ادامه اعتراض‌ها به كشتار هدفمند هزاره‌ها در افغانستان
«راهي كه با خون رنگ شد بي‌بازگشت است»
سار ا معصومي
دختران افغان در چند روز گذشته از كابل تا هرات از مزارشريف تا باميان در گروه‌هاي چندده نفري با دستاني مسلح به دستنوشته‌هايي كه روي آن كلماتي مانند آزادي و عدالت نوشته شده به خيابان مي‌آيند و فرياد مي‌زنند: «آموزش حق ما است.» همزمان در فضاي مجازي كاربران با هشتگ‌هاي «نه به نسل‌كشي هزاره‌ها.» و «StopHazaraGenocide#» از جامعه جهاني مي‌خواهند چشمان خود را به روي نسل‌كشي هزاره‌ها در افغانستان باز كنند.
عمر ظلم به هزاره‌ها در افغانستان يك سال و دو سال نيست اما از زمان روي كار آمدن حكومت خودخوانده طالبان در افغانستان موجي از هدف قرار گرفتن هزاره‌ها به خصوص در كابل نشان از نسل‌كشي هدفمند آنها دارد. در آخرين دور از حملات كه روز جمعه در مركز آموزشي كورس كاج در منطقه دشت برچي كابل رخ داد حداقل 35 نفر كشته و قريب به 80 نفر زخمي شدند. هرچندكه اين چندمين انفجار در محله و مراكز آموزشي متعلق به هزارها است اما واكنش‌ها به اين حمله چه در داخل و خارج افغانستان و چه در فضاي مجازي بسيار گسترده‌تر بود.
در فضاي مجازي StopHazaraGenocide# بيش از يك ميليون بار استفاده شد كه ركورد بي‌سابقه‌اي در پوشش تحولات افغانستان به حساب مي‌آيد. در سايه پوشش گسترده حملات هدفمند به هزاره‌ها در فضاي مجازي، موج اعتراض‌ها و انتقادها به سكوت جامعه جهاني به خارج از افغانستان هم كشيده شد و جمعيت افغان‌هاي مهاجر در كشورهاي متفاوت از پاكستان تا اندونزي و ... با راهپيمايي، اعتراض خود را به بي‌توجهي به قتل عام هزارها در افغانستان اعلام كردند. در داخل افغانستان اما كنترل اوضاع از دست طالبان خارج شده و هرچند كه اعضاي اين گروه شبه‌نظامي در ابتداي وقوع انفجار با بستن محوطه و مقابله با فعاليت خبرنگاران تلاش كردند مانع از انتشار جزييات فاجعه شوند اما زنان و دختران افغان اين‌بار آنها را در رسيدن به اين هدف ناكام گذاشتند.
ساعاتي پس از وقوع انفجارها، انتشار تصاوير صندلي‌هاي خالي غرق خون و بدن تكه‌تكه شده دانش‌آموزان توجه رسانه‌ها و افكار عمومي در داخل و خارج افغانستان را به خود جلب كرد. تصاوير بسياري از سوي كاربران گمنام در فضاي مجازي يا رسانه‌ها منتشر شد كه خبر از مقابله طالبان با حضور خانواده‌هاي قربانيان و مجروحان در بيمارستان‌هاي كابل چه براي پيگيري وضعيت كشته‌شده‌ها و چه اهداي خون به منظور كمك به زخمي‌ها داشت.
صداي ضجه‌هاي مادري كه دو فرزند خود را در اين انفجار از دست داده و فرياد مي‌زد لباس‌هاي بچه‌هايم پاره‌پاره بود به مقابله با عزم طالبان براي سانسور اخبار پيرامون اين فاجعه رفت. همزمان انتشار ويديويي از جلسه يك هفته قبل دانش‌آموزان در كلاسي كه روز جمعه با خون همان‌ها فرش شد موجي از خشم عمومي در فضاي مجازي را برانگيخت. صداي دختراني كه در يك همخواني هماهنگ مي‌خواندند: «ما نسل خسته از تير و باروت و تفنگ هستيم.»
دختراني كه جان سالم از اين حمله به در بردند يا با صورت بخيه‌شده و دستان زخمي مقابل دوربين نشسته و مظلوميت شهداي اين عمليات تروريستي را به تصوير كشيدند يا در گفت‌وگو با رسانه‌هاي متفاوت از لحظه انفجار و دست و پنجه نرم كردن با مرگ سخن گفتند. يكي از اين دختران در حالي كه به سختي بغض خود را فرو مي‌خورد، مي‌گويد: پس از صداي مهيب، سرمان را كه بلند كرديم فقط خاك و خون بود. در نخستين ثانيه‌ها از خودم سوال مي‌كردم چرا فقط ما؟ ما كه فقط مي‌خواهيم درس بخوانيم.
همزمان انتشار عكس‌هايي از وسايل شخصي و دستنوشته‌هاي دانش‌آموزان دختري كه در اين حمله جان خود را از دست دادند شايد براي نخستين‌بار موج قابل توجهي از همدردي را با هزاره‌هاي افغانستان در سطح بين‌المللي به راه انداخت. وسايل باقيمانده از يكي از دانش‌آموزان يك گوشي موبايل قديمي با چند خودكار آبي‌رنگ و دفترچه‌اي بود كه جلد آن با خون رنگ شده بود.
از دانش‌آموز ديگري دفترچه خاطراتي باقي مانده كه در آن ليستي از آرزوهايش را زير عنوان اهداف كوچك اما محبوب نوشته بود: «ديدن برج ايفل از نزديك، خوردن پيتزا در يكي از رستوران‌هاي ايتاليا، بايسيكل‌راني (دوچرخه‌سواري) و گوش دادن به موسيقي، قدم زدن در پارك در شب، گيتار زدن و نوشتن يك رمان.» يكي از كاربران توييتر با انتشار عكس صفحه دفتر خاطرات اين دختر نوشت: ديدن برج ايفل، خوردن پيتزا در يك رستوران ايتاليايي، بايسيكل‌راني، آرزوهايي نبودند كه كاخ ستم‌تان را ويران كنند، تا اينگونه مجازات كنيد.
در تصوير ديگري كه از روزمره‌نويسي يكي ديگر از دانش‌آموزان شهيد در حمله روز جمعه منتشر شده نوشته شده بود: «به ياد ندارم در زندگي‌ام دلگيرتر از اين روزها باشم. هر روز با خودم مي‌گويم امروز بايد شروع به كار كردن كنم اما همين كه ياد وضع موجود در كشورم مي‌افتم انگيزه درس خواندن به كلي نابود مي‌شود. فقط نام و ياد طالب باعث مي‌شود ذهن و فكرم درگير شود. اما بايد سرپا شوم و كاري كنم.»
كاربران افغان 48 ساعت پس از حمله خونين به مركز آموزشي كاج در فضاي مجازي به خصوص توييتر از هموطنان خود در داخل و خارج از كشور خواستند كه با استفاده از يك هشتگ واحد صداي هزاره‌ها را به گوش جهان برسانند. كاربران با انتشار عكس‌هايي از محل انفجار، خاطرات دانش‌آموزاني كه جان خود را از دست دادند عبارات متفاوتي را در اين سوگواري مجازي نوشتند. عباراتي نظير:
فراخوان اعتراضِ سراسري براي توقف نسل‌كشي هزاره‌ها.
كشورم را بدون جنگ مي‌خواهم
هر سطر پُر از ناله و هر بند پُر از درد / ما تلخ‌ترين صفحه‌اي تاريخ جهانيم
اگر هزاره بودن، جرم است و گناه؛ من مجرم‌ترين فرد اين مملكتم و به آن افتخار مي‌كنم. چه جرمي زيباتر از هزاره بودن!
ما را نترسانيد در ما شعله جاري ست / در رگ رگ هر شخص ما خون مزاري ست / راهي كه با خون رنگ شد بي‌بازگشت است
به خاك امانت داديم / تا روزگاري ديگر / قامت بلند كنيد/ بايستيد/ در هيات صنوبر يا بيد مجنوني
تصوير مرضيه و هاجر دو قرباني حمله روز جمعه در چند روز اخير در فضاي مجازي بارها و بارها منتشر شده و روز گذشته نيز تصوير بنري كه خانواده آنها در محل سكونت‌شان نصب كرده بودند منتشر شد. روي اين بنر نوشته شده بود: دختران همصنفي مرضيه و هاجر روياي ناتمام آنها را تو تمام كن.
اعتراض از هرات تا پاريس
اعتراض‌ها به نسل‌كشي هزاره‌ها در سايه ناتواني طالبان در تامين امنيت و سكوت جامعه جهاني تنها به فضاي مجازي محدود نشد و دختران افغان در شهرهاي مختلف از جمله كابل، مزارشريف، بلخ، باميان و ... به‌رغم سخت‌گيري‌هاي طالبان به خيابان آمدند و اين روند در چند روز گذشته هرروز ادامه داشته و گسترده‌تر هم شده است. طالبان براي مقابله با اين اعتراض‌ها دست به اقدامات بسياري زد از جمله محبوس كردن دختران در مزار شريف در مدارس تا نتوانند راهپيمايي خياباني برنامه‌ريزي شده را پيش ببرند تا حمله به تظاهرات و تهديد دختران دانش‌آموز با اسلحه و البته در يك مورد هم گزارش‌هاي خبري مبني بر مسموم كردن دختران دانشجو يك خوابگاه منتشر شده كه امكان تاييد مستقل آن وجود ندارد. با وجود فشارهاي طالبان، دختران و زنان در خيابان‌ها در حالي كه به ندرت مردي آنها را همراهي مي‌كرد يا در تكرار شعار با آنها همصدا مي‌شد فرياد زدند: آموزش حق ما است، عدالت، آزادي، ما را نكشيد، تعصب جهالت است/ سكوت را بشكنيد، نترسيد ما همه باهم هستيم.
به گزارش طلوع‌نيوز، ده‌ها تن از دانشجويان در باميان نيز راهپيمايي اعتراضي برگزار كردند. طلوع‌نيوز با تعدادي از اين دانشجويان گفت‌وگو كرده است. زهرا حسيني مي‌گويد: «خواست ما از دولت و جامعه جهاني اين است كه ما به شديدترين الفاظ حمله بر كورس كاج را محكوم مي‌كنيم.» نرگس نوري مي‌گويد: «هدف ما از اين اعتراضات اين بود كه به جهان نشان دهيم كه ما دختران حق داريم تحصيل كنيم.» رويا شريفي، فعال حقوق زنان مي‌گويد: «اينها زناني هستند كه به خاطر حق تحصيل و حق آزادي‌شان دست به اعتراض مي‌زنند.»
به گزارش يورونيوز در هرات در شرق افغانستان طالبان اعتراض دانشجويان دختر را به‌شدت سركوب كرد. به گزارش رسانه‌هاي محلي دانشجويان فرياد مي‌زدند: «نسل‌كشي را متوقف كنيد» نيروهاي طالبان در اين شهر براي متفرق كردن دانشجويان به خشونت متوسل شدند و در آن‌جا هم دست به شليك هوايي زدند. به گزارش شاهدان عيني ماموران طالبان اقدام به ضرب و شتم دانشجويان معترض كرده‌اند.
خبرگزاري صداي افغانستان نيز در گزارشي به پوشش اخبار مربوط به اعتراض‌ها به نسل‌كشي هزاره‌ها پرداخته و مي‌نويسد: يكي آرزو، يك استاد پيشين دانشگاه، حاضر در راهپيمايي امروز در هرات به خبرگزاري ما گفت: «طالبان بارها تفنگ‌هاي‌شان را به سمت ما گرفته و سعي در ترساندن‌مان داشتند. در مواردي آنها واقعا آماده شليك بودند. چرا جهان و سلبريتي‌هايش ما را نمي‌بينند؟ يكسال است طالبان فجيع‌ترين جنايات را عليه زنان ما مرتكب شده است. چرا هيچ رسانه‌اي، هيچ مقام سياسي و هنرپيشه مشهوري در اين مدت اين همه جنايت عليه زنان ما را نديد؟ شايد چون هدف پيشگيري از جنايت نيست. هدايت آن است.
پنجشيرنيوز نيز در گزارشي درباره گسترده شدن اعتراض‌ها به نسل‌كشي هزاره‌ها به خارج از مرزهاي افغانستان مي‌نويسد: گردهمايي شماري از شهروندان افغانستان در اسلام‌آباد عصر روز دوشنبه برگزار شده بود. آنان شعار مي‌دادند كه تحصيل حق ماست و كشتار سيستماتيك هزاره‌ها را متوقف كنيد. در تورنتو نيز گردهمايي برگزار شده و معترضان خواستار توقف نسل‌كشي مردم هزاره در افغانستان شده‌اند. پيش از آن در دو شهر آلمان و پاريس، پايتخت فرانسه نيز گردهمايي در پيوند به حمله روز جمعه بر كاج برگزار شده بود. شماري از شهروندان افغانستان مقيم سويدن نيز در استكهلم اين كشور همگام و هم‌سو با معترضان ايران، شعار «نسل‌كشي هزاره‌ها را متوقف كنيد» نيز به نمايش گذاشتند.
هيدر بار، معاون مدير بخش زنان ديدبان حقوق بشر نيز روز گذشته در توييتي درباره واكنش طالبان به اعتراض‌ها گفت: «وقتي دانشجويان را در خوابگاهاي‌شان حبس مي‌كنيد تا آنان را ساكت كنيد، نشان مي‌دهد كه چقدر از صداي زنان مي‌ترسيد.»
ريچارد بنت، گزارشگر ويژه حقوق بشر افغانستان نيز در تازه‌ترين سخنانش با اشاره به نخستين گزارشش از وضعيت افغانستان كه اوايل سپتامبر به شوراي حقوق بشر سازمان ملل متحد ارايه داد، گفت: «هزاره‌ها با كشتار هدفمند و حمله‌هاي بي‌وقفه مواجهند و اكنون بايد روي اين مساله تمركز كرد كه چگونه ممكن است از هزاره‌ها محافظت صورت گيرد. ديوان كيفري بين‌المللي از مراجع مهم رسيدگي به جنايت‌ها در سطح جهان است، اما در مورد كشتار هزاره‌ها هنوز به‌صورت رسمي يك تحقيق همه‌جانبه كه مشخص كند اين كشتار نسل‌كشي است يا خير، انجام نشده است. مشخص كردن اينكه كشتار هزاره‌ها نسل‌كشي است يا خير، به زمان نياز دارد و ديوان كيفري بين‌المللي بايد براي اين كار، چند پرونده مشخص و كليدي را بررسي كند. من براي پاسخگو كردن عاملان جنايات در افغانستان تلاش مي‌كنم و هركسي كه مسوول اين حوادث مرگبار است بايد مواخذه شود. در عين حال پرسش اساسي اكنون اين نيست كه آيا اين كشتار نسل‌كشي است يا خير، پرسش اساسي اين است كه چگونه مي‌توان اين كشتار را متوقف كرد.» به گزارش رسانه‌ها، حمله‌هاي هدفمند عليه هزاره‌ها در پاكستان و افغانستان از سال ۲۰۰۹ افزايش يافت و طي اين مدت، حدود ۷۰۰۰ نفر كشته شدند.
مرضيه و هاجر دو قرباني انفجار روز جمعه بودند. خانواده اين دو روي بنر نصب شده در محل سكونت شان نوشتند: دختران همصنفي مرضيه و هاجر روياي ناتمام آنها را تو تمام كن
از دانش‌آموز ديگري دفترچه خاطراتي باقي مانده كه در آن ليستي از آرزوهايش را زير عنوان اهداف كوچك اما محبوب نوشته بود: «ديدن برج ايفل از نزديك...»
در فضاي مجازي «نه به نسل‌كشي هزاره‌ها.» بيش از يك ميليون بار استفاده شد كه ركورد بي‌سابقه‌اي در پوشش تحولات افغانستان به حساب مي‌آيد
يكي از اين دختران در حالي كه به سختي بغض خود را فرو مي‌خورد، مي‌گويد: در نخستين ثانيه‌ها از خودم سوال مي‌كردم چرا فقط ما؟ ما كه فقط مي‌خواهيم درس بخوانيم