبوبيت همپيمانانش در ائتلاف، از جمله حزب راست‌گراي فورتزا به رهبري سيلويو برلوسكوني، نخست‌وزير پيشين و حزب مهاجرستيز ليگ به رهبري ماتيو سالويني، منفعت برد. نظرسنجي ايپسوس براي روزنامه كوريره دلا سرا نشان مي‌دهد كه حزب برادران ايتاليا مي‌تواند در ائتلاف با حزب ليگ، حتي بدون حمايت حزب فورتزا هم اكثريت پارلمان را در اختيار داشته باشد. نظرسنجي تنسه نشان مي‌دهد كه ائتلاف راستگرايان مي‌تواند ۲۵۲ تا ۲۶۲ كرسي از ۴۰۰ كرسي پارلمان را از آن خود كند. در مجلس سنا پيش‌بيني اين نظرسنجي نشان مي‌دهد كه ۱۲۵ تا ۱۳۳ كرسي در اختيار ائتلاف راست خواهد بود. رسيدن به اين تعداد كرسي‌ها در مجلسين به ائتلاف اجازه مي‌دهد تا بدون نياز به مراجعه به همه‌پرسي قانون اساسي را اصلاح كند.
ستاره جديد سياست ايتاليا كيست؟
جورجا ملوني زماني كه ۱۵ ساله بود به عنوان فعال سياسي مدني به جنبش راست افراطي موسوم به «جنبش اجتماعي ايتاليا» پيوست. اين جريان بعد از جنگ جهاني دوم از سوي هواداران موسوليني تاسيس شده‌بود. به نوشته فايننشيال‌تايمز او از دوران دانش‌آموزي به جهان پيچيده و پرتنش رقابت‌هاي راست و چپ در ايتاليا وارد شد كه گهگاه به زد و خوردهايي در خيابان‌ها، مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها مي‌انجاميد. اين روزها هم در آستانه رسيدن به قدرت، ملوني همچنان به خاطر جنجال‌هاي دوران جواني‌اش مورد انتقاد قرار مي‌گيرد. رقباي او مي‌گويند كه ملوني يك تندروي خطرناك است كه جامعه ايتاليا را قطبي، آزادي‌هاي اجتماعي را محدود، راست افراطي را تقويب و رابطه با اتحاديه اروپا را شكراب مي‌كند و كشور را به سمت ائتلاف با دولت‌هاي ضد اتحاديه اروپا و ملي‌گرا مانند مجارستان تحت حاكميت ويكتور اوربان مي‌برد. در طول ماه‌هاي منتهي به انتخابات ويديويي از دوران نوجواني ملوني منتشر شد كه در آن از بنيتو موسوليني، ديكتاتور فاشيست دوران جنگ جهاني دوم ايتاليا تمجيد مي‌كند. او در اين ويديو خطاب به گروهي از خبرنگاران فرانسوي مي‌گويد: «هر كاري كه كرد براي ايتاليا كرد و در ۵۰ سال آينده هيچ سياستمداري مانند او ظهور نخواهد كرد.» ملوني در جواب به اين انتقادها گفت كه محافظه‌كاران ايتاليايي دهه‌ها پيش «فاشيسم را به تاريخ سپرده‌اند.» ملوني مي‌گويد كه اتهام‌هايي از جمله اينكه او دموكراسي ايتاليا را به خطر خواهد انداخت و ثبات بين‌المللي كشور را به هم مي‌زند، زاييده افترازني‌هاي نخبگان سياسي چپ‌گراست. ملوني در بيانيه ويديويي كه به زبان‌هاي انگليسي، فرانسه و ايتاليايي منتشر كرد، خطاب به منتقدانش گفت: «نمي‌توان ديگر بيشتر از اين اجازه داد كه محافظه‌كاران ايتاليايي كه مركز آزادي‌خواهي و دفاع از ارزش‌هاي غربي است، به اتهام آلوده شود.»
به نوشته فايننشيال‌تايمز شخصيت اجتماعي تندخو، پشتكار و بديع بودن او باعث شده است كه حمايت عمومي از حزب برادران ايتاليا به شكل چشمگيري افزايش پيدا كند. اين حزب كه در انتخابات ۲۰۱۸ تنها توانست ۴.۳ درصد آرا را به دست بياورد، حالا در شرايط چنددستگي گسترده آرا، ممكن است بيش از يك‌چهارم آراي ايتاليايي‌ها را از آن خود كند. او كه در پارلمان پيشين حزب خود را خارج از دولت وحدت ملي ماريو دراگي نگه داشته‌بود، توانست به تنهايي خود را به عنوان اپوزيسيون دولت پيشين مطرح كند.
لورنزو پرگلياسكو، هم بنيان‌گذار موسسه افكارسنجي يوترند به فايننشيال‌تايمز مي‌گويد: «او براي بسياري از راي‌دهندگان تنها رهبري است كه تاكنون آزمايش پس نداده است. اينگونه نيست كه ايدئولوژي او طرفدار داشته‌باشد. ناشناخته بودنش جذاب است، يك فرد بيروني، فردي كه هيچگاه كشور را رهبري نكرده است و همچنان اندكي اعتبار دارد.»
«جنبش اجتماعي ايتاليا» خانه سياسي اول ملوني كه ساليان دراز از سوي راي‌دهندگان و احزاب جريان اصلي به حاشيه رانده‌شده‌بود، به تدريج از ريشه‌هاي فاشيستي خود دور شد و نهايتا با انحلال اين حزب به «ائتلاف ملي» تغيير هويت داد كه سال ۱۹۹۴ به ائتلاف حاكم سيلويو برلوسكوني پيوست. ملوني كه سخنراني‌هاي تند و آتشينش توجه‌ها را به خود جلب كرده بود، سال ۲۰۰۶ در سن ۳۱ سالگي براي نخستين‌بار وارد پارلمان شد. او توسط برلوسكوني به وزارت جوانان برگزيده شد تا جوان‌ترين وزير تاريخ ايتاليا لقب بگيرد. اين روزها ملوني شعارهاي خود را در حوزه استقلال ملي و ارزش‌هاي سنتي ايتاليا تعريف كرده است. او از نهضت‌هاي هوادار دگرباشان جنسي انتقاد مي‌كند كه «بنيادهاي خانواده طبيعي را تهديد مي‌كنند» و مهاجران غيرقانوني را تهديدي مي‌داند كه «باعث كاهش دستمزد كارگران هموطن و در بسياري موارد ايجاد خشونت» مي‌شوند. او در سطح اروپا هم رييس حزب محافظه‌كاران و اصلاح‌طلبان اروپايي است كه در پارلمان اروپا همكاري نزديكي با احزاب وكس اسپانيا و قانون و عدالت لهستان دارد.
به رغم تمام رويكردهاي مشابه او با مخالفان اتحاديه اروپا، او در كارزار انتخاباتي جاري انتقادها از بروكسل را كاهش داده است. فايننشيال‌تايمز مي‌نويسد: «حالا كه ايتاليا مي‌تواند سهمي از بودجه ۲۰۰ ميليارد دلاري بازسازي اقتصادي پس از همه‌گيري كرونا توسط اتحاديه اروپا ببرد، ملوني انتقادهايش را از اتحاديه كم كرده و حتي حمايت قاطع ايتاليا از اوكراين و مشاركت هرچه بيشتر در ناتو را اعلام مي‌كند. او بر خلاف ديگر سران احزاب ائتلافش، به شكل واضع از ولاديمير پوتين و تهاجم روسيه عليه اوكراين انتقاد مي‌كند.»
ماريانا گريفيني، استاد كينگ كالج لندن در گفت‌وگو با بلومبرگ مي‌گويد: «در كارزار انتخاباتي جاري، ملوني تغيير موضع داده است و سياست‌هايي مانند بدبيني به نهادهاي اتحاديه اروپا و پول واحد اروپايي را كنار گذاشته است. به نظر نمي‌رسد در شرايطي كه جهان دچار بحران افزايش هزينه‌هاي معيشتي است، ايتاليا را به سمت خودبسندگي سوق دهد.»
پراكندگي چپ‌ها
در برابر عملكرد فوق‌العاده ائتلاف راست در نظرسنجي‌ها، چپ‌هاي ميانه‌رو به‌شدت در حال افول هستند. به نوشته بلومبرگ در طول يك هفته گذشته، ائتلاف چپ به رهبري انريكو لتا، رهبر حزب دموكراتيك، ۲ درصد در نظرسنجي‌ها افول كرده است. چپ‌ها در مذاكرات براي ائتلاف نتوانستند نظر ميانهروها را براي پيوستن به ائتلاف چپ جلب كنند. ميانهروها معتقدند كه پيوستن احزاب كوچك‌تر چپ‌گرا به اين ائتلاف باعث شده است كه گرايش آن بيش از آنكه ميانه‌رو باشد، به چپ ميل كند. همزمان انريكو لتا، ائتلاف با جنبش پنج ستاره را هم رد كرده است. پيش از اين حزب دموكراتيك و جنبش پنج ستاره يك بار با هم وارد ائتلاف شده‌بودند، اما انريكو لتا اعلام كرده است كه ديگر قصد ندارد با اين جنبش عوام‌گرا وارد ائتلاف جديد شود. ائتلاف چپ با شعارهايي مانند افزايش حداقل دستمزد، كاهش قراردادهاي موقت و افزايش استفاده از انرژي‌هاي تجديدپذير وارد كارزار انتخاباتي شده است. هرچند اين شعارها در مقابل شعارهاي عوام‌پسندانه و احساساتي راستگرايان راه به جايي نمي‌برد.
همزمان با افزايش احتمال انتخاب جورجا ملوني به عنوان نخستين نخست‌وزير زن ايتاليا، چپ‌ها هم از ميان زنان رقيبي براي او معرفي كرده‌اند تا بتوانند از اين طريق نظر راي‌دهندگان را جلب كند. به نوشته آسوشيتدپرس الي اشلين، نامزد ۳۷ ساله امريكايي- ايتاليايي كه در سوييس بزرگ شده است و در دو كارزار انتخاباتي باراك اوباما در امريكا نقش داشته است، او به دليل شعارهايش در حوزه عدالت اجتماعي عمدتا با الكساندريا اوكازيو كورتز، نماينده حزب دموكرات در مجلس نمايندگان امريكا مقايسه مي‌شود. اشلين كه قبلا نماينده نماينده پارلمان اروپا بود، ۲ سال و نيم پيش وقتي توانست در انتخابات جلوي به قدرت رسيدن راست‌گراها در منطقه عمدتا چپ‌گراي اميليا- رومانيا را بگيرد، توجه عموم را به خود جلب كرد. او قبلا در پارلمان اروپا با ماتئو سالويني رهبر حزب ضد مهاجرت ليگ مواجه شده است و حالا رو در روي ملوني قرار گرفته است و اميدوار است كه بتواند در مقام نامزد نخست‌وزيري چپ‌گراها جلوي به قدرت رسيدن راست را در ايتاليا بگيرد.