امواج توييتري و جهاني‌سازي افكار عمومي
زهرا نژادبهرام
امواج توييتري همان موج‌هايي است كه با توجه به وقوع يك واقعه در توييتر شكل مي‌گيرد.مخاطبان با ري‌توييت كردن، توييت زدن، كامنت گذاشتن، تقطيع يا تبسيط كردن توييت‌هاي مرتبط موجي از توييت را روي يك موضوع خاص راه‌اندازي مي‌كنند. اتفاقي كه در رسانه‌هاي جريان اصلي نيز قابل مشاهده است منتها با يك تفاوت و آن اينكه اين سازمان رسانه‌اي است كه بنا بر سياست‌هاي رسانه نسبت به يك واقعه با تهيه گزارش، فيلم و صوت و... يك موضوع را پوشش مي‌دهد، بدون آنكه مخاطب سهمي در آن داشته باشد، اما توييتر با توجه به اينكه كه نماينده يكي از اقسام رسانه‌هاي نوين مخاطب‌محور است لذا رويكرد متفاوتي دارد و اين مخاطب است كه امواج را توليد و توزيع مي‌كند. امواج توييتري در خصوص مسائل مختلف امروزه به بستري براي توجه رسانه‌هاي جريان اصلي به موضوعات آنها مبدل شده و به نوعي بيانيه مخاطبان در عرصه عمومي براي توجه به يك مساله اجتماعي است. امواج توييتري در عرصه رسانه‌هاي نوين را شايد بتوان به طومارنويسي و تجمع جمعي تعبير كرد منتها در شكل مجازي آن! نقطه قابل تامل در اين است كه به دليل ديناميك بودن رسانه‌ها به‌طور عام و رسانه‌هاي مجازي به‌طور خاص امواج ايجاد شده قادر است بستري براي توجه و ايجاد تمركز را با خود همراه داشته باشد و به عبارتي نوعي افكار عمومي سنجي را در بردارد. امواج توييتري قادر است با تمركز بر موضوعي خاص و با زدن هشتگ و... بستري براي توليد معنا در جامعه ايجاد كند كه فراتر از فضاي مجازي بر محيط واقعي زيست اجتماعي اثر بگذارد. اين امواج را به عبارتي مي‌توان شبيه كارزارهاي مجازي كه در خصوص موضوعاتي خاص از سوي فعالان اجتماعي در فضاي مجازي ايجاد مي‌شود و منجر به تغيير رفتار يا تعديل مي‌شود، قابل مقايسه دانست. اقداماتي كه برخي موارد از سوي كاربران در خصوص موضوعاتي خاص در گوگل صورت مي‌گيرد نيز با اين مساله قابل قياس است به عنوان مثال تغيير عنوان خليج عربي كه با نوعي كارزار مجازي براي گوگل منجر به تغيير نام به خليج فارس شد و
از اين‌رو توفان‌هاي توييتري فضايي براي جمعي كردن موضوعات نيز مي‌تواند باشد به نوعي كه نه تنها علاقه‌مندان خود را همراه مي‌كند، بلكه بستري براي نشر آن نيز از طريق وايرال (vairal) ساختن آن نيز حاصل مي‌شود و مي‌تواند نوعي اطلاع‌رساني نسبتا عمومي را در سطح جهاني با خود داشته باشد.
كارشناسان امواج توييتري را به سه دسته تقسيم كرده‌اند:
٭ توفان توييتري بزرگ: وضعيتي كه در آن تمامي رسانه‌هاي مدرن و سنتي و حتي مخاطبان خارج از شبكه اجتماعي توييتر از موضوع مورد نظر باخبر مي‌شوند.
٭ توفان در فنجان: وضعيتي كه برخي رسانه‌هاي سنتي به موضوع مورد بحث اشاره كرده و در مجموع آن موضوع در معرض ديد عموم قرار مي‌گيرد.
٭ توفان توييتري: وضعيتي كه موضوع مورد نظر در توييتر مورد توجه گروهي از كاربران قرار گرفته، اما رسانه‌ها به آن نپرداخته‌اند. (1) و (2)
در كتابي كه در سال 2018 توسط دانشگاه آمستردام منتشر شده موضوع توفان‌هاي توييتري به تغيير افكار عمومي و سنجش آن پرداخته و نقش و تاثير اين مهم را در فضا‌سازي تعريف كرده است. در اين كتاب تاكيد نويسندگان بر نوعي ربايش است از نوع افكار! به بيان آنها توفان‌هاي توييتري شبيه به «هاي جك كردن»(3) يا همان ربودن افكار است كه مي‌تواند مصداقي براي تغيير تمركز آنها باشد. در عين حال توجه به اين مهم نيز قابل تامل است كه توفان‌هاي رسانه‌اي به ويژه توييتري به نوعي كاركرد تقليدي نيز دارد يعني با تاييد برخي، تعدادي ديگر نيز به آن مي‌پيوندند و آن را ري‌توييت يا كامنت‌گذاري و... مي‌كنند.اصولا توفان‌هاي توييتري كاركرد كوتاه‌مدت دارند ولي اثر بخشي آن تنها در فضاي مجازي نيست، چراكه به دليل عدم سازمان يافتگي براي يك موضوع خاص تنها در دوره زماني مشخص و كوتاه يك موضوع قابليت ترند شدن دارد! اين مهم در توييتر به معني جهاني‌سازي و جهاني شدن افكار عمومي است از اين‌رو نقش توييتر و توفان‌هاي آن اهميت بيشتري در ارتباطات جهاني دارد!
از اين‌رو دو مفهوم جدي را مي‌توان در توفان‌هاي توييتري مورد توجه قرار داد؛ نخست آنكه آنها قادر به شكل‌دهي و بازنمايي افكار عمومي هستند هر چند كوتاه‌مدت و دوم آنكه به دليل محدوديت زماني و موضوعي تنها براي دوره خاصي قادرند در اين عرصه فعاليت كنند.از امواج توييتري مي‌توان به توييت مهسا اميني دختري كه بعد از دستگيري توسط گشت ارشاد جانش را از دست داد كه بالغ بر 180 ميليون بار ترند شد، اشاره كرد يا توييت (4) مربوط به جرج فلويد كه ظرف دو هفته بيش از 48 ميليون بار ترند شد؛ نمونه‌هايي از اين نوع اثر‌گذاري توفان‌هاي توييتري است! اين مهم به معني آن است كه افكار عمومي نسبت به اين مسائل حساس بوده و قادراست نمونه‌اي از رويكرد افكار عمومي را تبيين كند.
توفان‌هاي توييتري شبيه به توفان عمل مي‌كنند در شرايط طبيعي وقتي توفاني رخ مي‌دهد همه چيز به هوا بلند مي‌شود، از نظر زماني كوتاه و از نظر مكاني محدود، اما قدرتمند است و اثر‌گذاري آن با يك تفاوت در توييتر است و آن اينكه عرصه مكاني توفان‌هاي توييتري قابليت تسري به همه جاي جهان را دارد چون توييتر رسانه جهاني است!
1-https: //www.techopedia.com/definition/29624/twitterstorm
2-From Media Hype to Twitter Storm,2018,amsterdom university
3- hijack
4- https: //www.arshehonline.com/