ادامه از صفحه اول
عقبنشيني يا پيشروي؟
در برابر اين دو گروه، كسان ديگري هستند كه حاضر نيستند اصطلاح عقبنشيني را براي اين اقدام به كار ببرند. بلكه به عكس آنان معتقدند كه اين يك گام به پيش و نوعي ترقي و پيشرفت است كه رويكرد موجود در اجرا و قانون نسبت به حقوق زنان اصلاح شود. از اين رو، آن را به عنوان پيشگامي تعريف مي‌كنند، مساله آنان به دفاع از وضع موجود است و نه احاله به يك ناكجاآبادي كه معلوم نيست چه سرنوشتي را براي ملت ايران مي‌خواهد رقم بزند. مساله اين گروه اصلاح وضعيت زنان، ارتقاي جايگاه حقوقي آنان، افزايش منزلت آنان، دور شدن از برخوردهاي تحقيرآميز عليه آنان و در يك كلام، بهبود وضع جامعه است. آنان اكثريت قاطع مردم ايران هستند، هرچند دو گروه راديكال داخل و بيرون نظام، با سروصداي زياد مي‌خواهند بگويند كه: «مهسا اميني بهانه است/ اصل نظام نشانه است.» هر دو گروه اين را مي‌گويند. هر كدام با هدف خاص خود و البته سروصداي آنان زياد است، درحالي كه به لحاظ تعداد در اقليت هستند. كافي است كه حكومت عقلانيت به خرج دهد و با تقاضاي تجمع اعتراضي موافقت كند تا معلوم شود كه مردم خواهان كدام راهحل هستند؟ تشديد اين وضع، يا براندازي آن، يا اصلاح متعارف آن؟
بن‌بست سياسي عراق، شكست اراده‌ها و واقعيت‌هاي موجود
هيچ‌گاه تعداد كرسي‌هايش در پارلمان به بالاي 16 كرسي نرسيد و هر بار از تعداد كرسي‌هايش كاسته شد. يا مجلس اعلاي اسلامي عراق از سال 2003 تاكنون هر بار تعداد كرسي‌هايش در پارلمان كاهش يافته است تا آنجا كه در انتخابات اخير بيش از يك كرسي به دست نياورد.
در اين ميان اقبال جريان صدر به رهبري مقتدي صدر از همه بيشتر بوده و توانسته همچنان پايگاه اجتماعي داشته باشد كه آن هم اگر خوب دقت كنيم به لحاظ تعداد راي هر بار آراي كمتري را به دست آورده است. مثلا در انتخابات سال 2018 جريان صدر بيش از پانصد و پنجاه هزار راي كسب كرد، اما در انتخابات سال 2021 اين رقم در حدود 350 هزار راي بود.
بنابراين مي‌توانيم بگوييم نبود احزاب سياسي مردمي كه بتواند افكار عمومي را هدايت كند و روند سياسي را به پيش ببرد و از ركود، سكون، انجماد و حتي فروپاشي سياسي در كشور جلوگيري كند، در حال حاضر يك معضل جدي براي جامعه سياسي – اجتماعي عراق است. براي همين است كه مي‌بينيم اگر اختلافات وجود دارد ميان گروه‌هاي سياسي است كه پايگاه اجتماعي ندارند و مورد اقبال مردم قرار نمي‌گيرند يا وقتي كه تظاهرات مي‌شود و چيزي شبيه اكتبر 2019 روي مي‌دهد، حزب و جرياني نيست كه بتواند بيانگر ديدگاه‌ها و خواسته‌هاي افكار عمومي باشد.
2- نكته ديگري كه بايد به آن اشاره كرد، وجود سلاح در ميان همه طرف‌هاي سياسي است كه در بزنگاه‌هاي سياسي كه وقتي به بن‌بست مي‌رسند از آن كمك مي‌گيرند. اين مساله سبب شده است تا سمي مهلك به جان حركت سياسي عراق بيفتد. در اين ارتباط مي‌بينيم وقتي كه جريان صدر نمي‌تواند اعتراض سياسي خود را پيش ببرد دست به سلاح مي‌برد و به منطقه سبز يورش مي‌برد؛ يا قبل از آن طرفداران صدر به دفاتر حزب الدعوه، جريان حكمت ملي و عصائب اهل حق يورش بردند و دفاتر آنها را آتش زدند؛ يا شاخه نظامي حزب دموكرات كردستان در سه ماه اخير چند بار به دفاتر حزب تغيير و حزب اتحاد ميهني كردستان يورش بردند؛ يا در اعتراض به رفتارهاي حزب دموكرات كردستان در جريان چانه‌زني‌ها براي تشكيل دولت جديد عراق، برخي گروه‌هاي مسلح به مواضع‌شان در اربيل حمله مسلحانه كردند. در چنين حالتي حركت سياسي با مانع بزرگي مواجه و ترمز آن توسط اسلحه كشيده مي‌شود. در حالي كه اگر سلاح در ميان نبود چه بسا حركت سياسي سريع‌تر و به شكل ديگري پيش مي‌رفت و بسياري از مشكلات به وجود نمي‌آمد.
3- با همه اين احوال مادامي كه پويايي در صحنه سياسي عراق وجود دارد، نمي‌توانيم از نااميدي صحبت كنيم. فضاي باز سياسي و فعاليت‌هاي آزادانه احزاب و كنشگران سياسي و اجتماعي سبب شده است تا تكاپوي سياسي در كشور وجود داشته باشد. فراموش نكنيم در سايه همين وضعيت فعلي است كه عراق توانسته است رشد اقتصادي 9.1 درصدي را براي سال 2022 رقم بزند، نرخ وابستگي بودجه كشور به نفت را از حدود 92 درصد به نزديك 82 درصد كاهش دهد، دچار بحران امنيتي نشود و مراسم ديني خود را مثل اربعين حسيني به بهترين شكل ممكن برگزار كند. اگرچه نمي‌توانيم منكر شويم كه بن‌بست سياسي براي كشور مضر است و هزينه‌هاي سنگين به دنبال دارد و تداوم آن مي‌تواند عواقب پيش‌بيني نشده‌اي را رقم بزند و حتي كشور را تا مرز فروپاشي پيش ببرد، اما تا زماني كه رفت و آمدهاي سياسي طرف سياسي ادامه دارد همچنان مي‌توان اميدوار بود.
نكته آخر اينكه بن‌بست سياسي فعلي شكسته نخواهد شد تا زماني كه طرف‌هاي سياسي عراقي رضايت دهند كه دست از شكستن اراده يكديگر بردارند. همان‌طور كه قيس خزعلي نيز يك‌بار در گفت‌وگوي تلويزيوني گفت و تاكيد كرد تا «زماني كه طرف‌هاي سياسي بر شكست اراده سياسي يكديگر اصرار داشته باشند بن‌بست سياسي در كشور ادامه خواهد يافت»؛ تا زماني كه چنين اراده‌اي وجود داشته باشد، بن‌بست سياسي، حتي در حالتي كه دولت جديد تشكيل شود، ادامه خواهد يافت. تجربه 11 ماه گذشته نشان داد، وقتي كه مقتدي صدر با ائتلاف السياده به رهبري محمد الحلبوسي، رييس پارلمان و حزب دموكرات كردستان به رهبري مسعود بارزاني، تلاش كرد چارچوب هماهنگي را كنار بگذارد و دولت تشكيل دهد، چارچوب هماهنگي آبستراكسيون كرد و تلاش‌هاي‌شان را ناكام گذاشت و وقتي كه چارچوب هماهنگي تلاش كرد دولت تشكيل دهد و جريان صدر را ناديده بگيرد صدري‌ها به خيابان ريختند و مانع از تشكيل دولت جديد شدند. تا زماني كه دو طرف نخواهند به هم اعتماد كنند و به فكر شكست يكديگر به هر قيمتي باشند نبايد انتظار داشت بحران سياسي پايان يابد و اينكه صبر مردم هم حدي دارد، همان‌طور كه ديديم طرفداران مقتدي صدر در فراخوان نماز جمعه‌اش حضوري چشمگير داشتند، اما همان مردم در فراخوان تظاهرات چند روز بعد او شركت نكردند، چراكه از وضعيت خسته شده بودند. جريان‌هاي سياسي بايد درك كنند كه شكست اراده‌ها را شايد الان بتوانند پيش ببرند، اما زماني كه كاسه صبر مردم لبريز شد همه اراده‌ها شكسته مي‌شود.